6 & 7 december Rotterdam Ahoy
06
08
13
De kracht van het mbo:
Ontdek de opleiding van je dromen!
Vijf clichĂŠs weerlegd
Ruim 60 deelnemers op
Wat kost studeren?
mbo en hbo niveau!
Voorwoord HET IS ZOVER, JE GAAT STUDEREN! WAT EEN SPANNENDE TIJD GA JE TEGEMOET, EN WAT
Inhoudsopgave 03 Voorwoord
EEN KEUZES MOET JE NOG MAKEN. GELUKKIG STA JE DAAR NIET ALLEEN VOOR. OP DEZE STUDIEKEUZEBEURS ZIJN ER HEEL VEEL VERSCHILLENDE ORGANISATIES DIE JOU MEER KUNNEN VERTELLEN OVER STUDEREN EN HET STUDENTENLEVEN. Meer dan 60 instellingen vanuit het MBO en HBO staan hier om je iets te vertellen over de studies die ze jou kunnen bieden en de verschillende soorten onderwijs die er bestaan.
04
Van vmbo naar master Interview Nalib Yonousi
06
De kracht van het mbo: Vijf clichĂŠs weerlegd
08
Deelnemerslijst
Daarnaast is het misschien iets voor jou om in het buitenland te gaan studeren. Ook daarover kan je hier informatie vinden. Er zijn ook verschillende bedrijven aanwezig, die met je mee kunnen denken over een passende opleiding, als je al wel weet wat je wilt worden. Als je dit nog helemaal niet weet, kun je juist lezingen bijwonen over het maken van een passende studiekeuze. Of blader alvast door deze catalogus, en vind daar alvast wat handige tips (en natuurlijk meer informatie over de beurs). Neem alles in je op, kijk rond en merk vooral wat bij jou past: je studententijd is ervoor om jezelf te ontwikkelen. Besef je vooral dat een foute keuze niet bestaat, wanneer je doet wat je leuk en belangrijk vindt.
09 Programma
Juist tijdens je studententijd kom je erachter wat bij jou past. Kies dus vooral iets
10 Voormalig vluchteling Shadi groeit uit tot mbo-uitblinker
hun ouders veel plezier op deze studiekeuzebeurs. We hopen dat jullie de beurs met veel
13
Wat kost studeren?
Adv 210x148mm Onderwijsbeurzen 120819.indd 1
waarvan je nu denkt dat het aansluit bij jouw interesses. Wij wensen alle studiekiezers en inspiratie en kennis verlaten, en er een mooie studententijd op jullie te wachten staat. Hartelijke groet, Namens de Landelijke Studentenvakbond,
12-08-19 10:28 VOORWOORD & INHOUDSOPGAVE 03
“Van vmbo naar master” ZE MOEST LETTERLIJK EN FIGUURLIJK VAN VER KOMEN: NILAB YONOUSI VLUCHTTE OP 5-JARIGE LEEFTIJD UIT AFGHANISTAN EN KREEG VAAK TE HOREN DAT ZE HET ‘TOCH NIET ZOU REDDEN’. INMIDDELS BEWIJSTNILAB (25) HET TEGENDEEL: MET EEN BACHELOR OP ZAK IS ZE NU SUCCESVOL ONDERNEMER EN INSPIRATIEBRON VOOR JONGEREN: ‘LUISTER NIET NAAR ANDEREN, LUISTER NAAR JE HART’.
Nilab Yonousi
25 jaar en succesvol ondernemer
Gevlucht, gepest en ongelukkig: Nilab maakte het allemaal mee. Ze loopt pas ruim een kwarteeuw op de aarde rond, maar van haar verhaal zou je een boek kunnen schrijven – moeiteloos. Lange tijd vond ze het moeilijk om zichzelf te zijn tussen twee culturen. Inmiddels koestert ze haar roots, haar tegenslagen en hachelijke avonturen. Dat avontuur begon op 5-jarige leeftijd, toen Nilab met haar moeder en gezinsleden (vader was omgekomen bij een vliegtuigongeluk) Afghanistan moesten ontvluchten vanwege de oorlog. Het betekende ’s nachts reizen en overdag schuilen voor het geweld. Via Pakistan, Iran en een gevangenis in Turkije belandde ze via Bulgarije in Nederland, in Ter Apel. “We wisten niet eens dat Nederland bestond, we wilden naar Engeland. Maar het geld was op om verder te reizen.’’ Nadat Nilab en het gezin een verblijfsvergunning kregen, kwamen ze in Dordrecht terecht. “Ik kwam in groep 4, dat was moeilijk. Ik werd gepest en had natuurlijk een flinke taalachterstand.’’ Eén wapen ontdekte ze snel bij zichzelf: “Ik was ambitieus, ik wist dat ik harder moest werken dan anderen. En gelukkig heeft mijn moeder ons vanaf het eerste moment in Nederland op het hart gedrukt dat we vloeiend Nederlands moesten leren spreken. We gingen ook stamppot eten.’’
