str /
TEMAT NUMERU:
TEKST NUMERU KINGA ZAWADA
KOLORY DAWNIEJ I DZIŚ. RÓŻNORODNOŚĆ SYMBOLI I ZNACZEŃ
strona 26
SPIS TREŚCI JULIA KULIK
POKOLOROWANY ŚWIAT strona 10
JAGODA JABŁOŃSKA
KODY KOLORYSTÓW strona 20
str /
KRZYSZTOF ANDRULONIS
MARKETING WE WSZYSTKICH KOLORACH TĘCZY
strona 34 MARIA KOZAK
BARWY KULTURY strona 42 EWA KARPIŃSKA
HOBBY, SIŁA PRZYCIĄGANIA CZY UZDROWIENIE? strona 48 EWA KARPIŃSKA
POLSKO, SIELSKO I ANIELSKO strona 54
REKRUTACJA str. 70 str /
Słowa tej pięknej piosenki są znane chyba każdemu z nas. Prośba zawarta w refrenie wydaje się z jednej strony bardzo prosta, z drugiej zaś, po chwili namysłu, wymagająca. Świat człowieka to przecież bardzo wrażliwe płótno i łatwo popełnić błąd nanoszą barwę o nieodpowiednim odcieniu. Kolor znaczy bardzo wiele... Trudno jest kwestionować znaczenie, jakie mają barwy w życiu człowieka. Znajduje to potwierdzenie zarówno w naukach przyrodniczych, jak i humanistycznych. Człowiek już ze względu na swoje uwarunkowania biologiczne jest predestynowany do tego, aby poznawać świat przede wszystkim za pomocą zmysłu barwnego widzenia - żadna inna droga poznania sensorycznego nie rozwinęła się u nas tak dobrze. Dla wielu zwierząt otoczenie jest monochromatyczne bądź, w najlepszym razie, odmalowuje się w różnych tonacjach jednego koloru. Człowiek wręcz przeciwnie - ma zdolność doświadczania tak wielu subtelnych odcieni, że nie potrafi ich właściwie nazwać - z tym problemem spo-
tykamy się przecież bardzo często. Słowo, którym dysponujemy, nie zawsze jest zdolne opisać specyfikę barwy, którą postrzegamy. Co zaś z innymi sposobami komunikacji, z których korzysta szeroko pojęta kultura? Malarze od dawna przywiązywali do barwy dużą rolę, a w XX w. pojawiły się takie grupy, które umieściły ich paletę u samego fundamentu sztuki - więcej o nich przeczytasz w jednym z artykułów zamieszczonych w tym wydaniu. Stamtąd przeniknęły one do filozofii, co tylko na pozór wydaje się kierunkiem niespodziewanym. Trzeba zauważyć, że już sam status ontologiczny barwy nie jest jednoznaczny - wszak nie jest to coś real-
str /
nie istniejącego, lecz wizualny efekt różnorodnych zjawisk fizycznych, dla których wciąż brak wspólnego mianownika. Barwy są również ciekawe z punktu widzenia epistemologii - w istotny sposób wpływają na percepcję przez człowieka jego otoczenia oraz związane z tym procesy poznawcze. Kultura, gdy spojrzeć na nią przez odpowiedni pryzmat, jawi się jako wypełniona kategoriami kolorystycznymi. Co więcej, przez wieki wokół każdej barwy nagromadziło się wiele znaczeń, przesądów i przekonań. O tym, jak również o wielu innych zagadnieniach związanych z kategorią kolorów przeczytasz we wrześniowym wydaniu Outro. Krzysztof
Outro – wychodzimy poza schemat
Szefowie działów:
ISSN: 2299-5242
Olimpia Orządała (korekta), Monika Brzozowska (graficy), Żaneta Chwiałkowska (promocja)
Ogólnopolski miesięcznik młodzieżowy Wydawca: Fundacja Nowe Media
Promocja: Żaneta Chwiałkowska, Bartosz Simiński, Jagoda Jabłońska, Kinga Zawada, Sabina Gajda
www.outro.pl mail: redakcja(@)outro.pl, rekrutacja(@)outro.pl
Korekta: Olimpia Orządała, Kinga Zawada, Janusz Pyrkosz, Justyna Grzesiowska, Beata Ptach, Paulina Kos, Barbara Truchan
Redaktor naczelny: Krzysztof Andrulonis Skład wydania i fotoedycja: Krzysztof Andrulonis
Grafiki: Monika Brzozowska
Projekt okładki: Krzysztof Andrulonis
str /
Nie jest tajemnicą, że liczba społeczności fandomowych jest prawdopodobnie nieprzeliczalna, a do tego nieustannie ulega zmianom. Stąd pośród tej mnogości warto poszukiwać najciekawszych – furry wydaje się godna tego miana. str /
FUTRZAKIEM BYĆ!
str /
Materiały promocyjne
Organizatorzy
Ostatnimi czasy coraz więcej wydarzeń kulturalnych odbywa się w przestrzeni online. Nie inaczej jest ze Spacją się skacze – - nowym projektem Spółdzielni Socjalnej Honolulu, przedsiębiorstwa społecznego prowadzącego w Katowicach integracyjną klubokawiarnię Drzwi Zwane Koniem.
Już od 14 września na stronie spacjasieskacze.pl
rozmawia się krytycznie, spoglądając na nie tyl-
będziecie mogli bezpłatnie obejrzeć materiały
ko jako rozrywkowy produkt.
przygotowane przez troje ekspertek i ekspertów.
Bartek wylicza osoby zaangażowane w projekt:
Będą to serie wideo-esejów na YouTube, podca-
Będzie z nami Marta Tymińska z Uniwersytetu
stów na SoundCloud oraz artykuły na stronie
Gdańskiego z serią „Krytyczne spojrzenie na gry
projektu. Wszystko to przybliży inną stronę gier
wideo”, w której opowie o tym, czy gry mogą
wideo. Projekt dofinansowano ze środków Naro-
zmieniać świat, a także jak grać lepiej i mądrzej.
dowego Centrum Kultury w ramach programu
Paweł Schreiber skupi się na „Grach w kulturze,
Kultura w sieci.
grach jako sztuce i ich miejscu”, gdzie zastano-
Z organizatorem współpracuje między innymi
wimy się nad tym, jak gry odnajdują się między
Festiwal Ars Independent. Jak wyjaśnia jego
innymi formami kultury: co mają w sobie z lite-
rzecznik – Bartek Sołtysik: „Spacją się skacze”
ratury, filmu, architektury, teatru czy muzyki.
to próba porozmawiania o grach na poważnie,
Z kolei Tomasz Z. Majkowski, pracujący na Uni-
nie tylko w bańce gamerskiej i w branży game-
wersytecie Jagiellońskim, spróbuje odpowiedzieć
dev. 75% Polek i Polaków gra w gry, jest to więc
na tytularne pytanie: Dlaczego spacją się ska-
immanentna część naszej kultury cyfrowej,
cze?, zastanawiając się nad kulturową genealo-
a jednak rzadko w publicznym dyskursie o grach
gią współczesnych gier cyfrowych. Całość merytorycznie poprowadzi dla nas Jacek Wandzel –
str /
Materiały promocyjne
- kurator gier wideo na katowickim, multime-
wydarzeń kulturalno-społecznych (od programu,
dialnym festiwalu Ars Independent (którego 10.
przez promocję, po produkcję) czy marketingiem.
edycja odbywać się będzie od 24 do 26 września
Klubokawiarnia znajduje się w Katowicach przy
w sieci i w całości za darmo!).
ul. Warszawskiej 37.
Nie słyszeliście jeszcze o organizatorze projektu
Materiały stworzone w ramach nowego projektu
– Drzwiach Zwanych Koniem? Bartek Sołtysik
znajdziecie na stronie spacjasieskacze.pl i będą
wyjaśnia, że DZK otwarte są już od 2015 roku.
one dostępne bezpłatnie, na otwartej licencji.
Lokal oprócz oferty gastronomicznej – autorskie-
Warto wspomnieć, że zostaną dostosowane pod
go twistu na temat kuchni street food – zajmuje
kątem dostępności dla osób z niepełnosprawno-
się aktywizacją i zatrudnianiem osób wykluczo-
ściami. Pojawią się: audiobooki, napisy dla sła-
nych społecznie (m.in. osób z niepełnosprawno-
bosłyszących i niesłyszących, transkrypcje audio
ściami). DZK to także „nieoficjalny dom kultury”
i wideo, tłumaczenia migowe oraz uproszczone
– co roku na tutejszej scenie odbywa się ponad
wersje tekstów. Niezależnie od ograniczeń,
300 wydarzeń! DZK to przedsiębiorstwo wielo-
14 września, wszyscy będziecie mogli skoczyć na
wymiarowe: zajmuje się również testowaniem
Spacją się skacze!
