TIBET SUPPORT GROEP NEDERLAND
ONTMOETINGEN
SPECIALE UITGAVE TER GELEGENHEID VAN
HET BEZOEK VAN Z.H. DE DALAI LAMA 2018
BEZOEK DALAI LAMA 2018
Ten geleide Door de verhalen van mensen als Nyima Lhamo, het nichtje van de in 2015 in Chinese gevangenschap overleden Tenzin Delek Rinpoche, die steun vond bij Zijne Heiligheid de Dalai Lama, weten wij hoeveel de Dalai Lama betekent in het leven van vele Tibetanen. Zijn boodschap van compassie heeft inmiddels miljoenen mensen in de wereld bereikt. De Dalai Lama laat zien wat geweldloze communicatie echt betekent. Elkaar laten weten dat we er zijn in moeilijke tijden, geeft steun. Daarom kunt u nu de petitie tekenen waarin u Tibetaanse
kunstenaars, schrijvers en muzikanten laat weten dat u het behoud van de Tibetaanse cultuur, vrijheid van taalonderwijs en vrije expressie belangrijk vindt. Taalactivist Tashi Wangchuk is een van de vele Tibetanen die gevangenzit omdat hij opstond voor de Tibetaanse cultuur. Laten we samen opstaan voor de Dalai Lama en het Tibetaanse volk. Rosemarijn Dissen coĂśrdinator Tibet Support Groep Nederland
Mijn eerste ontmoeting met de Dalai Lama dateert uit 1962, als klein meisje in de Tibetan Children’s Village niet lang na onze aankomst in ballingschap in India. De toch al gevaarlijke overtocht over de Himalaya werd een angstaanjagende hel door de Chinese soldaten, die onverbiddelijk jacht op ons maakten. Zelfs in het veilige India hadden wij nog lange tijd last van nachtmerries. Wellicht vanwege dat contrast, maar zijn eerste speech voor mij en mijn klasgenootjes, als jonge man van nog geen 30 jaar oud, is haarscherp in mijn geheugen gegrift: we moesten Chinezen niet haten, maar juist mededogen hebben met mensen die zich gedwongen zagen dergelijke dingen te doen. Nu, bijna zestig jaar later, is hij, ondanks zijn nederige afkomst en de formidabele uitdagingen op zijn pad, uitgegroeid tot een wereldwijd symbool van vrede en geweldloosheid, is hij een constante herinnering aan onze gezamenlijke menselijkheid, onderlinge verbondenheid, en het belang van een warm hart. Tsering Jampa voorzitter Tibet Support Groep Nederland
Tsering Jampa ontmoet de Dalai Lama. Foto: Myra de Rooy
Liefde en compassie zijn belangrijk in de wereld. Zonder liefde en compassie kan er geen vrede zijn. Toen ik in de ballingschap kwam te leven, heb ik veel goede adviezen ontvangen van Zijne Heiligheid de Dalai Lama. Nyima Lhamo is het nichtje van de in 2015 in Chinese gevangenschap overleden Tenzin Delek Rinpoche. Nyima onvluchtte Tibet om hieraan bekendheid te geven en steun te zoeken, zij reist de wereld rond om haar verhaal te vertellen.
Nyima Lhamo ontmoet de Dalai Lama
ONTMOETINGEN
Als kind wilde ik naar Tibet. Ik las veel, maar er waren toen weinig boeken over dat land in de bibliotheek en ze waren voor mij sowieso onbegrijpelijk. Ik had ook gehoord dat in Tibet mensen geloofden dat als je 100.000 keer een bepaald gebed zei, je zeker was van een plaats in de hemel. Dat leek me toen lariekoek − en inderdaad, toen ik ouder werd en les had gekregen van Tibetaanse lama’s en wat begrijpelijker boeken had gelezen, wist ik het zeker. Je moet meer doen om een goed boeddhist te zijn dan een gebed 100.000 keer herhalen! Het Tibetaans boeddhisme lijkt vaak heel exotisch en ondoorgrondelijk, maar er zit een gedegen logica achter. Wel is het soms een andere logica dan de onze, en soms moet je dingen met een korreltje zout nemen, en ook duurt het soms een tijdje voor je iets snapt. En je moet lang en hard naar jezelf durven kijken en bereid zijn wat aan je ruwere kanten te schaven.