Vmbo - vwo Hard werken, dat kon Nilab wel. Ook al duurde het even voordat ze anderen daarvan overtuigde. Ze kreeg na de basisschool een vmbo-advies, terwijl Nilab en haar moeder (‘maar zij sprak toen niet zo goed Nederlands’) wisten dat ze meer aankon. Dat bleek ook, want na één jaar schoof Nilab door naar een vmbo/havo-klas. En weer een jaar later zat ze op het vwo. Dat was een verwarrende tijd. “In Afghanistan geldt: pas als arts, ingenieur of advocaat heb je het gemaakt. Ik wilde graag voldoen aan dat ideaalbeeld, en koos daardoor een vakkenpakket dat totaal niet bij me paste en waar ik heel ongelukkig van werd. Ik heb ongelofelijk op mijn tenen gelopen, ben in een depressie beland en heb – eigenlijk te laat – na het vwo toch een heel andere richting gekozen.’’Ook in sociaal opzicht was het niet makkelijk. “Ik worstelde met mijn identiteit, voelde me anders dan anderen. Op school zaten veel blanke hockeymeisjes met rijke ouders. Daar hoorde ik natuurlijk niet bij, en niet alleen 04
INTERVIEW NALIB YONOUSI
omdat ik voetbalde in plaats van hockeyde. En intussen werkte ik me een ongeluk. Als anderen films keken, was ik aan het leren. Of bezig met mijn bijbaantjes, onder meer als schoonmaker, in de horeca en in een fabriek.’’
Hulp Gelukkig voor Nilab was daar Adrie Villanueva: een vrouw die haar wel begreep en haar wilde helpen. “Adrie was mijn docent Engels op het Stedelijk Dalton Lyceum in Dordrecht. Ze zag mijn woede en verdriet, luisterde naar mijn verhaal en zag me staan: ze wás er gewoon voor me. Adrie hielp me extra buiten de lessen en gaf me tips welke boeken ik het beste kon lezen. Daar ben ik haar nog steeds oneindig dankbaar voor. Adrie is inmiddels met pensioen, we lunchen af en toe nog samen en ze komt bij me thuis.’’ Met vochtige ogen: “Ze is heel trots op wat ik heb bereikt. Ik was heel slecht in Engels, nu houd ik speeches in die taal.’’
er
In eerste instantie zakte Nilab voor haar vwo-examen, maar via volwassenenonderwijs haalde ze wel haar diploma. Daarna begon een levensveranderende reis. “Ik had bedacht, misschien wel door Bollywood-films, dat ik voor langere tijd naar India wilde. Ik wilde in m’n eentje andere culturen ontdekken. Mijn moeder vond dat natuurlijk niks, maar ik voelde dat ik risico moest nemen.’’
en skills’ die jongeren hebben. Onderzoeken waar hun hun ambitie en energie zit: dat is belangrijker dan een diploma als bewijs voor wat iemand kan.’’
Vrijheid “Vanaf het eerste moment dat ik in Mumbai landde, voelde ik me er thuis. Voor het eerst voelde ik echte vrijheid: dit was het echte leven. Ik heb onder meer een maand tussen boeddhisten gewoond.’’ Dat verblijf werkte in veel opzichten louterend. “Ik leerde dat verdriet én geluk in jezelf zit. Dat iedereen angsten heeft, maar ook dat je blij moet zijn met jezelf. Iedereen is uniek op zijn eigen manier.’’Eenmaal terug in Nederland begon Nilab met meer bagage, meer zelfkennis en meer zelfvertrouwen aan een studie bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. En nee, een studie kiezen was niet makkelijk. “Kiezen op zo’n jonge leeftijd is gewoon heel lastig, dat gold ook voor mij. Ik wilde ‘iets economisch’ gaan doen. Maar als je je erin gaat verdiepen, lijken veel opleidingen toch wel op elkaar.’’Uiteindelijk bleek bedrijfskunde in Rotterdam een schot in de roos. “Ik zat er helemaal op mijn plek, de begeleiding was goed en ik voelde al gauw dat ik met mijn achtergrond en internationale ambities wel iets zou kunnen.’’ Dat leidde tot resultaat: ze heeft inmiddels haar bachelor behaald en is nu bezig met haar master DigitalBusiness & Innovation.