Fot. Materiały organizatora
innowacji społecznych, kompleksową organizacją
str /
POKOLOROWANY
ŚWIAT Życie człowieka przybiera barwy towarzyszących mu uczuć i emocji. Bywa, że patrzymy na nie przez różowe okulary, od czasu do czasu myślimy o niebieskich migdałach lub czerwienimy się ze złości. Choć na co dzień raczej o tym nie myślimy, to właśnie barwy kształtują nas jako ludzi i gdybyśmy chwilę się nad tym zastanowili, dostrzeglibyśmy w nich co najmniej jedną wyjątkową właściwość, która oddziałuje na nasze samopoczucie, emocje, a niekiedy nawet zachowanie.
str /
str /
Barwy i wyobraźnia
redaktor
Julia Kulik
Czy nie zastanawiało cię nigdy, jak postrzeganie
wszechnie wiadomo, że nic tak nie cieszy oka,
otaczającego nas świata zmieniłoby się, gdyby
jak ,,ciepłe” otoczenie. Ostatnio opublikowane
zabrakło kolorów? Gdyby nigdy nie istniały? Jak
badania ostudziły jednak zapał wielu mał-
ubogie stałoby się nasze życie? Nie od dziś po-
żeństw, gdyż dowiedziono, że w rzeczywistości
wszechnie znany jest fakt, że barwy wymownie
dziecko nie jest w stanie wyostrzać wzroku –
odzwierciedlają nasze stany emocjonalne, prze-
- a co dopiero odróżniać kolorów – do drugiego
kazują skrywane uczucia czy pragnienia.
lub trzeciego miesiąca życia. Wrażliwość na barwy, nazywana często poczu-
Od kołyski
ciem koloru, należy do tej samej kategorii wraż-
Już jako dzieci jesteśmy poddani działaniu nie-
cechą wrodzoną. Podobnie jak w przypadku tej
zmierzonej ilości bodźców, również kolorystycz-
drugiej zdolności, to od wpływu otoczenia zależy,
nych, których nijak nie możemy uniknąć. Przed
jak będzie kształtowana i doskonalona.
liwości co słuch muzyczny i w dużej mierze jest
narodzinami pociechy w przyszłych rodzicach coraz bardziej wzrasta poziom stresu. Chcąc go rozładować, biegają od sklepu do sklepu, żeby
Uzdrawiające kolory
wyposażyć się w barwne i zwracające uwagę za-
Często bagatelizujemy znaczenie barw i ich
bawki dla noworodka. Rodzinne zakłady, polega-
wpływ na nasze samopoczucie, jednakże właści-
jące na obstawianiu płci dziecka, aby wiedzieć,
wie dobrane kolory, podobnie jak muzyka, mogą
czy kupować rzeczy różowe czy może niebieskie,
mieć działanie terapeutyczne. Wiedziano o tym
już nikogo nie dziwią. Wielkie zamieszanie wiąże
już w starożytności i z powodzeniem stosowano
się z udekorowaniem pokoju, ponieważ dla swo-
je do przywracania człowiekowi wewnętrznej
jej pociechy pragnie się tego, co najlepsze, a po-
harmonii i równowagi, a nawet do uzdrawiania.
str /
Barwy i wyobraźnia Współcześnie kuracja kolorami, czyli chromote-
już energetyczne właściwości barw. Terapia ko-
rapia, odzyskuje należne jej miejsce wśród stoso-
lorem wspomaga leczenie chorób układu pokar-
wanych sposobów leczenia.
mowego, oddechowego, nerwobóli, migren, scho-
Każdy kolor posiada określoną energię i właści-
rzeń kręgosłupa i nerek, dolegliwości kobiecych,
wości, którymi emanuje. Pobudza lub uspokaja,
nerwicy i depresji. Kiedy chorujemy, energia na-
przywracając równowagę i harmonię w organi-
szego organizmu ulega zakłóceniom, a odpo-
zmie człowieka. Barwa może oddziaływać na
wiednia dawka odpowiednio dobranych kolorów
psychikę, wywołać silniejsze lub słabsze reakcje
pomaga nam wrócić do normalnego stanu. Le-
fizyczne, przyczynić się do złagodzenia objawów
czenie kolorami to przywracanie i utrwalanie
lub usunięcia dolegliwości. Konkretne kolory
właściwych proporcji, jakie powinny być zacho-
emitują określoną częstotliwość drgań, podobnie
wane w organizmie pomiędzy wszystkimi ich od-
jak komórki ludzkiego ciała, jeśli jesteśmy zdro-
cieniami.
Graf. Monika Brzozowska
wi. W wielu klinikach na świecie wykorzystuje się
str /
Barwy i wyobraźnia
mieszczenie i uczynić je bardziej energetyzują-
Magia kolorów Dziś mniej już mówi się o leczeniu kolorami, za to dużo o ich wpływie na nasze samopoczucie. Z pewnością większość osób z łatwością przywoła w pamięci sytuację, gdy konkretny kolor wywoływał u nich ukojenie albo irytację. Właściwy dobór barw może pomóc uniknąć ich negatywnego wpływu na nasze zachowanie i związanych z tym niepożądanych sytuacji. Jak to robić? Psychologia barw zajmuje bardzo ważne miejsce w aranżacji wnętrz. Projektanci zazwyczaj doskonale wiedzą, jakiej barwy użyć, by ożywić po-
str /
cym – albo wręcz przeciwnie, wprowadzić do niego spokojny, kojący nastrój. O działaniu poszczególnych barw na samopoczucie i psychikę człowieka wiadomo już całkiem sporo, warto uświadomić sobie, że niebagatelną rolę odgrywają tu indywidualne cechy osobowe każdego z nas. Temperament, usposobienie, tryb życia oraz stan zdrowia mogą sprawiać, że wprowadzone do wnętrza barwy będziemy odbierać zgoła odmiennie niż inne osoby.
Barwy i wyobraźnia Ogromną rolę odgrywają też nasze skojarzenia.
alnie do pokojów dziennych i jadalni, ale jeszcze
Bywa, że dana barwa przywołuje w nas jakieś
lepiej sprawdzi się w pokoju dziecka, w którym
negatywne wspomnienia. Wówczas nawet jeśli
spędza ono czas na nauce, oraz w gabinetach
dany kolor ma z założenia działanie kojące,
czy salach wykładowych. Świetnie prezentuje się
u nas może powodować przygnębienie, rozdraż-
w zestawieniu z naszymi ulubionymi szarościami
nienie, irytację. Nie warto zatem ślepo polegać
i naturalnym drewnem. Podobnie oddziałuje na
na tym, co wskazują projektanci, opierający się
nas pomarańczowy, będący bardzo pozytywną
wyłącznie na psychologii barw. Jeżeli kolor wy-
barwą. Kojarzy się z ciepłem i komfortem, pobu-
wołuje w nas negatywne uczucia, lepiej zastąpić
dza umysł do działania, pozwala pozbyć się
go innym, bardziej nam przyjaznym. Przykładem
złych emocji. Z medycznego punktu widzenia
może być kolor biały. Choć razem z czarnym na-
przebywanie w pomieszczeniach utrzymanych
leży do barw achromatycznych, które nie mają
w tej kolorystyce powoduje wydzielanie soków
żadnego wpływu na organizm człowieka, to sko-
trawiennych i wzmaga uczucie głodu. W tonacji
jarzenie pomalowanych na biało pomieszczeń ze
jaśniejszej jest to dobry kolor do jadalni, a tro-
szpitalem może wpływać na organizm nieko-
chę mocniejszy sprawdzi się w kuchni. Dlatego
rzystnie. Z tego względu istotne jest właściwe
bardzo często jest wykorzystywany w restaura-
zestawienie barw we wnętrzach, w których prze-
cjach, jednakże osoby na wiecznej diecie powinny
bywamy. Powinniśmy zastanowić się, jaki kolor
raczej na niego uważać.
będzie dla nas najlepszy w danym pomieszczeniu
Jeszcze inny przykład stanowi czerwień, będąca
i ten właśnie wykorzystać.
barwą ciepłą, sprzyjającą pozytywnemu myśleniu, przywodzącą na myśl pełnię życia i napawającą motywacją. Jest to dość intensywny kolor,
Bezbarwny świat
dlatego pomimo tego, że nadaje wnętrzom przy-
morderstwem dla ludzi
tulny i ciepły charakter, stosuje się go rzadko.