De Dalai Lama laat ons zien waar training in wijsheid en mededogen toe kan leiden. Soms vraag ik me af hoe het zou zijn als Tibet wat vrijer was en wij toegang zouden krijgen tot de (geestelijke) rijkdom die daar nog verborgen zit en die zo’n bijzondere leraar als Zijne Heiligheid de Dalai Lama heeft kunnen voortbrengen. Ik hoop dat hij nog lang en gezond mag leven, want de wereld is een betere plaats met zo’n Dalai Lama erin! Paula de Wijs-Koolkin is voorzitter van de Stichting Bezoek Zijne Heiligheid de Dalai Lama en directeur van het Maitreya Instituut Amsterdam. Zij was in 1989 een van de oprichters van de Tibet Support Groep Nederland.
Maar ik heb veel geluk gehad, en heb leraren die levende voorbeelden zijn van het mededogen en de wijsheid waar ze het steeds over hebben. Wijlen Lama Thubten Yeshe en zijn ‘hart-zoon’ en opvolger Lama Zopa Rinpoche zijn werkelijk perfecte leraren. Ze zouden dit echter nooit beweren en altijd en vooral wijzen naar Zijne Heiligheid de Dalai Lama als hét voorbeeld van mededogen en wijsheid. En ik zou ze niet kunnen tegenspreken, want in de bijna veertig jaar dat ik Zijne Heiligheid ken en soms van dichtbij meemaak, is er geen moment dat hij niet aan anderen denkt. Ik heb hem in kleine Moorse steegjes in Granada gezien waar oude Spaanse vrouwtjes naar hem toe kwamen voor een zegening − ik denk dat zij niet wisten wie hij was, maar wel ‘wat’ hij was; ze hadden meteen door dat er een ‘heilige’ voorbijkwam. Ik heb politici gezien die nagenoeg smolten in zijn aanwezigheid omdat ze zich echt gezien en geaccepteerd voelden en geen ander gezicht hoefden op te zetten in zijn bijzijn. Of motorpolitieagenten, of schoonmakers in hotels, die straalden omdat zij ook voelden dat zijn glimlach en warmte voor hen persoonlijk en echt was. Hij waardeert alle mensen, heeft een oprecht gevoel van liefde voor alle levende wezens, en dat straalt hij uit, zonder ego-filter − en dat is uniek. Het is moeilijk om uit te leggen, maar je wordt blij als je in zijn buurt bent, en als hij naar je kijkt of je hand vastpakt. Zoals ik zei, heb ik in dit leven veel geluk, want ik heb dat gevoel meerdere malen mogen ervaren. Ik gun het iedereen, en hoop dat allen die aanwezig zijn (geweest) tijdens het bezoek van Zijne Heiligheid de Dalai Lama aan Nederland dat gevoel ook hebben (gehad).