Adviseren Daarnaast startte ze eerder dit jaar met een eigen onderneming: Yonousi Business Consultancy. “Ik ben nu vooral bezig met vraagstukken op het gebied van diversiteit en inclusie bij bedrijven. Voor bedrijven is het heel waardevol als ze veel energie steken in diversiteit en inclusie. Bedrijven kunnen ervoor zorgen dat iedereen zich thuis en gewaardeerd voelt. Momenteel werk ik samen met Deloitte aan dit thema.’’ Door haar netwerk kon Nilab een vliegende start maken: een LinkedIn-bericht waarin ze vertelt over haar onderneming, haar afkomst en ambities is inmiddels bijna 2 miljoen keer (!) bekeken. Ze zit aan tafel bij grote bedrijven, waar ze ook haar visie geeft over onderwerpen als ondernemerschap en talent. Nilab: “Het is geweldig, dit werk past bij me en geeft me energie. Het leven zie ik als een ontdekkingsreis en momenteel zit ik in een achtbaan.’’ “Verder ontmoet ik veel jongeren uit verschillende culturen en met verschillende achtergronden. Zij vinden het ook vaak lastig een goede studiekeuze te maken of de juiste functie of werkgever te vinden die past bij hun ambities en competenties. Ik denk dat onderwijsinstellingen en werkgevers veel meer moeten gaan kijken naar de ‘attitude
Impact Naast ‘geld verdienen’ wil Nilab zichzelf verder ontwikkelen én maatschappelijke impact hebben. Ze onthoudt waar ze vandaan komt, gunt ook andere jongeren kansen. Zo is ze onder meer ambassadeur voor het Erasmus Centre for Entrepeneurship. En een deel van haar omzet investeert ze in maatschappelijke projecten op het gebied van onderwijs, zorg en jeugd in Afghanistan. Verder is ze geregeld spreker en motivatietrainer voor jongeren, ondernemers en young professionals. Ook, of misschien vooral, voor jonge talenten die worstelen met hun culturele identiteit. “Vroeger vond ik mezelf niet Nederlands en niet Afghaans genoeg. Inmiddels ben ik een trotse Afghaan en Nederlander, en ik hoop dan ook te kunnen laten zien dat er meer werkelijkheden en culturen bestaan. Ik wil bijdragen aan diversiteit, jongeren in zichzelf laten geloven en laten zien dat er meerdere manieren zijn om te slagen.’’ Daarbij is uiteraard haar eigen verhaal het uitgangspunt. Rode draad daarin: laat je niet afremmen door je afkomst, cultuur of vooroordelen, maar ontdek en benut je kwaliteiten. “Ik was nooit de allerslimste leerling, maar ben inmiddels wel bezig aan mijn master. Dat heb ik bereikt door keihard te werken, altijd een stapje harder te lopen dan een ander én doordat een enkeling me wél zag staan toen ik het moeilijk had.’’ Ook laat ze zien dat doorzettingsvermogen in combinatie met eigengereidheid tot iets moois kan leiden. “Ook ik heb me lange tijd zorgen gemaakt om mijn toekomst, maar dat hoeft eigenlijk niet. Je hoort vaak: falen is geen optie, maar dat vind ik onzin. Falen moet een optie zijn; door te falen leer je nieuwe dingen en bouw je ervaring op. Alles wat je meemaakt, kan je sterker maken. Ik zou jongeren ook willen voorhouden: luister niet te veel naar anderen, maar vooral naar je hart. Maar het belangrijkste: wacht niet op kansen, maar creëer ze zelf.’’ INTERVIEW NALIB YONOUSI
05
De kracht van het mbo: vijf clichés weerlegd
JAJA, DAT VEEL OUDERS HUN KIND HET LIEFST NAAR HET HBO OF DE UNIVERSITEIT ZIEN GAAN: DAT WETEN WE NU WEL. MAAR IN EEN TIJD DAT WERKGEVERS EN CONSUMENTEN ZITTEN TE SPRINGEN OM VAKMENSEN, GROEIT TEGELIJKERTIJD DE WAARDERING VOOR HET MBO. GELUKKIG MAAR, VINDEN MBO RAAD-VOORZITTER TON HEERTS EN TWEE MBO-UITBLINKERS. Sabria Zaid, mbo-student doktersassistente, hoeft niet lang na te denken over de vraag waarom het mbo zo belangrijk is. Als ‘student van het jaar’ van ROC Midden Nederland toont ze zich een volleerd mbo-ambassadeur: Sabria: “Zonder mbo’ers draait de maatschappij niet. Mbo’ers zorgen ervoor dat fabrieken blijven draaien, dat er huizen worden gebouwd, dat we voeding kunnen blijven consumeren, dat er bruggen worden gebouwd en dat er zorg is voor onze lieve ouders en opa’s en oma’s. Als het mbo zou wegvallen, zou de hele maatschappij in elkaar storten. Het mbo is als het fundament van een huis.’’ Er zullen weinig Nederlanders zijn die het pleidooi van Sabria zullen ontkennen. En toch zijn er nog mensen die het mbo niet voor vol aanzien. Misschien blijven ze te veel hangen in onderstaande clichés?