Wiedząc, jak dane kolory działają na nasze sa-
Obcowanie z dominującym czerwonym będzie
mopoczucie, możemy śmiało dodać barw nasze-
powodować na początku silne pobudzenie, ale
mu życiu i zmienić otaczającą nas szarą rzeczy-
później może prowadzić do wyczerpania, zmęcze-
wistość. Przykładowo żółty – to bardzo optymi-
nia. Kolor ten może męczyć oczy i powodować
styczna i radosna barwa. Kojarzy nam się ze
wzrost ciśnienia krwi. W sypialni przy tak silnych
słońcem i dlatego poprawia nastrój, ale też
barwach nie moglibyśmy wypocząć, chyba że je-
skłania do działania. Dzięki niej lepiej kojarzymy
steśmy śpiochami i zwłaszcza rano potrzebujemy
i zapamiętujemy, z tego względu nadaje się ide-
pobudzającego koloru. Kolejno pochodny od czer-
str /
Barwy i wyobraźnia
wieni – fiolet – jest niewiarygodnie silną barwą.
nie jest tak wszechstronny, jak pochodząca pro-
Potrafi
wyobraźnię
sto od natury zieleń. Barwa ta idealnie sprawdzi
i wpłynąć na rozwój intuicji. Jest to ulubiony ko-
się, kiedy potrzebujemy relaksu lub jesteśmy zra-
lor artystów, jednak rzadko stosujemy go na
nieni emocjonalnie. Obniża poziom ciśnienia we
ścianach, raczej łączymy z innymi barwami lub
krwi, zmniejsza napięcie mięśni i minimalizuje
wprowadzamy jako kolorystyczny dodatek.
skutki klaustrofobii. Podobnie na nasz organizm
Powszechnie kojarzony z delikatnością i kobieco-
oddziałuje niebieski. Łagodzi napięcia i stresy,
ścią róż jest współcześnie bardzo lekceważony,
zwiększa kreatywność i intuicję. Chłodny i uspa-
tymczasem w praktyce podnosi poczucie bezpie-
kajający, z medycznego punktu widzenia obniża-
czeństwa, sprzyja atmosferze relaksu i spokoju.
jący ciśnienie krwi, uśmierzający ból. Kolor ten
Intensywny odcień fuksji sprawdzi się jako ak-
idealnie sprawdzi się w sypialni, w szczególności
cent ożywiający wnętrze. Żaden z kolorów jednak
w przypadku osób przemęczonych i mocno ze-
nas
wyciszyć,
pobudzić
str /
Barwy i wyobraźnia stresowanych. Kojarzy się z czystością i wodą,
wręcz przeciwnie – wywoływać rozdrażnienie
dlatego często stosuje się go w łazienkach
i irytację. Mają moc wpływania na stan ducha,
i kuchniach. Biały to kolor kojarzony ze świeżo-
rozbudzania namiętności oraz relaksowania do-
ścią, pobudza do działania, nie jest jednak pole-
mowników. Wiedza na temat ich działania może
cany dla osób skłonnych do odczuwania samot-
pomóc urządzić wnętrza zarazem estetyczne, jak
ności, bo może tylko pogłębić to uczucie. Mrocz-
i funkcjonalne. Cóż nam bowiem po wywołującej
na czerń jest przeciwieństwem bieli i dlatego
irytację strefie relaksu w salonie albo po sypialni,
pewnie zapewnia poczucie wsparcia. Jest idealna
w której trudno zasnąć ze względu na zbyt in-
dla ludzi poszukujących wartości w swoim życiu,
tensywne, pobudzające do działania kolory? Po-
pomaga im znaleźć właściwy światopogląd.
sługując się psychologią koloru, ale i wsłuchując
Barwy odzwierciedlają zmieniające się emocje,
we własne wnętrze, które często jest najlepszym
dlatego mogą definiować nie tylko klimat po-
doradcą, stworzymy pomieszczenia komfortowe
mieszczenia, ale także nastroje przebywających
dla naszego ciała i ducha, a zarazem dopasowa-
w nim osób. Potrafią koić skołatane nerwy lub
ne do ich głównej funkcji.
str /
Barwy i wyobraźnia
nia błyskawicznych działań. Jest często wykorzy-
Abstrakcja w marketingu Każdy widzi kolory inaczej i każdy z nas jest w tej kwestii artystą. Barwy i estetyka sprytnie oddziałują na naszą podświadomość, i to właśnie one decydują o tym, że sięgamy po konkretne produkty. To, że przy zakupie zwracamy uwagę, jak coś wygląda, jest naturalne, a kolory działają na nas jak magnes. Potwierdzają to badania – - ponad połowa klientów uzasadnia zakup produktu jego wyglądem, w głównej mierze zabarwieniem. To jedno z najważniejszych kryteriów!
stywany przy promowaniu takich produktów, jak napoje energetyczne, gry, a przede wszystkim samochody sportowe – wśród nich dobrze każdemu znany fenomen ferrari, występującego właśnie w tym zabarwieniu. Kolor ten kojarzy się bezpośrednio z niebezpieczeństwem, adrenaliną, miłością, siłą i energią. Przy wykorzystaniu tak prostego zabiegu marketingowcom udaje się wpływać na tłumy konsumentów, powodować u nich zainteresowanie i wzbudzać chęć posiadania.
Określone kolory mają wpływ na wybrane zachowania konsumenckie, dlatego producenci zwracają szczególną uwagę nie tylko na kolorystykę produktów, lecz również opakowań. Kolor ma również ogromne znaczenie w świecie internetu. Nieraz można zauważyć jak jego zmiana wpływa na zwiększoną konwersję, na przykład na coś tak prostego, jak liczba kliknięć w baner. Pomiędzy kolorami a manipulacją jest cienka granica. Przy planowaniu kampanii marketingowej specjaliści w tej dziedzinie powinni pamiętać, że barwy ciepłe szybciej przykuwają uwagę niż zimne. Za świetny przykład może posłużyć tutaj niewiarygodnie rozpowszechniona czerwień. Zaliczana jest do barw bardzo intensywnych. Oznacza to, że nadaje się idealnie do wyróżniania wszelkiego rodzaju haseł typu ,,okazja”, ,,promocja”, gdyż wzrok w pierwszej kolejności zwraca uwagę właśnie na nią. Zadaniem czerwonego jest stymulowanie oraz pobudzanie klientów do podejmowa-
str /
Rozumienie koloru Barwy miały i mają w rozmaitych kulturach odmienne, niekiedy przeciwne znaczenia symboliczne, poczynając od barw malowideł na ścianach jaskiń paleolitycznych, pigmentów wcieranych w skórę ciała przez prymitywne plemiona, aż do barw heraldycznych, ubiorów sakralnych, fresków świątyń czy kolorów sygnalizacji drogowej (K. Jurek). Kolory ułatwiają percepcję otaczającej nas rzeczywistości, wykorzystywane są jako kod informacyjny lub ostrzegawczy. Podobnie jak czerwone, pomarańczowe i zielone światła w komunikacji drogowej stanowią sygnalizację zrozumiałą dla wszystkich ze względu na standaryzację, tak różnego rodzaju kodowanie informacji poprzez kolor stosowane jest w wielu miejscach prze-
Barwy i wyobraźnia strzeni społecznej – w budynkach użyteczności
ści czy norm realizowanych w zachowaniach. Je-
publicznej, takich jak biblioteki, szkoły, muzea,
śli widzimy malutkie dziecko ubrane na różowo
dworce, szpitale. Różnego koloru są szlaki tury-
lub inne jaskrawe kolory to zakładamy, że jest
styczne w górach. Z kolei zastosowanie wyrazi-
to najprawdopodobniej dziewczynka. Jeśli kobie-
stych barw w szkołach i przedszkolach podkre-
ta dostaje od mężczyzny różę, to po jej kolorze
ślać może identyfikację poszczególnych grup
możemy domniemywać, jakie uczucia kryją się
dzieci ze swoimi klasami czy szkołą.
w tym geście (K. Jurek). Zastosowanie barw
Kolory od zawsze komunikują nam, z kim mamy
w życiu codziennym rozwinęło się do tego stop-
do czynienia, są wyrazem propagowanych warto-
nia, że nie jesteśmy w stanie wyobrazić sobie funkcjonowania bez nich.
str /
Nie każdy artysta uważa, że to właśnie kolor posiada największe znaczenie w sztuce. Wielu umniejsza jego rolę kosztem kompozycji, symboliki czy techniki wykonania. Można też spotkać się z dosłownym przerostem formy nad treścią. Twórcy, których językiem artystycznej komunikacji są barwy, podzielili się na grupy środowiskowe. Dlatego odszyfrujmy, kogo możemy nazwać kolorystą, bo to wcale nie taka prosta sprawa. str /
str /
Barwy i wyobraźnia
redaktor
Jagoda Jabłońska
Barwne drapieżniki
Plama na osi czasu
Dzikie bestie (fr. les fauves), szaleńcy… fowiści! –
Te „dzikie” określenia, jakimi opisywano fowi-
w ten pieszczotliwy sposób zaczęto nazywać
stów, wiązały się z brakiem u nich naukowego
twórców pewnej alternatywnej wystawy malar-
czy przemyślanego podejścia do tworzenia. Taka
skiej w 1905 roku. W Paryżu, a dokładniej w Sa-
improwizacja nie była trendy. Kierunek czerpał
lonie Jesiennym, odbył się wernisaż prac będą-
z dorobku postimpresjonistów, jednak nie przy-
cych odpowiedzią na dotychczasowe konserwa-
kładał się do teorii. Tutaj kolor potrafił wyrażać
tywne podejście do rozpowszechniania sztuki.
najintensywniejsze emocje w oryginalnej formie,
Powstanie fowizmu było formą buntu. We Fran-
dawkowano go na płótnie według uznania. Isto-
cji na początku XX wieku kierunek ten stał się
tą nurtu stała się ekspresja, zresztą nieprzypad-
nowym stylem artystycznym. A czym tak zadzi-
kowo zalicza się go do ruchów ekspresjonizmu.
wiał? Przedstawianiem ludzi, przedmiotów i kra-
Fowizm to migawka. Poszukiwanie, chwilowa
jobrazów za pomocą żywych i radosnych kolorów
ekscytacja. Pewien manifest. Po pięciu latach
oraz charakterystycznych ruchów pędzla. Takie
jego najpopularniejsi twórcy – tacy, jak Henri
wzburzenie odcieniem farby obecnie może wydać
Matisse, Maurice de Vlaminck czy Andre Derain –
się dość mało przejmujące, jednak w czasach
- porzucili go na rzecz innych artystycznych ście-
świetności fowistów szokowanie barwą można
żek. Mimo to tę fascynację kolorem uznaje się za
by porównać do kreacji z surowej wołowiny, jaką
nieodłączną część modernizmu.
zaprezentowała w 2010 roku Lady Gaga z okazji gali MTV Video Music Awards.
str /
Barwy i wyobraźnia
Andre Derain, Most westminsterski (1906) funduszy na podróż do Francji. Ich plan posze-
Zakapować kapizm
rzenia swojej wiedzy artystycznej z metą w ParyPurysta językowy nie byłby zadowolony z nazwy
żu przyniósł zupełnie nowy nurt w sztuce
powyższego śródtytułu. Pierwsze słowo, będące
XX wieku.
elementem slangu, wydaje się takim młodzieżowym
widzimisię.