Paula de Wijs ontmoet de Dalai Lama
De Tibetwinkel heeft weer een ruime voorraad Tibet-cd’s van muzikant Chris Hinze. Kom luisteren! Ook online www.tibetwinkel.nl
Chris Hinze ontmoet de Dalai Lama
BEZOEK DALAI LAMA 2018
Die aanstekelijke lach! Verboden, verguisd en verketterd door de Chinese autoriteiten… toch kwam ik hem tijdens mijn reizen in Tibet veelvuldig tegen. Zelfs driemaal zag ik hem geschilderd op tempelmuren. Een kleurig fresco te midden van boeddha’s, bodhisattva’s, tulku’s en andere wijzen. In een van die kloosters had de onbekende kunstenaar de karakteristieke bril weggelaten, maar ik keek naar het onmiskenbare gezicht met die wijze blik. De schilder had zelfs een twinkeling in zijn ogen kunnen vangen. Zijn foto stond te midden van offergaven op altaars in kloosters, of half verstopt achter serene Boeddhabeelden. Nog vaker waren de niet toegestane afbeeldingen van Tibets geestelijk leider verborgen op een plek waar een toevallige of ongewenste voorbijganger ze niet kon ontdekken. Bij mensen thuis, in een kast of een kist, achter een andere foto of op plaatsen die alleen de gelukkige eigenaar van dit kostbare kleinood kende. En natuurlijk leefde hij in de harten van de Tibetanen die ik ontmoette. Ze gingen met hem naar bed, door een gebed voor een lang leven van Zijne Heiligheid, en ze stonden samen met de zon op met een klein offer voor hem, zoals een boterlamp. Voor mijn boek Vrouwen in Boeddha’s bergen bezocht ik diverse nonnenkloosters in Tibet. Op weg naar een groter klooster zat ik in een bus met twee nonnen beladen met forse, zware pakken. In een afgelegen dorp stapten ze uit en in een opwelling volgde ik hen. Over een besneeuwde berghelling wandelden we omhoog via een door vele voeten uitgesleten bergpad. Het tweetal, kromgebogen onder hun zware last, en
ik, met mijn rugzak als een gebochelde, erachteraan. Hoog boven het gehucht stond een eenvoudige tempel, omringd door simpele stenen woningen. Als een lang verloren dochter werd ik binnengehaald en ik mocht bij enkele bewoonsters overnachten. De ‘busnonnen’ hadden inkopen gedaan voor een puja en ik maakte de voorbereidingen voor de gebedsdienst mee. Ze betrokken mij in het gehele proces en toen de zangerige gebeden begonnen, zat ik ingeklemd tussen in rood geklede vrouwen. Omdat ik het Tibetaanse schrift een beetje kan lezen, deed ik mee met het reciteren van de gebeden − al kon ik met mijn schamele kennis van het Tibetaans de inhoud niet bevatten. De volgende dag klonk uit een aangrenzende kamer een geluid dat ik uit duizenden herkende. Een lach, die maar van één man afkomstig kon zijn: de Dalai Lama. Aangetrokken door het geluid verliet ik mijn slaapvertrek, en ik zag een kring nonnen rond een kleine radio. Aandachtig luisterden ze. Zij leken met heel hun lichaam de woordenstroom te willen opslurpen, alsof ze smachtten naar kennis. Een van hen zat devoot met gevouwen handen; een ander had, om niet afgeleid te worden, de ogen gesloten; een derde wiegde heen en weer met een glimlach rond haar mond. Toen de aanstekelijke lach vanuit de transistorradio opborrelde, zag ik alle nonnen opveren. De veerkracht van de Dalai Lama weerspiegeld in de lichamen van jong en oud. De illegale uitzending van Radio Free Asia had haar doel bereikt. Hoe de Dalai Lama in de harten van de Tibetanen verankerd is, heb ik ervaren. Dat is ontroerend om mee te maken. Het
ONTMOETINGEN