Cliché 1: Op het mbo zitten doeners, geen denkers Fleur Hagen (19), vierdejaars student Grafische Vormgeving aan het Grafisch Lyceum Utrecht, is het levende bewijs dat denken én doen op het mbo juist prima samengaat. "Het mbo is praktijkgericht onderwijs, en daarvan leer je meer dan alleen theorie.’’
Fleur Hagen
En ja, voor veel studenten is het fijn dat je niet alleen maar in de boeken hoeft te duiken, illustreert mbo-uitblinker Fleur uit Nieuwegein aan de hand van haar eigen situatie: van denken en doen ga je groeien. “Ik heb naast mijn mbo-opleiding inmiddels een bedrijf onder mijn eigen naam, ook in grafische vormgeving. Ik doe onder meer de vormgeving voor evenementen en voor bedrijven in de kledingbranche. Dat gaat inmiddels zó goed dat ik het werk nauwelijks aankan, ik heb nu zelfs een wachtlijst.’’
En dat terwijl Fleur op de basisschool niet werd bestempeld als ‘uitblinker’. Fleur: “Ik heb dyslexie en dyscalculie, ik moet qua taal altijd goed opletten wat ik mail - dus ook naar mijn klanten.’’ Veel belangrijker dan het stempeltje dyslexie zijn de kwaliteiten die je wel hebt, vindt Fleur: niet denken in beperkingen of mindere kwaliteiten, maar denken in mogelijkheden. “Eigenlijk vind ik ons onderwijssysteem niet goed. Nu gaat het op de basisschool eigenlijk alleen om taal en rekenen. Als je daar goed in bent, ga je naar de havo of het vwo. Maar daarbij ga je voorbij aan zo veel meer kwaliteiten en talenten die andere kinderen hebben. Het is juist fijn dat je op het mbo de kans krijgt om die
06
DE KRACHT VAN HET MBO: VIJF CLICHÉS WEERLEGD
kwaliteiten wel te laten zien. Het mbo is heel breed. Iedereen kan zichzelf zijn en zichzelf ontwikkelen.’’ En, zegt Fleur, het zou nog beter kunnen. “Mijn broertje heeft een lichamelijke beperking en heeft verstandelijk hetzelfde niveau als ik. Toch is het voor hem – omdat er vooral wordt gekeken naar zijn beperking - heel moeilijk om bij sommige opleidingen terecht te kunnen. Zo jammer, want het mbo is volgens mij juist de plek waar je dromen kunt waarmaken.’’
Cliché 2: Het mbo is een aflopende zaak, met dalende studentenaantallen Een deel van dit cliché is helaas waar, zegt Ton Heerts, voorzitter van de MBO Raad. “De verwachting is dat het aantal mbo-studenten de komende jaren terugloopt. Een belangrijke oorzaak is de teruglopende bevolkingsgroei, er worden simpelweg minder kinderen geboren. Die terugloop is wel erg regionaal bepaald. In delen van Nederland is er krimp, in andere delen juist groei, bijvoorbeeld in de grote steden.’’ Het andere deel van de bewering ‘het mbo is een aflopende zaak’ is juist niet het geval, zegt Fleur Hagen. “Eerst wilde ik hier gewoon mijn mbo-diploma halen en daarna een leuke baan in loondienst. Maar door mijn opleiding en mijn eigen bedrijf ben ik van mening veranderd.’’ Met een mbo-diploma zou je verder kunnen naar het hbo, maar tegelijk ligt de wereld open voor andere mogelijkheden. “Na mijn diploma wil ik verder groeien via cursussen en master-programma’s, ik wil me nog verder gaan specialiseren. Dat past mij beter dan een volledige hbo-opleiding.’’ Een terugloop in het aantal studenten stelt Nederland waarschijnlijk wel voor forse problemen, stelt ook Ton Heerts namens de MBO Raad. “Het mbo biedt superbelangrijk onderwijs, de scholen staan midden in de samenleving en we zijn een belangrijke partner voor bijvoorbeeld de energietransitie. Daarvoor zijn heel veel vakmensen op mboniveau nodig. Maar ook de zorg, defensie en techniek zijn sectoren die staan te springen om mbo’ers.’’
belangrijk dat iedereen gehoord wordt, want elk mens is uniek.’’