Trochę
na
tej
zasadzie
w 1924 roku powstał Komitet Paryski. Utworzony na krakowskiej uczelni łączył młodych, zdolnych malarzy, którzy wymarzyli sobie zebranie
str /
„Kapistą” nazywamy członka Komitetu Paryskiego – od pierwszych liter nazwy instytucji. Członkowie tego ugrupowania (m.in. Jan Cybis, Zygmunt Waliszewski, Józef Czapski oraz Hanna
Barwy i wyobraźnia
Rudzka-Cybisowa) po uzbieraniu odpowiedniej
Kapujesz?
kwoty spędzili w Paryżu 7 lat. Przez ten czas chłonęli miejscową sztukę, pozostając pod sil-
Kolor od samego początku istnienia odgrywał
nym wpływem francuskiego postimpresjonizmu.
istotną rolę w sztuce. W przypadku zestawienia
Twórcy tego kierunku odrzucali pierwotną istotę
płci kobiecie poświęcano jaśniejszą i delikatniej-
impresjonizmu. Choć stanowiła dla nich bazę, to
szą paletę barw, mężczyźnie zaś ciemniejszą
jednak z czasem wyeliminowali z niej wiele do-
i intensywniejszą. Ciemniejszy odcień skóry przy-
tychczasowych elementów. Zaczęli stosować de-
sługiwał chłopom w opozycji do alabastrowej
formację, dekoracyjną stylizację i symbolizm,
cery arystokracji.
który używali w szczególności do barw i linii. Do
Przykładów jest bardzo dużo, w szczególności
twórców
zaliczamy
zależą one od okresu historycznego. Jednak to
przykładowo Vincenta van Gogha, Paula Cezan-
w XIX i XX wieku zaczęto dostrzegać potencjał
ne’a czy Paula Gauguina.
koloru jako środka wyrazu. Już nie tylko symbol
Reprezentanci grupy kapistów po powrocie do
przekazywał treści – zaczęła go w tym wyręczać
Polski zyskali miano polskich postimpresjoni-
użyta farba, dająca jeszcze więcej możliwości
stów. Swoją działalnością wnieśli wiele nowości
interpretacji.
i technik, jakie poznali we Francji. W pewnym
Zatem wszystkie kierunki, jakie dalej wymienię,
momencie zasady, którymi zaczęli się kierować,
wpisują się w nurt modernizmu, czyli procesu
ukształtowały odrębny kierunek w malarstwie
powstawania sztuk nowoczesnych, zapoczątko-
nazywany kapizmem, zamiennie określanym na-
wanego w drugiej połowie XIX wieku. Fascynacja
zwą koloryzmu.
barwą miała swój zalążek w impresjonizmie,
Młodzi kształtowali formę kolorem. Światło oraz
choć rozpowszechnił ją postimpresjonizm. Esen-
jego pochodne akcentowano ciepłymi barwami.
cję wydobył fowizm, który przez swój krótki staż
Analogicznie cienie malowano zimnymi – zielenią
niekiedy bywa zapominany. Z jego zasług zaczął
czy błękitem. Co ważne, nie używano barw
korzystać ekspresjonizm. A koloryzm, czyli ina-
achromatycznych – to znaczy, że artyści mogli
czej kapizm, to nasza polska fantazja na temat
zaoszczędzić na czarnym, białym i stopniach
koloru i jego możliwości.
postimpresjonistycznych
szarości. Twórcy zajmowali się tym, jak w najprostszy sposób przekazać, co mieli na myśli. Komunikat był bezpośredni, łatwy do odczytania. Kolory „robiły robotę”.
str /
Barwy i wyobraĹşnia
Hanna Rudzka-Cybisowa, Kwiaty (ok. 1934) str /
Różnorodność sy str /
KOLORY
DAWNIEJ I DZIŚ
ymboli i znaczeń str /
Kolory kultury
redaktor
Kinga Zawada
Od zarania dziejów kolory stanowiły istotny element ludzkiej codzienności, kształtując ją i wpływając na postrzeganie świata, od dawna też przypisywano im różną symbolikę.
W rozmaitych kulturach barwy posiadają od-
ne wyłącznie do użytku władcy danego państwa
mienne, nieraz zupełnie sprzeczne znaczenia, na
czy wyższych dostojników.
przykład kolor żółty czy niebieski będzie inaczej
W starożytnym Egipcie wielkie znaczenie przypi-
intepretowany w krajach europejskich, z czym
sywano na przykład barwom słońca, symbolizu-
innym znów będą go utożsamiać mieszkańcy Azji
jącym człowieka, jego stosunek do duszy, ciała
lub Afryki. Ich symbolika może się też zmieniać
oraz ziemi. Jednym z cenniejszych surowców,
w zależności od użycia, barwy odgrywają bowiem
z których starożytni Egipcjanie wytwarzali biżu-
znaczącą rolę w wielu sferach życia, znajdując
terię i amulety, było złoto – materiał najtrwalszy
zastosowanie zarówno w sztuce i architekturze,
i jak wówczas sądzono niezniszczalny, uznawany
jak też w reklamie czy modzie. Inaczej będą więc
ponadto za ciało samych bogów. Barwa złota
odczytywane przez artystę, inaczej znów posłuży
symbolizowała nie tylko słońce, ale również re-
się nimi terapeuta.
generację i powtórne narodziny. Wytworzony z tego kruszcu amulet miał zapewnić noszącej go osobie niezniszczalność i wieczną ochronę.
Z wyższej półki Niektóre barwy w danej kulturze mogą okazać się cenniejsze niż pozostałe. Przypisuje się im szczególną moc lub wyjątkowe właściwości ochronne. Wybrane kolory miały symbolizować określone bóstwa, inne znów były zarezerwowa-
Kolejnym kolorem, który już od starożytności w wielu kulturach był kojarzony z władzą i siłą, jest czerwień. Ta barwa posiada wiele, nieraz sprzecznych ze sobą, znaczeń. Może symbolizować zarówno miłość, namiętność i szczęście, jak też krew, potęgę czy wojnę. Czerwień była nieraz zarezerwowana dla królów i ważnych osobistości,
str /
Kolory kultury
podobnie zresztą jak złoto, będące symbolem
znacznymi trudnościami, a substancje, z których
dobrobytu, doskonałości oraz boskości. W staro-
go wytwarzano, były toksyczne dla ludzkiego or-
żytnym Rzymie kolor czerwony uchodził za
ganizmu.
symbol władzy i bogactwa i był zastrzeżony dla senatu i dostojników państwowych (M. Czyżewska), w starożytnych Chinach natomiast wyjąt-
Kolorystyczne faux pas
kową rangę posiadał kolor złoty, który przezna-
Można wymienić kolory, które w wielu różnych
czony był wyłącznie do dyspozycji cesarza
kulturach i religiach są bardzo podobnie odczyty-
(K. Jurek). Królewskie barwy mogły również poja-
wane. Taką barwą jest na pewno zieleń, utożsa-
wiać się na przedmiotach dekoracyjnych, a do-
miana przede wszystkim z naturą. Zielony ma
kładniej na wyjątkowo cennej porcelanie, jako że
z reguły pozytywną symbolikę, uznaje się go za
pozyskanie czerwonego barwnika wiązało się ze
kolor życia, płodności i przetrwania. W islamie
str /
Kolory kultury zieleń symbolizuje mądrość oraz zdrowie ducho-
życia. Podobnie w Chinach biel uznawana jest za
we i cielesne, jest także świętą barwą Proroka
symbol nieszczęścia, jesieni, żałoby i starości.