gezicht dat bij die sprankelende lach hoort, heb ik zelf kunnen zien, onder andere in Nederland. Tijdens een van zijn bezoeken had ik bijzondere gasten, nonnen die gevangen hadden gezeten na een vreedzaam protest tegen de Chinese bezetting van hun land. Zij brachten onder erbarmelijke omstandigheden jaren van hun leven door tussen gevangenismuren, werden gemarteld en moesten dwangarbeid verrichten. Een van die jonge vrouwen was Phuntsog Nyidron. Amper 19 jaar riep ze kort ‘Vrij Tibet’ en ‘Lang leve Zijne Heiligheid de Dalai Lama’. Dat moest ze bekopen met vijftien jaar gevangenschap! Ik schreef haar bijzondere levensverhaal op in Dochters van de bergen. Tijdens het bezoek van de Dalai Lama ontmoette ze hem in levenden lijve; een hoogtepunt. Thuis praatten we na. Phuntsog Nyidron was aanwezig bij het onderricht aan ruim tienduizend luisteraars in Amsterdam en had zicht op een toeschouwersvak waar een doventolk vertaalde. ‘Dat de organisatie daaraan heeft gedacht’, zei ze, onder de indruk. De Dalai Lama sprak Engels en ze kon zijn woorden niet volgen. Toen ik ooit in zijn Indiase ballingsoord Dharamsala zijn lessen bezocht, was zijn schaterlach hartverwarmend, maar zijn Tibetaans vond bij mij geen gehoor. Een Tibetaan naast me zei dat het niet uitmaakte, want in de nabijheid van de geestelijk leider verkeren, zou al voldoende zijn. Ik hoefde de woorden niet te doorgronden om ze te laten doordringen tot mijn ziel. Phuntsog Nyidron was het niet met die stelling eens. ‘Slechts hem zien, is niet genoeg, dan kun je net zo goed naar een foto of naar een televisie zonder geluid kijken. Indien een dove en een blinde aanwezig zijn als
de Dalai Lama spreekt, ziet de dove persoon slechts een oude man; de horende kan de wijsheid tot zich nemen. In de natuur zijn ogen belangrijk om de bergen te zien, een rivier, dieren en bloemen. In het menselijk contact is het gehoor het belangrijkste.’ ‘Lachen is een internationale taal die iedereen spreekt’, voegde ik eraan toe. Ze greep mijn hand, kneep erin en lachte. Ik denk aan de Dalai Lama, aan zijn grote wijsheid en kennis, maar vooral aan die bijzondere lach van een uitzonderlijke man. Voor de Tibetanen is hij een licht in de duisternis én humor verzacht en maakt hun pijn draaglijker. Myra de Rooy verblijft sinds 1986 regelmatig in Tibet en de Himalaya-regio. Ze fotografeert, schrijft en geeft lezingen over haar ervaringen.
BEZOEK DALAI LAMA 2018
Erica Terpstra ontmoette de Dalai Lama verschillende keren en hij schreef een voorwoord in het door haar geschreven kinderboek Een knipoog van de Boeddha. Erica: ‘In mijn televisie-interview met de Dalai Lama vertelde hij mij hoe belangrijk het is om kinderen niet alleen met cognitieve lessen op te voeden, maar juist met je hart: waar liefde, respect en compassie een hoofdrol in spelen. Hier gaat mijn boek over.’ Een knipoog van de Boeddha verschijnt ter ere van dit bezoek van de Dalai Lama in Nederland, en wordt uitgegeven door De Nieuwe Kerk.
Erica Terpstra ontmoet de Dalai Lama. Foto: Marijke Kodden
Andrea Miller en Rima Fujita hebben over Boeddha een kinderboek gepubliceerd voor de allerkleinsten: The day the Buddha woke up. Op 28 juli jl. organiseerde de Tibet Support Groep in samenwerking met de Kinderboekwinkel Amsterdam een presentatie van dit schitterende boekje, dat nu in de Tibetwinkel verkrijgbaar is. Kunstenares Rima Fujita zal komend jaar een boek uitgeven gebaseerd op persoonlijke interviews met de Dalai Lama.
Rima Fujita ontmoet de Dalai Lama
Voor mij bent U als Christus, als je hem aanroept staat hij naast je, U bent als Buddha altijd aanwezig, ook U antwoordt ‘minddirect’ als ik Uw advies vraag. Met grootste dankbaarheid voor Uw aanwezigheid en met diepste eerbied voor Uw alwetendheid buig ik voor U, Your Holiness... Louwrien Wijers is beeldend kunstenaar en schrijver. Van 1968 tot en met 1986 werkte ze samen met Joseph Beuys, die haar in 1981 vroeg om hem in contact te brengen met Zijne Heiligheid de Dalai Lama. Art meets Science and Spirituality in a changing Economy (1990/1996), Wijers’ belangrijkste mentale sculptuur, is voortgekomen uit de ontmoeting tussen de Dalai Lama en Beuys die Wijers organiseerde.