Cliché 4: Met een mbo-diploma word je niet rijk Iedereen die weleens een mbo-opgeleide hovenier, monteur of andere vakman of -vrouw benadert voor een offerte, kan erover meepraten: vaklui vragen én krijgen tegenwoordig uitstekende uurtarieven voor hun diensten – niet zelden hoger dan hbo’ers ‘op kantoor’. En het prima salaris waar Heerts het over had, wordt waarschijnlijk alleen maar beter. Nu er op verschillende fronten tekorten zijn of dreigen, zouden de lonen en tarieven voor de diensten van de vaklui volgens de normale economische wetten verder moeten stijgen. Ook Fleur Hagen weet dat. Als kersvers ondernemer kun je immers je eigen tarieven vaststellen, maar belangrijker dan het verdienen van een topinkomen is het werkplezier. Daar word je misschien niet direct rijk van, maar het ‘verrijkt’ je wel als mens. Fleur: “Ik vind het helemaal niet erg om wat extra uren te maken, ik werk met passie. Ik zou scholieren ook altijd adviseren om een opleiding en werk te vinden waar je echt goed in bent, wat je echt leuk vindt. Ik zou nooit op een of ander kantoor gaan werken omdat bijvoorbeeld je ouders vinden dat dat het beste voor je is.’’ En nee, een mbo-diploma hoeft geen eindstation te zijn, weet ook Sabria Zaid. Ze wil eerst doktersassistent worden en daarna verder naar hbo-verpleegkunde of operatieassistent. Kortom: voor wie verder wil, kan het mbo ook een springplank zijn. Misschien wel naar een topinkomen.
Cliché 5: Je wordt opgeleid voor één beroep dat over 10 jaar misschien niet meer bestaat
Ton Heerts MBO Raad
Cliché 3: Het mbo heeft niet zo’n best imago Volgens Heerts verandert het imago van het mbo juist ten goede: de waardering voor vakmensen groeit. “Maar sommige jongeren en ouders houden vast aan het idee dat ‘hoger’ altijd ‘beter’ is.’’ Jammer, want het klopt gewoon niet, aldus Heerts: “De praktijk wijst uit dat je met een mbo-diploma op weg bent naar een uitstekende baan en prima salaris.’’ En over dat imago: daar wordt aan gewerkt, ook door de nieuwe generatie. Zoals Sabria Zaid, die als mbo-ambassadeur laat zien dat een mbo-opleiding dé plek is waar je je goed kunt ontwikkelen. “Ik wil graag iets voor mbo-studenten betekenen, zodat zij zich zelf meer gaan waarderen, eigen kwaliteiten gaan ontdekken en zelfverzekerder worden. Zelf heb ik ook ervaren hoe fijn en belangrijk het is als dat gebeurt, als docenten je motiveren om er alles uit te halen, om te doen wat in je vermogen ligt.’’ En dat wil Sabria graag overbrengen op anderen, onder meer door te laten zien dat het mbo heel breed is én een plek waar je op verschillende niveaus terecht kan. “Het mbo is van ons allemaal. Ik vind het
Bovenstaande zorg leeft niet alleen bij het mbo, maar ook bij het hbo. Tegelijkertijd wordt er door veel mboopleidingen al volop op die ontwikkeling ingespeeld, zegt MBO Raad-voorman Ton Heerts: “De arbeidsmarkt verandert razendsnel. Beroepen verdwijnen, veranderen, er ontstaan nieuwe beroepen. We leiden nu al op voor beroepen die we eigenlijk nog niet eens goed kennen. Dat is een uitdaging en een opdracht voor mbo en bedrijfsleven samen. In de ‘Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs en Bedrijfsleven’ werken we samen aan ‘toekomstbestendig beroepsonderwijs’. Dat betekent dat scholen steeds meer bedrijven worden, bedrijven steeds meer scholen. Met opleidingen die passen bij wat beroepen vragen, met onderwijs dat past bij jongeren die hun beroepsdiploma willen halen. Maar ook bij mensen die al jaren werkzaam zijn en hun kennis komen bijspijkeren of zich willen omscholen om een carrièreswitch te maken.’’
“De arbeidsmarkt verandert razendsnel” Daarbij leiden mbo’s volgens Heerts steeds minder op voor één specifiek beroep. “Het gaat meer en meer om de juiste vaardigheden om te kunnen werken, zoals collegialiteit en samenwerken. Dat vraagt dus om flexibel onderwijs. Het mbo is er allereerst voor een volledige opleiding. En daarnaast voor een leven lang ontwikkelen, met het volgen van modules, voor het halen van certificaten.’’