(M. Czyżewska), za to w chrześcijaństwie wiąże
W czasie gdy w wielu krajach na pogrzeb przy-
się ją z nadzieją, odrodzeniem, młodością czy
wdziewa się ubrania w kolorze czarnym, co ma
sprawiedliwością.
podkreślić smutek i żałobę po odejściu bliskiej osoby, u naszych azjatyckich sąsiadów to wła-
Są jednak i takie kolory, które w różnych krajach
śnie biel uchodzi za barwę najbardziej taktowną.
mogą być odczytywane na zupełnie różne sposoby. Przykładowo biel w kulturach europejskich
Czerń ma przeciwstawne znaczenie w kulturze
jest kojarzona przede wszystkim z niewinnością
chińskiej, gdzie uznawana jest za kolor małych
i czystością, konotuje w sobie dobro i sprawiedli-
chłopców oraz szczęścia. Podobnie w starożyt-
wość. Odmienne znaczenie przypisywali jej już
nym Egipcie czerń miała pozytywną symbolikę,
jednak starożytni Egipcjanie, utożsamiając ją ze
była bowiem utożsamiana z czarną ziemią, na
śmiercią, nieurodzajem i klęską. Kolor biały ko-
której po wylewie Nilu pojawiały się młode pąki
jarzony był z pustynią, która pochłaniała ludzkie
roślin – nowe życie. Również u Indian kolor czar-
str /
Kolory kultury
ny symbolizuje
ziemię i jej błogosławieństwo
Wschodu
różowy
symbolizuje
małżeństwo,
dla człowieka. W Japonii czerń to natomiast
w Korei – to oznaka zaufania (K. Jurek). Współ-
symbol szlachetności, wieku i doświadczenia, biel
cześnie ten kolor uznaje się za typowo dziewczę-
utożsamiana jest za to z młodością i naiwno-
cy, przez co jest nieraz negatywnie postrzegany
ścią.
przez mężczyzn. Jako że ta barwa ma symbolizować kobiecą powierzchowność, uznaje się ją za niemęską. W wielu środowiskach mężczyzna no-
Męski czy niemęski?
szący ubrania w tym kolorze, automatycznie mo-
Róż jest jedną z ciekawszych barw ze względu na
że zostać uznany za osobę odmiennej orientacji.
sprzeczne emocje, jakie nieraz wzbudza, mimo że
Ponadto kultura popularna utrwaliła w nas
jego symbolika jest dość pozytywna. Kolor różo-
przekonanie, iż róż noszony jest głównie przez
wy kojarzy się przede wszystkim z miłością, deli-
„puste blondynki”, co zniechęca do koloru rów-
katnością, słodyczą czy zakochaniem. W kulturze
nież same kobiety.
str /
Kolory kultury Kontrapunktem dla różowego ma być niebieski –
nością, przez co utożsamiano go z energią i siłą,
- kolor uznawany za typowo męski. Podobne
atrybutami typowo męskimi. Niebieski jako kolor
rozróżnienie mocno utrwaliło się w świadomości
chłodny, relaksujący, symbolizujący wodę, niebo,
kulturowej, mimo że tak naprawdę nie ma dłu-
spokój i uduchowienie, miał natomiast odpowia-
giej historii. Może się to wydać zaskakujące, jed-
dać łagodnej naturze kobiet.
nak jeszcze na początku ubiegłego wieku w Eu-
Zmiana zaczęła następować po II wojnie świato-
ropie to właśnie róż był kolorem przypisywanym
wej, w czasie której naziści wprowadzili różowy
mężczyznom,
kojarzono
trójkąt jako oznakowanie dla mężczyzn umiesz-
z kobiecością. Różowy – połączenie barwy białej
czonych w obozach koncentracyjnych za orienta-
i czerwonej – charakteryzuje się dużą intensyw-
cję homoseksualną. W wyniku podobnego użycia
niebieski
natomiast
str /
Kolory kultury
róż zaczął być postrzegany jako barwa bardziej
za pozytywną, może na przestrzeni lat zmienić
niewieścia, a zatem mało męska. Pociągnęło to
diametralnie znaczenie, stając się symbolem nie-
za sobą późniejsze zmiany w kulturze i rozpoczę-
chlubnej profesji bądź postrzeganego negatywnie
cie produkcji ubranek i zabawek w kolorze różo-
ugrupowania – i odwrotnie, kolor, który pierwot-
wym, zarezerwowanych wyłącznie dla dziewczy-
nie utożsamiany był z zagrożeniem, może nagle
nek. Podobne gwałtowne zmiany wpłynęły na
stać się symbolem szczęścia i rozkwitu.
ostateczne utwierdzenie różu jako koloru kobie-
Choć każdy z kolorów ma swoje znaczenia, to od
cego.
nas zależy, jak bardzo będziemy się do nich od-
Każdy kolor posiada swoją własną, unikatową
woływać. Czy rzeczywiście symbole, jakie umow-
symbolikę, różne środowiska mogą przypisywać
nie przypisuje się danej barwie, będą miały prze-
tej samej barwie zupełnie inne znaczenia. Spo-
łożenie na nasze życie? Każdy z nas ma bowiem
sób, w jaki postrzegany jest dany kolor, może się
inny gust i preferencje, które decydują o tym,
też zmieniać w zależności od uwarunkowań, za-
w otoczeniu jakich kolorów czujemy się najpew-
równo historycznych, religijnych, jak też społecz-
niej i najbezpieczniej.
no-kulturowych. Barwa, uznawana początkowo
str /
str /
str /
Kolory kultury
redaktor
Krzysztof Andrulonis
Trudno wyobrazić sobie powrót do czasów, gdy znakomita większość produktów sprzedawana była w szarych papierowych torbach, w najlepszym wypadku różniących się od siebie napisem. Kolorowe torebki i pudełka, którymi zastawione są sklepowe półki, stały się dla każdego z nas oczywistością. Niemniej szata graficzna opakowań nie zależy wyłącznie od fantazji.
Nie budzi żadnej wątpliwości, że kolory w istotny
niezbędna. Być może nie, ale trudno zaprzeczyć
sposób wpływają na funkcjonowanie człowieka.
temu, że często stajesz się obiektem mniej czy
Dzieje się tak we wszystkich dziedzinach życia,
bardziej natężonych kampanii reklamowych –
więc również, a może szczególnie, w marketingu,
- być może warto więc wiedzieć, w jaki sposób
którego głównym zadaniem jest przecież przy-
kształtują one twoje nastawienie do przedmio-
ciągnięcie naszej uwagi oraz umiejętne zachęce-
tów, które promują.
nie do zaopatrzenia się w dane dobro konsump-
Świadome zakupy to współcześnie prawdopo-
cyjne bądź skorzystania z oferowanej usługi.
dobnie dużo trudniejsze wyzwanie niż w daw-
Jedną z płaszczyzn, na jakich firmy mogą mode-
niejszych czasach – a przynajmniej wymagające
lować swój przekaz, są właśnie barwy. Możliwo-
kompetencji, które nigdy wcześniej, przez dzie-
ści ich dostosowywania, dzięki współczesnej
sięciolecia i wieki, nie były faktycznie potrzebne.
technologii, są niemal nieograniczone.
Kilka informacji o kolorach z pewnością spowo-
Możesz zapytać, czy wiedza o tym, jak funkcjo-
duje ich cenny wzrost.
nują kolory w świecie reklamy, jest ci doprawdy
str /
Kolory kultury czy bardziej uniwersalny w oznaczaniu obniżek
Po jasnej stronie mocy
cen, wyprzedaży czy ofert specjalnych. Warto zacząć od koloru czerwonego, który spełnia w świecie marketingu dosyć uniwersalną rolę, łącząc się z wieloma innymi kompozycjami odcieni – za jego pomocą wyróżnia się treści mające przyciągnąć uwagę oraz stymulować konsumenta do podjęcia szybkiej decyzji. Jest to związane nie tylko z psychologią, ale i fizjologią człowieka – barwa czerwona przyspiesza rytm serca i powoduje wzrost aktywności ośrodków
Jednocześnie czerwony, szczególnie w swoich jasnych tonacjach, akcentuje radość życia, entuzjazm i zapał – wydaje się, że z tych względów wybrała go Coca-Cola czy sieć odzieżowa H&M. Nieprzypadkowo również przynajmniej czerwone akcenty wykorzystuje większość marek samochodów sportowych – kolor ten kojarzy się także z energią, pasją i szybkością.
nerwowych odpowiedzialnych za działanie pod
Inne przesłanie niesie ze sobą żółty, który wzbu-
presją. Stąd niezależnie od tego, jaką stylistyką
dza skojarzenia ze światłem słonecznym, a przez
posługuje się firma, kolor czerwony jest mniej
to z promiennością, radością, pozytywną energią.
str /
Kolory kultury
Nastraja optymistycznie i zazwyczaj kojarzy się
my oferujące zakupy internetowe, w tym tacy
z życzliwością. Nieprzypadkowo wykorzystywany
giganci, jak Allegro i Amazon.
jest przez takie potężne firmy, jak Ikea czy McDo-
Ich celem jest wprawienie swoich klientów w jak
nald’s starające się kreować swój wizerunek jako
najlepszy nastrój i zapewnienie im wysokiego
przyjaznych oraz pełnych grzeczności i oddania
poziomu komfortu. Równocześnie dążą do tego,
względem klienta.
aby liczba sprzedaży była jak najwyższa, a w tym
Barwa pomarańczowa stanowi na kole barw po-
celu niezbędna jest motywacja do klikania w od-
łączenie dwóch wcześniej wspomnianych odcieni
powiednie przyciski, które przenoszą do strony
– jednocześnie łączy w sobie cechy ich obydwu.
z płatnościami. Gdy następnym razem będziesz
Z jednej strony więc przyciąga uwagę i zaintere-
robił zakupy na Allegro, zwróć uwagę, że afiszo-
sowanie oraz zachęca, lecz mniej intensywnie niż
wane za pomocą pomarańczowej barwy są przy-
czerwony, do prędkiego podejmowania decyzji,
ciski „Kup teraz” lub „Licytuj”, a więc ściśle
z drugiej zaś daje poczucie energii, radości, cie-
związane ze sprzedażą. To efekt przemyślanej
pła i równowagi. Chętnie posługują się nim fir-
strategii.
str /
Kolory kultury
posługują się tak różne przedsiębiorstwa, jak
Czas na ochłodzenie
Starbucks i stacje paliw BP. To, co mają wspólGdy myślisz o ekologii, to z pewnością skojarze-
nego, to właśnie chęć skłonienia klientów do
nie z zielenią jest oczywiste. Kolor ten ma jednak
możliwie częstych wizyt oraz budowanie relacji
również inne oddziaływania – wywołuje poczucie
opartej na zaufaniu do jakości produktów.
bezpieczeństwa i harmonii, większość ludzi łączy go z harmonijnym wzrostem, świeżością i lekkością.