Louwrien Wijers ontmoet de Dalai Lama
ONTMOETINGEN
Het is de toon die de muziek maakt In maart 2018 vertrokken mijn dochter en ik naar McLeod Ganj in India. Met onze verzamelde verjaardagdonaties voor twee projecten reisden we af. Na vijftien jaar keerde ik – met mijn dochter − terug naar een vertrouwde, maar ook veranderde omgeving. Nu wil ik graag dat mijn dochter de Tibetanen, de Dalai Lama en mijn Tibetaanse vrienden leert kennen en dat zij haar leren kennen. Ik ben benieuwd hoe het is om elkaar na zo’n lange tijd weer te zien. En zou mijn dochter dat speciale gevoel dat de Dalai Lama kan oproepen ook ervaren? Of ziet ze hem als een lieve oude opa, zoals ze thuis als klein meisje zei als ze naar de foto keek op het bureau. Het is lastiger om dit te ‘testen’ nu Zijne Heiligheid de Dalai Lama ouder is geworden en geen publieke audities meer houdt. Ik moet mijn dochter teleurstellen dat we niet zomaar bij hem op de thee kunnen gaan. Zo werkt dat niet, helaas. Maar toch krijgen we een kans om hem mee te maken. Bij de vijfdaagse conferentie Mind & Life is Zijne Heiligheid dagelijks aanwezig. Het zijn zeer boeiende bijeenkomsten waarbij gerenommeerde wetenschappers uit de hele wereld de nieuwste inzichten delen over de invloed van de omgeving op de opvoeding van kinderen, het effect ervan op de genen en de relatie tot de problemen bij jongeren op het vlak van agressie of de gebrekkige impulsbeheersing door overprikkeling van sociale media. Een universeel probleem. Niet alleen de inzichten zijn bijzonder; dat geldt ook voor de dynamiek en de rol van Zijne Heiligheid. Het is fascinerend om te zien hoe hij zich verhoudt tot de wetenschappers met hun nieuwste inzichten. Zijne Heiligheid is belangstellend, stelt open vragen, vraag door en is werkelijk geïnteresseerd, maar hij kan er ook een relativerend of juist overstijgend boeddhistisch inzicht naast plaatsen met compassie en liefde als vertrekpunt. Ook non-verbaal werkt zijn open en positieve opstelling door op de omgeving. Ik merk het aan mijn dochter; qua inhoud is het niet te volgen voor haar en boeit het niet, en toch verveelt ze zich niet. Ze blijft geboeid, en dat twee uur lang. Dat is vooral aan het ‘optreden’ van Zijne Heiligheid te danken, maar ook aan een oud Tibetaans vrouwtje dat naast ons op de grond zit. Zij kijkt vol ontzag op naar het televisiescherm; het is de vraag of zij het allemaal kan verstaan, maar ze lacht zo vriendelijk naar mijn
ICT De Tibet Support Groep Nederland neemt zijn petje af voor de International Campaign for Tibet (ICT) met de dertig jaar inzet voor de Tibetaanse zaak. Met niet-aflatende toewijding heeft deze organisatie zich sterk gemaakt voor de democratische vrijheden van het Tibetaanse volk en de verbetering van de mensenrechtensituatie in Tibet. Het dertigjarig bestaan van ICT krijgt tijdens het bezoek van Zijne Heiligheid de Dalai Lama aan Nederland extra aandacht, onder andere door de aanwezigheid van Richard Gere, acteur en voorzitter van het internationale bestuur van ICT.