DE KRACHT VAN HET MBO: VIJF CLICHÉS WEERLEGD
07
PLATTEGROND
Coach aanm bal
Coaching ruimte
LEGENDA
55
MBO
Studiecoaching
HBO
Branche & Beroepenvoorlichting
WO
Algemene informatie
Leerwerkbedrijf
54
Internationaal
53
THEMAPLEINEN Algemeen
Geuniformeerd
Zorg, Welzijn & Uiterlijke Verzorging
Bouw & Techniek
Groen, Dier & Voeding
Creatief
Internationaal
Maritiem & Logistiek
STAND NIVEAU
Algemeen
EXPOSANT
56
51
50
52 19
EXPOSANT
53
20
STAND NIVEAU
Creatief
Grafisch Lyceum Rotterdam Albeda 15 Hout- en Meubileringscollege Alles wordt Anders 38
19 53
Capabel Hogeschool
48
InRetail 51
CIOS Zuid-West Nederland / MBO Dans Goes
13
Nederlandse Academie voor Beeldcreatie
Nimeto Utrecht Codam 40 Timmerindustrie (vakopleiding): Da Vinci College 22 Werkvoorbereider Industrieel De Rooi Pannen 20 Produceren met Hout deMBOzaak 25 Willem de Kooning Academie EuroCollege 3 Hogeschool Tio
21
IVA Driebergen Business School
24
55
16 18
17
54
50
Geuniformeerd
Ministerie van Defensie
17
52
18
35
Politie 37 L3HARRIS 26 Rijksoverheid 68 Lentiz mbo 30
Infobalie & Persoonlijke Plattegrond
mboRijnland 14 Groen, Dier & Voeding ROC Mondriaan
17
SBB - Samenwerkingsorganisatie 18 Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Schoevers Opleidingen
39
SVO vakopleiding food
23
TMO Fashion Business School
27
Vakbond LBV
4
Wittenborg University of
28
Aeres MBO
34
Cumela Nederland
36
Wellant College
31
Internationaal AFS Interculturele Uitwisselingen 47 Nederland
Applied Sciences
Cultural Care Au Pair
45
YFU Nederland
44
Maritiem & Logistiek Zadkine 16 Scheepvaart en Transport College 69 Bouw & Techniek
Aeres Tech/Opleidingscentrum GO 57 Barth Groep
59
Engie Services West Industrie BV
64
Feenstra Vakschool – Installatietechniek
62
foodmate B.V.
42
Erasmus MC
Procestechniek - Deltalinqs / PZW 41 61
Techniek College Rotterdam
66
WATT? - werken in de energie
49
Werk en Vakmanschap
58
08
Punten ontdekt. Sterke Punten zijn die dingen die voor jou vanzelf gaan. Denk hierbij aan het talent voor het spelen van gitaar, je passie voor de natuur of je sicke moves als (break)danser. Sterke Punten kun je naast je passie en talent ook inneemt. Ben jij een geboren leider, een inspirerende verteller of juist een georganiseerde planner? Tijdens deze verfrissende training ontdek je wat jij bent.
10
Maasstad Ziekenhuis 32 Middin 7 Ipse de Bruggen
65
RECO Holding
zichzelf. Dat bereiken we als iedereen al jong zijn Sterke
Careyn 8
Goflex Young Professionals 63 Nederlandse Spoorwegen 60 Ministerie VWS | Ik regel mijn zorg goed OnderhoudNL 46 Gamma & Karwei
In de best mogelijke wereld haalt iedereen het beste uit
koppelen aan je vaardigheden of rollen die jij in het dagelijks leven Waterbouw.nl 67
Zorg, Welzijn & Uiterlijke Verzorging
Sterke Punten Training NJR (Nationale Jeugdraad)
6
5
Nederlandse Kappersakademie
29
Platform Kinderopvang
12
EuroCollege versneld Hbo & Mbo EuroCollege Tijdens de informatie sessie van EuroCollege kan je alles te weten komen over de versnelde mbo- en hbo-opleidingen aan op het gebied van International business, Asian markets, finance, events, hotel, tourism
en entrepreneurship. EuroCollege is een hbo & mbo school gevestigd in Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Eindhoven en Groningen. Bij het EuroCollege ga je voor het hoogst haalbare. Een school voor studenten met ambitie! Kom langs en vraag onze studenten en staf alles over hoe het is om te studeren aan EuroCollege.
DEELNEMERSLIJST & PLATTEGROND
Studiekeuzesessies
Coaching aanmeldbalie
Catering
60
66
69 VIP
58
61
57
62 46
63 64
65
67
68
59 42
41
38
37
35
49 48
47
45 44
40 39
25
27 28
22
21
36 30
34 31 34
23 15
24
26
14
13
29 32
10
12
9 3
4
5
6
7
8
Entree
Studiekeuzesessies Zaterdag
Vrijdag 10:15 - 10:45
Sterke Punten Training
NJR (Nationale Jeugdraad)
10:15 - 10:45
Sterke Punten Training
NJR (Nationale Jeugdraad)
11:00 - 11:30
Sterke Punten Training
NJR (Nationale Jeugdraad)
11:00 - 11:30
Sterke Punten Training
NJR (Nationale Jeugdraad)
11:45 - 12:15
Sterke Punten Training
NJR (Nationale Jeugdraad)
11:45 - 12:15
Sterke Punten Training
NJR (Nationale Jeugdraad)