Inaczej wpływa na nas z kolei kolor wody i nieba – niebieski utożsamiany jest z czystością, ale też inteligencją, profesjonalizmem i rozwagą. Trzy
W marketingu sprzyja budowaniu zaufania i lo-
ostatnie cechy zdają się tłumaczyć, dlaczego
jalności, wydaje się więc odpowiedni dla tych
barwa ta pojawia się chociażby w logotypie
typów biznesu, które nastawiają się na świad-
Volkswagena. Pierwsza z nich zaś powoduje, że
czenie usług przez dłuższy czas bądź oczekują
odcień ten powszechnie wykorzystuje się na ety-
regularnych powrotów swoich klientów. W ten
kietach wód mineralnych czy środków czystości.
sposób można wyjaśnić fakt, dlaczego barwą tą
str /
Kolory kultury
Wreszcie nadszedł czas na czerń, która z jednej
Pod prąd
strony niesie ze sobą negatywne konotacje ze złem i śmiercią, z drugiej jednak, przynajmniej
Choć trudno odmówić prawdziwości wszystkim
w naszym kręgu kulturowym, łączymy ją z ele-
powyższym spostrzeżeniom specjalistów marke-
gancją, dostojnością, ale też mocą i tajemniczo-
tingu oraz innych specjalizacji, to trzeba zauwa-
ścią. Nieprzypadkowo czarne logotypy posiadają
żyć, że wiele firm nie trzyma się powyższych wy-
firmy produkujące obuwie i odzież sportową. ta-
tycznych niewolniczo i niczego na tym nie traci.
kie jak Puma, Nike czy Adidas. W ten sposób
Zdaje się, że w takich przypadkach najczęściej
podkreślają prestiż swoich wyrobów oraz udzie-
wygrywa niekonwencjonalność, efekt świeżości
lają niewerbalnej gwarancji sukcesu w związku
oraz pierwszeństwo przed konkurencją.
z ich użytkowaniem.
str /
Kolory kultury
Jeśli zdarzyło ci się kiedyś dokładniej przyjrzeć
korzystnie, ponieważ natychmiast w widowisko-
półce z makaronami w hipermarkecie, to być
wy sposób odróżniła się od innych producentów.
może odnotowałeś w pamięci, że znakomita
Na odwrót jest z pastą firmy Colgate – to dla
większość opakowań jest czerwona, czasem też
niej najbardziej odpowiednią barwą byłby nie-
pomarańczowa i żółta. To wszystko zgadza się
bieski, kojarzący się z higieną. Tymczasem logo
z ustaleniami psychologów barw oraz lekarzy –
tego produktu jest przedstawiane w formie bia-
- badania jednoznacznie wskazują, że ciepłe ko-
łych liter na jasnoczerwonym tle, które być może
lory wzmagają apetyt i przez to skłaniają do od-
w intencji producenta ma sprzyjać podejmowa-
powiednich zakupów. Co powiesz jednak o wy-
niu prędkich decyzji konsumenckich.
różniających się niebieskimi torebkami makaronach marki Lubella?
Jak widać, choć psychologia barw przedstawia branży marketingowej ogromne możliwości, nie
Decyzja o takiej szacie graficznej była bardzo
zawsze ma jednak ostatnie słowo. Niemniej
ryzykowna – kolor nieba i wody działa wręcz od-
trudno odmówić jej znaczenia. Następnym ra-
wrotnie niż czerwony i żółty, hamuje łaknienie
zem, gdy sięgniesz po żółte opakowanie sera Se-
i raczej zniechęca do jedzenia. Tutaj zadziałał
renada czy niebieską butelkę wody Żywiec Zdrój,
jednak inny efekt – żaden inny producent nie
zrobisz to już z pewnością z większą świadomo-
odważył się wcześniej na wyjście poza standar-
ścią. A teraz pomyśl, ile jeszcze barw zostało ci
dowy dla wyrobów spożywczych zestaw barw.
do zgłębienia!
Lubella zdobyła się na odwagę i wyszła na tym
str /
Barwy kultury Pewne kolory są tak silnie złączone w naszej świadomości z konkretnymi emocjami, sytuacjami czy symbolami, że postrzeganie ich w określony sposób zdaje nam się czymś zupełnie naturalnym, a wręcz koniecznym. Czy jednak wszędzie na świecie te same barwy odbierane są w identyczny sposób?
str /
str /
Kolory kultury
redaktor
Maria Kozak
Dość oczywistym jest, że w Europie do ślubu
dziewictwo oraz radość. Znaczenia te pojawiają
panna młoda idzie w białej sukience. Tak było,
się zarówno w Biblii – na przykład w opisie Prze-
tak jest, tak prawdopodobnie będzie, nikt nie
mienienia na Górze Tabor czy Zmartwychwstania
spodziewa się niczego innego. I, jak często bywa
– jak i w sferze świeckiej.
w przypadku spraw oczywistych, mało kto zada sobie pytanie: ale dlaczego? Formalnie rzecz uj-
W heraldyce biel oznacza niepokalanie lub też
mując, nigdzie nie jest napisane, że suknia ta
wodę – przezroczystą, obmywającą. Wynikać to
nie może być czerwona. Tak samo jak zgodne z
może z faktu, że biały to w zasadzie… nie do
prawem jest przyjście na pogrzeb w fioletowych
końca kolor. Jest to brak koloru, przestrzeń, któ-
spodniach. Jednak z jakiegoś powodu tego uni-
ra odbija całe światło, jakie na nią pada. Tabula
kamy. Utarło się bowiem, że kolory niosą za so-
rasa – to biała karta, taka, która dopiero czeka
bą przesłanie – czasem absolutnie oczywiste,
na zapełnienie. Niewinność jeszcze nieskalana.
innym razem – oddziałujące na naszą podświa-
Jednakże – jest to nasza europejska symbolika.
domość. Przyjrzyjmy się tym pozornie najbardziej
Niekoniecznie – wbrew pozorom – uniwersalna.
oczywistym powiązaniom i ich źródłom. W kulturze Dalekiego Wschodu biel jest kolorem żałoby. Kiedy w rytuale pogrzebowym palono
Tak oczywiste,
zwłoki, jedyne co zostawało po ukochanym
że zastanawiające
zmarłym, to kilka garści popiołu – jasnoszarego,
Na początek: biel sukni ślubnej. Absolutnie oczy-
niemal białego. Jest to również kolor zimy
wista. Przecież zielona sukienka byłaby co naj-
i śniegu – jedynego okresu, kiedy nie kwitną
mniej ekstrawagancją. Ta pewność wynika
kwiaty i nie rozwija się natura.
z symboliki koloru, który oznaczać miał czystość,
str /
Kolory kultury Dla Japończyków zaś, dla przykładu, przyroda
jego najdawniejsze, ani też uniwersalne znacze-
i jej cykl życia był przez pewien czas na tyle
nie. Pierwotnie w naszym kręgu kulturowym ża-
istotny, że cała moda okresu dworskiego podyk-
łobę wyrażano barwami szarą i fioletową. Wyni-
towana była właśnie dopasowaniem kolorów do
kało to z głębokiego przenikania się religii
tych, jakie przyjmował świat dookoła. Sztukę
chrześcijańskiej ze strefą profanum ówczesnego
dobierania w ten sposób barw nazywano kasane
świata – żałoba nie była całkowita, gdyż po-
-irome i odnosiła się ona zarówno do ubioru jak
wszechnie wierzono w przyszłe zmartwychwsta-
i, chociażby, papeterii, na której przesyłano sobie
nie ukochanego zmarłego. W każdej śmierci była
wiadomości.
więc w pewnym sensie zapowiedź chwały życia wiecznego.
Na drugim krańcu palety barw
Dopiero z czasem czerń wyparła powyższe kolory
A skoro już wspomnieliśmy o żałobie, nie może
w zadaniu ekspresji żalu. Ponownie może to po-
zabraknąć czerni, koloru, który właśnie z nią
średnio wynikać z właściwości fizycznej tejże
nieodzownie się kojarzy. Jednak nie jest to ani
barwy – czarna powierzchnia to taka, która po-
str /
Kolory kultury
chłania całe światło i nie odbija żadnych jego
symbolem elegancji. Ponownie jednak dostrzec
fal. Niczym żałoba, przez całun której nie są
można różnice kulturowe – w Japonii kolor ten
w stanie przebić się żadne inne odczucia czy
zazwyczaj oznacza szczęście oraz jest przypisany
emocje.
do chłopców – tak jak u nas błękitny.
