www.fgks.org   »   [go: up one dir, main page]
Mijn nieuws Podcasts Digitale krant Puzzels
Fokke & Sukke
Puzzels

Wetenschap

Persgeschiedenis

Het dagbladzegel: een ‘accijns op gezond verstand’ die de pers smoorde

De voorgenomen btw-verhoging op journalistiek doet denken aan het dagbladzegel uit de negentiende eeuw, knevel van de pers.
Jong geleerd

Brigit van Brenk ontdekte hoe champignons het drinkwaterbedrijf kunnen helpen

Pesticiden zijn een groot probleem voor bedrijven die water zuiveren. Enzymen uit schimmels – én de champignonteelt – helpen daarbij. Schimmels zijn „echt booming geworden”.
Archeologie

De domesticatie van rijst ging heel traag, net als bij tarwe

Chinese wetenschappers hebben minutieus onderzocht hoe mensen rijst zijn gaan verbouwen. Dat was een traag proces.
De elementen

Chloor wordt dagelijks naar hartelust gebruikt

Ieder scheikundig element heeft zijn eigen plek in het Periodiek Systeem. Ieder element heeft ook een bijzonder verhaal. Ook chloor.
Biologie

Dit fijnstoffilter van TNO merkt zelfs de aanwezigheid van vissen op

De lucht zit vol dna uit cellen van dieren en planten. Een fijnstoffilter kan zo zien wat er allemaal leeft op een locatie.
Interview Geschiedenis

‘De heksenprocessen waren een fatale kinderziekte van het gerechtelijke systeem’

In de Middeleeuwen maakten mensen niet zo’n heisa over hekserij. Waar kwam die waan vanaf de 15de eeuw dan vandaan? De Zweedse historicus Dick Harrison zoekt in zijn nieuwe boek een verklaring voor deze „fatale beweging”.
Column Beatrice de Graaf

De roze olifant in de kamer

Consternatie in de Kamer afgelopen week over de term ‘extreemrechts’. Dat is een fluctuerend begrip, stelt Beatrice de Graaf.
De Jurk

De Texelse jurk uit het Palmhoutwrak krijgt nog een archeologisch staartje

Bij de onderwaterarcheologie rondom Texel lopen de emoties soms hoog op. Nieuw onderzoek naar het beroemde Palmhoutwrak gaat maandag van start.
Meer Wetenschap Meer

Podcasts

NRC Onbehaarde Apen

Podcast

Hoe fruitvliegjes ooit het verschil tussen man en vrouw bepaalden

Mannen zijn het sterkere geslacht. Ze hebben ook liever en vaker seks. Vrouwen hebben moederinstinct. Allemaal onzin, het zijn clichés.
Podcast

Wat de mens tot zijn eerste oorlog dreef

Tegenwoordig zijn vooral politieke belangen reden om oorlog te voeren. Oorlogen zijn grootschalig, en complex.
Podcast

Dit is waarom de aarde ooit volledig bedekt was met ijs

750 miljoen jaar geleden veranderde de aarde van een aangename planeet in een ijskoude sneeuwbal. Sneeuwbal aarde, heet dit fenomeen.
Meer NRC Onbehaarde Apen Meer

Astronomie

Astronomie

In de dichte atmosfeer van exoplaneet Janssen waaien permanente stormen over oceanen van lava

Een planeet in het sterrenbeeld Kreeft heeft een heel dichte atmosfeer. Het oppervlak bestaat uit gesmolten steen.
De elementen

Zuurstof en leven zijn onlosmakelijk verbonden. Op aarde tenminste

Ieder scheikundig element heeft zijn eigen plek in het Periodiek Systeem. Ieder element heeft ook een bijzonder verhaal. Ook zuurstof.
Jong geleerd

‘Op Mars stroomt modder zonder dat er water aan te pas komt’

Net als op aarde zijn er op Mars restanten te zien van modderstromen. Maar hoe kan er op de buurplaneet nog steeds modder stromen, als er geen water is? Lonneke Roelofs heeft een idee.
Meer Astronomie Meer

Biologie

Biotechnologie

Een darmbacterie als heler voor scheurend mergel in Limburgse monumenten

Monumentale muren van mergel kunnen op een milieuvriendelijke manier worden hersteld. De E. coli-bacterie kan het werk doen.
Biologie

Japanse onderzoekers kweken menselijke oer-geslachtscellen in het lab

Een Japanse vinding brengt de zoektocht naar betere vruchtbaarheidsbehandelingen een grote stap verder.
In beeld

Een spinachtig fossiel met stekelpoten dat eigenlijk nergens op lijkt

Wekelijks een opmerkelijk beeld van een wetenschappelijke gebeurtenis. Deze week: een ‘evolutionair experiment’.
Ecologie

Waar wil de wolf gaan wonen? Kunstmatige intelligentie kan dat voorspellen

Waar zou een wolvenpaar zich willen vestigen? Kunstmatige intelligentie kan dat voorspellen aan de hand van tal van factoren.
Meer Biologie Meer

Medische wetenschap

Interview Jutka Halberstadt | psycholoog

‘Obesitas is nooit de schuld van het kind of de ouders’

„Een clustering van rottigheid” is vaak wat kinderen dik maakt, zegt obesitasexpert Jutka Halberstadt. Pak de hele omgeving aan.
Column

Wat voor frisdranktaks wilt u?