12:30 - 13:00
Sterke Punten Training
NJR (Nationale Jeugdraad)
12:30 - 13:00
Sterke Punten Training
NJR (Nationale Jeugdraad)
13:15 - 13:45
Sterke Punten Training
NJR (Nationale Jeugdraad)
13:15 - 13:45
EuroCollege versneld Hbo & Mbo EuroCollege
14:00 - 14:30
Sterke Punten Training
NJR (Nationale Jeugdraad)
14:00 - 14:30
Sterke Punten Training
NJR (Nationale Jeugdraad)
14:45 - 15:15
Sterke Punten Training
NJR (Nationale Jeugdraad)
14:45 - 15:15
Sterke Punten Training
NJR (Nationale Jeugdraad)
15:30 - 16:00
Sterke Punten Training
NJR (Nationale Jeugdraad)
15:30 - 16:00
Sterke Punten Training
NJR (Nationale Jeugdraad)
PROGRAMMA & PLATTEGROND
09
Voormalig Shadi gro mbo-uitb ZIJN LEVENSVERHAAL IS EVEN HARTVERSCHEUREND ALS ONTROEREND. VOOR SHADI FAKIANI (24), DIE OP Z’N 17DE IN Z’N EENTJE HET OORLOGSGEWELD IN SYRIË ONTVLUCHTTE, IS NEDERLAND HET BELOOFDE LAND, EN ZIJN MBO-OPLEIDING TOERISME EN RECREATIE BIJ ROC MONDRIAAN IN DEN HAAG EEN GESCHENK UIT DE HEMEL. ‘’IK WIL EEN VOORBEELD ZIJN VOOR KINDEREN DIE ALLES HEBBEN VERLOREN.’’ Shadi gaat graag naar school, maar nu even niet: in de eerste week van zijn stage bij het Haagse Mercure-hotel ziet hij er in ‘bedrijfstenue’ onberispelijk uit. Die stage (‘ik wilde graag aan de slag bij een gerenommeerd hotel’) betekent een nieuw hoofdstuk in het indrukwekkende levensverhaal van de Haagse student. Voor een student die, na omzwervingen in Libanon, Turkije en Griekenland en Italië, pas vier jaar geleden in Nederland neerstreek, spreekt hij verbazingwekkend goed Nederlands. Sterker nog: voor het vak Nederlands haalt hij geregeld hogere cijfers dan zijn Nederlandse medestudenten. Shadi, met een verlegen glimlach: ‘’Ik houd gewoon erg van taal, vind ook de grammatica interessant. Ik heb eerst een taalcursus bij ROC Mondriaan gedaan, en daarna ook een tijdlang ‘intensief Nederlands’: iedere dag van ’s morgens 8 tot 5 uur ’s middags Nederlands leren.’’
Doorzetter Bovenstaande zegt iets over de wil om te slagen en het doorzettingsvermogen van Shadi, die als kind zorgeloos in Damascus opgroeide tot de oorlog het land en zijn huis verwoestte. ‘’Na een kidnap vond mijn moeder dat ik uit Syrië moest vluchten. Alleen. Dat heb ik dus gedaan.’’ Dat Nederland ‘het beloofde land’ was, had te maken met een Syrisch vriendje van de middelbare school. ‘‘Hij was een keer in Nederland geweest, liet beelden zien en vertelde dat het er prachtig was. Ik wilde hier dus heel graag heen.’’ Eenmaal veilig in Nederland moest Shadi in sommige opzichten opnieuw beginnen. ‘‘In Syrië deed ik een hbo10
INTERVIEW SHADI FAKIANI
opleiding architectuur, dat wilde ik in eerste instantie ook in Nederland gaan doen.’’ Bij een open dag zag hij echter al dat de lesstof in Nederland compleet anders was (‘architectuur is hier veel kunstzinniger’), dus die optie verviel.
Reizen Gelukkig had Shadi nog meer ambities. ‘‘Ik wil heel graag reizen, wil het liefst álle landen van de wereld zien. En als beroep zou ik graag leidinggevende willen worden bij een reisorganisatie.’’ Na een korte flirt met de Hotelschool bleek dat Shadi geknipt is voor zijn
huidige mbo-opleiding Toerisme en Recreatie. Bij ROC Mondriaan (vertegenwoordigers van de school zijn op 6 en 7 december ook aanwezig bij de Studiekeuzebeurs West merkt hij hoe hij groeit van de combinatie van praktijk (stage) en theorie. ,,Ik doe altijd erg mijn best. Ik ben wat ouder dan mijn meeste klasgenoten, maar ze zijn erg aardig voor me en willen me graag helpen.’’ Door het ROC Mondriaan is Shadi inmiddels naar voren geschoven als ‘mbo-ambassadeur’. Met zijn culturele bagage uit het Midden-Oosten en zijn aanpassingsvermogen bewijst hij in de praktijk hoe je
ig vluchteling oeit uit tot blinker
tegenslagen kunt overwinnen, en hoe je het met een gezonde dosis leergierigheid kunt schoppen tot mbouitblinker. Ook daarom vindt hij het fijn dat hij stage kan lopen. ‘‘Ik wil mijn Nederlands verder verbeteren. En in de eerste dagen van mijn stage merk ik al dat ik ook nog veel woorden en systemen moet leren die specifiek zijn voor de hotelbranche.’’