Nasz umysł dodatkowo odbiera to, co czarne,
Długie dzieje pewnej barwy
jako bardziej odległe – dlatego też mówi się, że czerń wyszczupla. Być może dlatego jest także
str /
To o co chodzi z tym fioletem? Królewska purpura, noszona także przez wysokich dostojników
Kolory kultury kościelnych, oznaczała pierwotnie godność królewską, dumę oraz bogactwo. Wynikało to z bar-
Podobny wydźwięk ma ona w państwach, gdzie
dzo prostej przyczyny: zabarwienie materiału na
najpopularniejszym wyznaniem jest buddyzm –
ten kolor było bardzo drogie i mało kto mógł
- często zapisuje się tam imiona osób zmarłych
sobie na to pozwolić. Na fiolet stać było wyłącz-
właśnie czerwonym atramentem. Na przeciwnym
nie królów i ich najbliższe otoczenie, gdyż barwa
końcu skali interpretacji są Chiny, w których
ta występuje w przyrodzie bardzo rzadko, a pozy-
czerwony oznacza szczęście. Zarówno premię, jak
skanie jej naturalnymi metodami nie należało do
i gotówkę, będącą prezentem urodzinowym, tra-
łatwych.
dycyjnie wręcza się tam w specjalnych, czerwonych kopertach zwanych hong bao (dosł. czerwo-
Jednak, jak głosi Biblia, pierwsi będą ostatnimi,
ny pakiet).
a więc i fiolet musiał zmienić swoje dostojne znaczenie, przynajmniej w strefie sacrum. Jest
Podobne rozumienie tego koloru pojawia się
on aktualnie znakiem wyczekiwania, smutku,
zresztą w podświadomości mieszkańców naszej
żałoby i postu. Używa się go w trakcie Wielkiego
ojczyzny – rzekomo założenie czerwonej bielizny
Postu, adwentu i liturgii pogrzebowych. Kolor
na studniówkę ma przynieść szczęście na matu-
fioletowy jest też jednym z ostatnich, jakie jeste-
rze – a przynajmniej taki przesąd można usły-
śmy w stanie zobaczyć gołym okiem – zaraz za
szeć w wielu rejonach Polski. Być może ponow-
nim zaczyna się już ultrafiolet, niewidoczny dla
nie można się tu odnieść do sposobu, w jaki
nas naturalnymi metodami.
barwa ta postrzegana jest w naturze. Czerwień to kolor noszony przez tych, którzy nie muszą się ukrywać – widoczny jest na przykład na ciele ja-
Skrajne sensy w jednej barwie Na przeciwnym krańcu właściwości barw, obdarzony najkrótszymi falami wśród kolorów wi-
dowitego węża. Zaiste trzeba mieć szczęście, by przeżyć spotkanie z podobnym osobnikiem.
docznych dla człowieka, znajduje się czerwony. Kojarzony z krwią, pasją, miłością, agresją oraz…
Również nakładanie na siebie czerwieni – czy to
żałobą. To ostatnie znaczenie ma on między in-
w formie barw wojennych, czy też czerwonych
nymi w niektórych krajach południowej Afryki.
szpilek i szminki – może wynikać właśnie z pod-
Przelana krew, zwiastująca śmierć, wsiąkająca
świadomej chęci przekazania sygnału o niebez-
w rozgrzaną, czerwoną ziemię – oto podświado-
pieczeństwie i ostrzeżeniu, by lepiej z osobą no-
me skojarzenia powiązane z tą barwą.
szącą tenże znacznik nie zadzierać.
str /
HOBBY, SIŁA P
CZY UZDRO
Można znaleźć różne wytłumaczenia dla zainteresowania kamieniami szlachetnymi i półszlachetnymi. Jedni zajmują się nimi ze względu na znaczenie magiczne, związane ze znakami zodiaku, inni praktykują litoterapię, wielu innych z kolei cechuje zamiłowanie do ręcznie robionej biżuterii. str /
PRZYCIÄ„GANIA
OWIENIE?
str /
Barwy w praktyce
redaktor
Ewa Karpińska
Okres wakacyjny sprzyja podróżom i odwiedzi-
bierając odpowiedni kamień, powinniśmy kiero-
nom lokalnych straganów z pamiątkami. Na
wać się właśnie tym tropem. Niestety zdania co
wielu z nich, bez względu na region kraju, znaj-
do przyporządkowań są różne, więc do jednego
dziesz kamienie naturalne, poddane obróbce lub
znaku można „podpiąć” kilka kamieni. Przykła-
nie. Często klasyfikowane są one nie tylko ze
dowo dla osób urodzonych między 23 październi-
względu na cechy przyrodnicze, ale przede
ka a 21 listopada z reguły uznaje się za najwła-
wszystkim reklamowane są jako amulety wspo-
ściwszy ametyst, niemniej jednak można znaleźć
magające powrót do zdrowia czy też wzmacnia-
źródła, których autorzy twierdzą – jak np. autor-
jące siłę cech zodiakalnych. Tak też Skorpion,
ki bloga sekrety-kobiety.pl czy właściciele sklepu
Wodnik, Rak czy Ryby znajdą „odpowiednie” dla
jubilea.pl – że bardziej odpowiednim kamieniem
siebie okazy. Problem pojawia się wtedy, kiedy
zodiakalnym dla Skorpiona jest karneol, granat,
na dwóch sąsiadujących stoiskach do jednego ze
tygrysie oko lub topaz. U Wodnika z kolei spraw-
znaków zodiaku przyporządkowane są różne ka-
dzi się turkus, akwamaryn albo fluoryt. Dla Ryb
mienie – komu zatem wierzyć?
przeznaczone mogą być kunzyt, jadeit lub koral. Raka może pociągać awenturyn, jaspis albo chalcedon. Odpowiednie minerały dopasowywane
Kamień dla ciebie
są pod kątem wzmacniania konkretnych cech
Zależy, czego szukasz i jaki aspekt jest dla ciebie
osobowości danego zodiaku. Bazując na wspo-
cenniejszy. Jedni twierdzą, że skoro data twojego
mnianym już przykładzie Skorpiona, można
urodzenia jest związana z ruchem planet, to wy-
skonstruować tego typu przewodnik:
str /
Barwy w praktyce Skorpionie, jeśli masz problem z:
swojej drodze – pomóc może ci amulet w postaci HEMATYTU;
uzależnieniami, nawykami, otwartością czy wyrozumiałością dla innych – możliwe, że
bierz OBSYDIAN;
potrzebujesz MALACHITU;
rozumieniem natury i bezinteresownością –
pozbyciem się zadawnionych emocjonal-
snego rozwoju – na swój amulet wybierz
lękiem przed światem – być może pozbę-
czerwony TURMALIN;
dziesz się go w towarzystwie czarnego
negatywnymi emocjami – szukaj czarnej
OPALU;
odmiany TURMALINU;
odwagą i siłą charakteru – przynieść ci je może obecność GRANATU;
nych przyzwyczajeń i zaniechaniem wła-
zamianą miłości fizycznej na duchową – znajdź kawałek RUBINU;
noś przy sobie JASPIS;
przeżywaniem i uwolnieniem emocji – wy-
zaufaniem, oddaniem w miłości czy bezin-
opanowaniem i regeneracją oraz trudno-
teresownością – ulgę może przynieść wiara
ściami, które napotkałeś już kiedyś na
w moc AMETYSTU.
str /
Barwy w praktyce
konkretnych biopierwiastków, które wchodzą za-
Narzędzie w terapii
równo w skład kamieni, jak i organizmu człoWszystkie te „cudowne” przemiany dla jednych
wieka, opracowano metody, które ułatwiają
mogą być tylko ładną historyjką. Istnieją jednak
przepływ (przy niedoborach) bądź odpływ (przy
świadectwa historyczne oraz współczesne bada-
nadmiarze) różnego rodzaju energii z twojego
nia, które pokazują, że stosowanie odpowiednich
umysłu i ciała.
minerałów i skał może rzeczywiście wpływać na spokój ducha czy mieć dobroczynny wpływ na stan fizyczny. Dziedzina zajmująca się właściwościami kamieni szlachetnych i półszlachetnych to litoterapia, której początki sięgają ponad 3 tysięcy lat p.n.e. Poza opracowaniem zastosowań
str /
Warto wspomnieć o cechach leczniczych kilku najpopularniejszych minerałów. Agat jest pomocny m.in. w przewlekłym stresie, w odchudzaniu, w problematycznej ciąży, w alergiach skórnych, przy problemach z wątrobą, trzustką, płucami i nerkami.