De ‘frisdranktaks’ zit vol mankementen. Hoe kan het beter? Martijn Katan doet een voorzet.
Gezondheid

Hoe groen moet de stad zijn? Zie maar eens te bewijzen dat een groene omgeving goed is voor mensen

Zorgen bomen in de stad voor gezondere inwoners? Die gedachte ligt voor de hand. Maar hard bewijs daarvoor ontbreekt. Op pad in de jungle van het groenonderzoek.
Volksgezondheid

Diabetes type 2 ligt voor meer mensen op de loer dan werd aangenomen

Meer mensen hebben prediabetes dan gedacht: 1,4 miljoen Nederlanders. En mogelijk is zelfs dat getal een onderschatting.
Meer Medisch Meer

Archeologie

Ophef

Wel verstand van satellieten, maar niet van piramides

De wereldberoemde piramides uit het Oude Rijk zijn gebouwd langs een inmiddels verdwenen tak van de Nijl. Wat doet dat ertoe?
Archeologie

De schippers die in de 17de eeuw turf naar Holland brachten konden daar goed van leven

Turf is lang een heel belangrijke brandstof geweest. Over de Zuiderzee werd het per schip naar Holland gebracht.
Rubriek Tips Wetenschap

Ook op Netflix zijn clichés over neanderthalers onuitroeibaar

Lees-, kijk- en luistertips van onze redacteuren bij het nieuws. Deze week: 'Secrets of the Neanderthals', een Netflix-documentaire over neanderthalers.
Tips

Jeugdboek met indrukwekkende beschrijving van de middeleeuwse schreeuw om bescherming

Lees-, kijk- en luistertips van onze redacteuren bij het nieuws.Deze week: zeil mee in een boot vol Groenlanders op zoek naar beter leven.
Meer Archeologie Meer

Geschiedenis

Interview Biologie

Zijn alle vrouwen vredelievend? Monogaam? Lucy Cooke laat in haar boek ‘Bitch’ zien dat het anders zit

In haar boek Bitch gaat zoöloog Lucy Cooke de vermeende ongelijkwaardigheid tussen de seksen met verve te lijf.
Column Margriet van der Heijden

Investeer eens in een vrouw

We zitten in een tweede quantumrevolutie, stelt Margriet van der Heijden. Een divers palet aan mensen moet daarin samenwerken in een wetenschappelijk ecosysteem.
Tips

De strijd om de ontdekking van vitaminen begon in Nederlands-Indië

Lees-, kijk- en luistertips van onze redacteuren bij het nieuws. Deze week: wie verdient de Nobelprijs voor de ontdekking van vitaminen?
Interview Catharijneconvent

‘Geloof en wetenschap zijn lang verweven geweest. Pas met Darwin werd het echt een clash’

Zijn religie en wetenschap met elkaar in strijd? Een expositie in Museum Catharijneconvent laat zien dat dat beeld niet klopt.
Meer geschiedenis Meer

Geologie

Ophef in de wetenschap

Tandarts vindt kaak in de tegelvloer van zijn ouders, ‘vrijwel zeker van een mens’

De ouders van een Franse tandarts hebben iets bijzonders in hun nieuwe tegelvloer. „Iedereen was het erover eens: het is best cool!”
Paleoklimaat

Ooit was de hele aarde bedekt met ijs. Hoe kon dat? En hoe kon het weer verdwijnen?

Een steen in een Utrechtse kast laat zien hoe drastisch de aarde kan veranderen. Ooit waren er gletsjers rondom de evenaar.
Jong geleerd

Promovendus Jimmy de Rooij ontdekte in Wyoming het grootste massagraf van de triceratops ter wereld

Van triceratopsen zijn tot dusver hoofdzakelijk schedels teruggevonden, maar promovendus Jimmy de Rooij werkte mee aan de opgraving van vijf vrijwel complete triceratopsskeletten. „Uniek.”
Geologie

Als de rek eruit is gaat het magma stromen op IJsland

Voor vulkanologen is IJsland een bijzondere plek. Vorige week verscheen een nieuwe studie naar de uitbarsting bij Grindavík.
Meer Geologie Meer