dochter, die uiteindelijk in de pauze ook nog een paar kopjes boterthee voor haar weet te ritselen. Het is de sfeer die de toon zet; een sfeer van verbinding en positiviteit. Waardoor de smartphone vergeten wordt en taal of woorden van ondergeschikt belang zijn voor het oude dametje en mijn dochter. Een sfeer van compassie en mededogen waait via het tv-scherm over ons heen en heeft effect op iedereen. En als Zijne Heiligheid naar buiten komt en iedereen in de rij gaat staan voor een handje van hem, staat mijn dochter daar ook, naast het oude Tibetaanse vrouwtje; de handen gevouwen en een big smile die wordt beantwoord. En als we naar het hotel lopen, zegt ze: ‘Ik word hier heel blij van.’ Ja, het is de toon die de muziek maakt. Maaike Riemersma is bestuurslid van de Tibet Support Groep Nederland.
BEZOEK DALAI LAMA 2018
STEUN DE TIBET SUPPORT GROEP De Tibet Support Groep Nederland (TSG-NL) − opgericht in 1989 − heeft als doel over de situatie in Tibet te informeren en de Tibetaanse cultuur in Nederland te ondersteunen en uit te dragen. Afgelopen jaar is onze website vernieuwd; ook zijn we actief op social media om zo veel mogelijk mensen te bereiken. De TSG werkt bij acties en petities samen met de International Campaign for Tibet Europe, de Tibetaanse Gemeenschap in Nederland en het International Tibet Network. Hiernaast organiseren we culturele activiteiten, zoals de lezing van schrijfster/fotografe Myra de Rooy over de veerkracht van het Tibetaanse volk in februari jl. en de presentatie van het kinderboek The day the Buddha woke up met kunstenares Rima Fujita afgelopen juli. In oktober 1954 viel het ‘volksbevrijdingsleger’ van Mao Tibet binnen en trok het naar Lhasa. In 1959 zag Zijne Heiligheid de Dalai Lama zich genoodzaakt te vluchten over de Himalaya. Hij wist India te bereiken en vestigde zich daar. Vanuit India reist de Dalai Lama de wereld over om met politici en hoogwaardigheidsbekleders te spreken, en vooral ook met Tibetanen die in ballingschap leven. Ondanks dat de situatie voor de Tibetanen in Tibet niet beter is geworden, blijft de TSG als onafhankelijke stichting het Tibetaanse volk steunen in het geweldloze streven naar zelfbeschikking. Vrijwilligers van de TSG bemannen een stand op festivals om petities aan te bieden en doen mee aan demonstraties, zoals de jaarlijkse herdenking van de Tibetaanse Volksopstand op 10 maart. Onderdeel van de TSG is de Tibetwinkel in Amsterdam − dagelijks geopend, gerund door vrijwilligers. Hier kunt u de Tibetaanse sfeer opsnuiven. Zonder de steun van donateurs kan de TSG zijn activiteiten niet voortzetten. Dankbaar zijn wij voor al bijna dertig jaar ondersteuning. Word ook donateur!
word donateur info@tibet.nu Stichting Tibet Support Groep Nederland IBAN NL23INGB0000341919
TIBETWINKEL De Tibetwinkel in de Spuistraat in Amsterdam biedt een ruim assortiment; van gebedsvlaggen tot klankschalen, van Sörig-verzorgingsproducten tot Boeddhabeelden. De aangeboden producten komen uit India en Nepal, waaronder wierook en boeken uit het Kopan-klooster. Textiel, kleding en tassen komen uit de ateliers van Gu Chu Sum in India. Deze organisatie biedt scholing en werk aan voormalig politieke gevangenen uit Tibet. Veel van onze producten zijn online verkrijgbaar:
www.tibetwinkel.nl Colofon
Redactie: Rosemarijn Dissen, Ine van Schaik Opmaak: Erik Schermer Redactie-adres: Spuistraat 185A, 1012 VN Amsterdam Foto voorzijde: Marijke Kodden