Barwy w praktyce
Akwamaryn pomaga w chorobie morskiej. Ama-
aby nie zastępować kamieniami leczenia kon-
zonit łagodzi stres. Ametyst leczy migrenę,
wencjonalnego i nie popaść w tzw. znachorstwo.
zmniejsza chęć picia alkoholu i zwalcza koszma-
Bazowanie na wierzeniach ludowych czy bardziej
ry. Ulgę w bólu chorobach o pochodzeniu reuma-
lub mniej sprawdzonych schematach bez opieki
tycznym i przy problemach z tarczycą przynosi
lekarza może być bardzo szkodliwe.
bursztyn. Cytryn można stosować przy problemach trawiennych, alergicznych czy związanych z krążeniem lub cukrzycą. Jadeit zwalcza migre-
Coś dla oka
nę i bezsenność. Topaz powinien działać na kon-
Inną wartą uwagi kwestią dotyczącą kamieni
centrację, ból głowy, a także żylaki.
naturalnych jest walor estetyczny i różnorodność metod obróbki. Kamienie są wielobarwne, trwałe, a sposób ich eksponowania może być na-
Znaleziony, kupiony –
prawdę wyjątkowy. Są miłośnicy tzw. surowego
- i co dalej?
kamienia, którzy tego typu okazy gromadzą na
Oczyszczone kamienie można przykładać na bolące miejsca, wykonywać nimi delikatny masaż, nosić przy sobie np. w formie biżuterii, pić przygotowane na ich bazie mikstury i nalewki lub po prostu zaciskać w dłoni przez 30 minut.
półkach, w gablotach bądź szkatułach. Kobiety z reguły wolą jednak wersję „obrobioną” i zastosowanie biżuteryjne, z wykorzystaniem technik takich jak m.in. soutache (specjalna metoda obszywania), wire wrapping (finezyjna oprawa za pomocą metalowych splotów), oprawa pełna,
Opracowano również wskazówki służące podnie-
kanałowa lub na bolcu (metody jubilerskie) czy
sieniu aktywności kamienia, takie jak zasypywa-
najprostsze z nich wplatanie gotowych elemen-
nie w soli kuchennej (w przypadku minerałów
tów w makramę czy wyklejanie zawieszek ka-
z nią niereagujących), przechowywanie w wo-
mieniami w formie kaboszonów lub maleńkich
reczkach (z dala od fal elektromagnetycznych)
okruchów kamienia.
czy wystawianie na 15 minut przed użyciem na słońce lub zakopywanie na kilka godzin w doniczce.
Ilu miłośników piękna z natury, tyle metod i zastosowań minerałów. Wiara w cudowne właści-
Na dotarcie do informacji warto poświęcić dłuż-
wości czy zamiłowanie do ich wartości estetycz-
szą chwilę zamiast wierzyć na słowo etykietkom
nej to kwestia indywidualna.
kamieni,
jakie
znajdziemy
na
straganach
w miejscowościach turystycznych. Ważne jednak, str /
str /
POLSKO, SIELSKO I ANIELSKO
str /
Barwy w praktyce
redaktor
Ewa Karpińska
Bardzo często w poszukiwaniu spokojnego, pięknego miejsca zapuszczamy się poza granice kraju. Przez to wiele polskich atrakcji pozostaje nieodkrytych. Jedną z nich jest nasz ojczysty kawa-
Wszystkie fot. ze zbiorów autorki
łek Prowansji i Toskanii w jednym, czyli Sielski Dom i Ogród.
str /
Barwy w praktyce
Na pograniczu Mazowsza i Podlasia, tuż za Zarębami Kościelnymi w Starej Złotorii, swoją sielską działalność prowadzi Anna Gawlik. Ogród, który założyła ok. 8 lat temu, od prawie 24 miesięcy jest otwarty dla zwiedzających w soboty i niedziele od godz. 11 do 17. Główna działalność zagrody skupia się wokół hodowli i wykorzystywania lawendy.
str /
Barwy w praktyce
Wszystko, co w zagrodzie zostało wykonane ręcznie, jest dziełem autorskim właścicielki. W sklepiku, który mieści się w małym domku z ciekawą historią, widocznym z ulicy, można nabyć rękodzieło, takie jak: malowane zegary, saszetki i laleczki z lawendą, lawendowe soki, syropy, olejki i nalewki oraz inne ręcznie zdobione przedmioty.
str /
Barwy w praktyce
Domek ciekawostek Oprócz ręcznie malowanych okiennic (pomysł obecnej właścicielki), wspaniałego otoczenia i przytulnego sklepiku, chatka skrywa swoją historię i równie interesujące wnętrze. Według opowieści Anny Gawlik, których możecie wysłuchać podczas oprowadzania po posiadłości, domek ten jest własnością rodziny od czasów jej dziadków. Przodkowie właścicielki zajmowali jednak tylko część tej stuletniej budowli. Kiedy odwiedzicie Sielski Dom i Ogród, poznacie całą historię rodzinną, a oprócz tego dowiecie się, że pozostała część budynku przez 50 lat pełniła funkcję szkoły podstawowej dla klas 1–3. Część infrastruktury jest pamiątką, a resztę dekoracji stanowią znalezione przez „naczelną ogrodniczkę” na targach staroci produkty z poprzedniego wieku. Najstarszym skarbem z pierwszej kategorii jest figurka Najświętszej Maryi Panny, która liczy sobie jeszcze więcej lat niż sam dom.
str /
Barwy w praktyce
Jako że zagroda usytuowana jest na pograniczu Mazowsza, Kurpiowszczyzny i Podlasia, wzornictwo występujące zarówno na okiennicach, jak i na elementach wystroju wnętrza jest autorską kompozycją rodowitej złotorianki.
Ogród rozmaitości Anna Gawlik jest z wykształcenia architektem krajobrazu. Studiowała w Wielkiej Brytanii, a zagospodarowanie jej ogrodu nawiązuje do stylu angielskiego.
str /
Barwy w praktyce
Pośrodku lewej (od wjazdu) części ogrodu znajdziemy kilka odmian róż, które w przyszłości stworzą łuk nad aleją prowadzącą do ławeczki, skąd rozpościera się widok na resztę przestrzeni. Nieopodal znajdują się wysypane kamykami alejki pośród zróżnicowanych wysokością roślin i równo przyciętych żywopłotów, przenoszących nas myślami do Zjednoczonego Królestwa.
Oprócz bujnie rosnących krzaków, kwiatów, łąk kwietnych i świeżo skonstruowanej żywej altany, w Sielskim Domu i Ogrodzie znajdziemy ogródek owocowo -warzywny, otoczony, również ręcznie robionym z rosnącej naprzeciwko wierzby purpurowej (wikliny), płotkiem, przy którym znajduje się „hotelik” dla owadów.
str /
Barwy w praktyce
str /
Barwy w praktyce
Jednak najważniejszym punktem ogrodu są grządki z lawendą. Czuć ją od samego wejścia do ogrodu. Wśród krzaczków znajdziemy trzy odmiany: wąskolistną, grosso i blue hidcote. Gdzieniegdzie zobaczymy również egzemplarz lawendy o białych (alba) i różowych (rozea) kwiatkach.
Ogród żyje Stara zabudowa wykorzystywana jest także do hodowli siedmiu kurek i kilku królików – najmłodsi milusińscy mogą karmić trawą bądź chwastami. Zwiedzający nie mogą niestety spotkać kotki, która również żyje w sielskiej atmosferze, a o jej obecności świadczy mała, urocza buda wymalowana na wzór dopasowujący się do klimatu zagrody.
str /
Barwy w praktyce
str /
Barwy w praktyce
Ogród ten żyje jednak nie tylko dzięki faunie i florze, lecz również dzięki ciągłemu rozwojowi i nowym pomysłom Anny Gawlik, która co roku coś do niego dodaje, rozbudowuje i domalowuje (szczególnie zimą).
str /
Barwy w praktyce
Przyjemne z pożytecznym Sielski Dom i Ogród to miejsce, które, poza wspomnieniami dotyczącymi szkoły, nie przestaje być aktywne, jeśli chodzi o edukację. W tak wspaniałym, oddziałującym na zmysły otoczeniu można się sporo nauczyć. Zarówno dla osób prywatnych, jak i dla szkół organizowane są warsztaty.
Sierpień z lawendą Poza ciekawą formą lekcji biologii jest to również dobry sposób na spędzenie niedzieli, tak jak to miało miejsce 23 sierpnia, kiedy to odbywały się warsztaty pod hasłem „Lawendowe Rękodzieło”. Na tym spotkaniu, poza poznaniem historii tego miejsca, poszerzeniem wiedzy z zakresu botaniki czy zwiedzeniem wiekowej chatki, w której znajduje się odrestaurowana klasa z ubiegłego wieku, można było popracować z lawendą. W cenie warsztatów każdy uczestnik otrzymał materiały do stworzenia lawendowego bukietu i saszetki.
str /
Barwy w praktyce
Następnie uczestnicy warsztatów mieli okazję odciąć i zasadzić sadzonki lawendy, które następnie zabrali do domu.
str /
Barwy w praktyce
Potem nadeszła pora posiłku, w skład którego wchodziły kiełbaski, ponadto możliwy był deser w postaci lawendowej kawy, herbaty bądź lemoniady, a także gofrów z bitą śmietaną, owocami lub cukrem.
Na koniec chętni za dodatkową opłatą mogli wykonać tzw. lawenduszkę, czyli ręcznie szytą lalkę, której dół stanowi sakiewka z lawendą w środku.
str /
Barwy w praktyce
Oczywiście wszystko odbywało się zgodnie z zaleceniami dotyczącymi pandemii ;)
str /
str /