Scheikunde

Interview Toxicologie

Bloed, nagels en urine laten zien welke giftige stoffen mensen binnenkrijgen

Nederland moet de bevolking gaan monitoren op de blootstelling aan chemische stoffen, luidt een recent advies. In Vlaanderen bestaat zoiets al.
Scheikunde

Klimaatneutrale raffinaderij draait op plantaardig, dierlijk en huishoudelijk afval en vreet ruimte

Twee Nederlandse chemici vroegen zich af: hoe ziet de raffinaderij van de toekomst eruit? Die heeft veel zonne- en windenergie nodig.
Achtergrond Scheikunde

Goedkoop materiaal helpt bij de omzetting van kooldioxide in een nuttige grondstof

Van kooldioxide is koolmonoxide te maken, een stof die de chemische industrie nodig heeft om brandstof te maken.
De elementen

Ytterbium komt uit een veel te bescheiden groeve in Zweden

Ieder scheikundig element heeft zijn eigen plek in het Periodiek Systeem. Ieder element heeft ook een bijzonder verhaal. Ytterbium
Meer scheikunde Meer

Natuurkunde

Natuurkunde

Ook na twintig jaar is grafeen nog steeds een wondermateriaal, al is de hype nu wel voorbij

De ontdekking van grafeen was goed voor een Nobelprijs. De hype is voorbij, maar het materiaal is nog steeds „bijzonder en verrassend”.
Wiskunde

Mathematisch biljarten levert ragfijne patronen op: ‘Het werd een beetje een obsessie’

Een wiskundige biljartbal kan oneindig doorkaatsen. Als de bal geheugen heeft, botst-ie tegen het eerder achtergelaten spoor.
Interview Anne L’Huillier | Nobelprijswinnaar Natuurkunde

‘Muziek is m’n geliefde metafoor’

De fundamentele ontdekking die Anne L’Huillier de Nobelprijs opleverde, heeft onverwacht een toepassing gevonden bij chipmachinemaker ASML.
In beeld

Ongekend scherp beeld van de hersenen uit een Franse MRI-scanner

Wekelijks een opmerkelijk beeld van een wetenschappelijke gebeurtenis. Deze week: een zeer gedetailleerde MRI-scan.
Meer Natuurkunde Meer

Wiskunde en Informatica

Jong geleerd

‘Een sociale robot hoeft er niet uit te zien als een mens’

Sociale robots zijn bedoeld om contact te maken met mensen. Hoe zorg je dan dat zo’n robot subtiel menselijk gedrag onder de knie krijgt? „Het interpreteren van elkaars blik is heel belangrijk.”
Ophef

Chatbots die het werk van chatbots beoordelen? Het is verleidelijk

Voor de kwaliteit van wetenschap is het belangrijk dat vakgenoten elkaars werk beoordelen. De inzet van chatbots hierbij is discutabel.
Jong geleerd

Koeien zijn ‘relaxte beesten’ en ‘veel boeiender om te onderzoeken dan paarden’

Een koe die het heet heeft is geen gelukkige koe. En ongelukkige koeien geven minder melk. „Voor melkveehouders is het dus belangrijk om te zorgen dat hun koeien het niet te warm krijgen.”
Natuurbehoud

Gele pixels op de plekken waar (illegaal) gekapt gaat worden

Illegale kap is een grote bedreiging voor het regenwoud van de Amazone. Met kunstmatige intelligentie is te voorspellen waar die dreiging het grootst is, zodat er op tijd handhavers naartoe kunnen.

Alledaagse wetenschap

Alledaagse wetenschap

Tijdens de stenenregen van 1975 reden de wagens van de GGD af en aan

Karel Knip stuit in de alledaagse werkelijkheid op raadsels en onbegrijpelijke verschijnselen.Deze week: bij rellen in Amsterdam is het geweld weleens excessiever geweest dan in 2024.
Alledaagse wetenschap

Rode hoofden van de Italiaanse broodsoep bij de wekelijkse vergadering

Karel Knip stuit in de alledaagse werkelijkheid op raadsels en onbegrijpelijke verschijnselen. Deze week: waar komen de rode hoofden vandaan die mensen krijgen als ze een kom soep eten?
Alledaagse wetenschap

Waren het de Russen die het Havana-syndroom veroorzaakten?

Karel Knip stuit in de alledaagse werkelijkheid op raadsels en onbegrijpelijke verschijnselen. Deze week: onderzoeksjournalist Grozev komt met mager bewijs rondom het Havana-syndroom.
Alledaagse wetenschap

Van moderne kernwapens is de kracht vooraf in te stellen, met een knop achter een klepje

Karel Knip stuit in de alledaagse werkelijkheid op raadsels en onbegrijpelijke verschijnselen. Deze week: op Wikipedia is verrassend goede en gedetailleerde informatie te vinden over kernwapens.
Meer Alledaagse wetenschap Meer