Vrijheid Inmiddels voelt hij zich geworteld (‘ik houd erg van Den Haag’) in Nederland. Dat heeft ook te maken met de aanwezigheid van zijn moeder en zijn zusje van acht jaar, die hem inmiddels achterna zijn gereisd. ‘‘Nederland is een prachtig land. Vergeleken met Syrië heb je hier vrijheid, het is veilig; je mag zeggen wat je denkt. Ik vind het hier fantastisch.’’ Temidden van al die positiviteit trok er vorige maand een schaduw over zijn leven. ‘‘Mijn moeder kreeg te horen dat ze ongeneeslijk ziek is, dat is een enorme klap. Ik heb me de afgelopen maand niet goed kunnen concentreren. Mijn moeder betekent veel voor me, ze is eigenlijk mijn vader én mijn moeder. En nu moest ik in het ziekenhuis opeens de slechte boodschap van de artsen voor mijn moeder – ze spreekt nog geen Nederlands - vertalen. Dat doet veel pijn.’’
Shadi Fakiani ROC Mondriaan Toerisme & Recreatie
Bagage Zijn motivatie blijft onverminderd groot. Alleen zelf reizen, of een buitenlandse stage, zal er voorlopig niet van komen. ‘‘Ik wil nu bij mijn moeder en zusje blijven. Intussen kan ik wel gewoon mijn stage blijven doen en verdergaan met mijn mbo-opleiding.’’ En nee, daarna zal hij geen hbo-opleiding gaan doen. Shadi weet inmiddels dat hij straks met een mbodiploma meer dan voldoende bagage heeft voor een prima baan in de reiswereld. ‘‘Bovendien vind ik mezelf te oud als ik klaar ben met het mbo, ik wil gaan werken.’’ Intussen vertelt hij, ondanks de trieste situatie van zijn moeder, zijn verhaal aan kinderen en andere jongeren. Hij beseft dat hij een inspiratiebron kan zijn voor iedereen die ‘van ver’ moet komen, voor mensen die na hartverscheurende gebeurtenissen de kracht vonden om een nieuw leven op te bouwen. Shadi: ‘‘Ik wil een voorbeeld zijn voor andere jongeren die uit oorlogsgebieden zijn gekomen, voor kinderen die alles kwijtraakten. In Nederland kun je een geweldig leven hebben. Ik voel me in Den Haag helemaal thuis, met mijn familie, nieuwe vrienden en een goede opleiding. Ik wil verder bouwen aan een mooie toekomst, en hoop dat ik anderen kan inspireren.’’ INTERVIEW SHADI FAKIANI
11
‘Opleiding met baangarantie’ Wedden dat je om je heen nu één, twee, drie, nee zeker vier dingen van hout ziet? Hout is overal. De deur, het kozijn, de vloer, de trap ... en nieuwe deu ren, kozijnen, enzovoort zijn al tijd nodig. Hout is de toekomst. Ook die van jou?
Kiezen voor zekere toekomst De Timmerindustrie groeit! De komende jaren heeft de branche heel veel vakmensen nodig. Vakmensen met een goede opleiding die het willen gaan maken in een oeroud am bacht met de modernste tech nieken. Kiezen voor de Timmerin dustrie betekent kiezen voor een zekere toekomst. Eén van de vriendelijkste sectoren in de bouw. Schoon, droog en veilig. Ideaal voor doeners die geen zin hebben om in weer en wind op een bouwplaats te staan. Doeners die het leuk vinden om te werken met computers en moderne machines. Doeners die zich willen (blijven) ontwik kelen … Ga het ook helemaal maken! In Nederland zijn meer dan 800 timmerfabrieken. Die hebben mensen nodig. Jonge mensen die iets kúnnen. Na je studie heb je 100% zeker een baan, een goed salaris ... en leuk werk op mbo of hbo werk en denkniveau.
Werkvoorbereider Timmerindustrie Niveau 4 - bol 3 jaar / bbl 2 jaar - HMC Rotterdam - crebonr. 25009 werkvoorbereiding (constructies en calculeren) machines en logistiek (computer) tekenen 2D / 3D praktijk kwaliteitszorg Nederlands / Engels / rekenen loopbaan en burgerschap
Lars Spiekman, werkvoorbereider bij Verweij Houttechniek, oud leerling opleiding werkvoorbereider HMC Rotterdam
Als Werkvoorbereider Timmer industrie heb je een verant woordelijke goed betaalde baan. Je verzorgt productiegegevens, de planningen en houdt goed in de gaten of alles volgens af spraak verloopt. Daarbij hoort natuurlijk goed overleg met de afdeling calculatie waarvoor je soms ook zelf berekeningen zal maken. Je verzorgt het voorbe reidende werk vanaf het eerste contact met de opdrachtgever
tot en met de productie. Je hebt vaak contact met de aannemer, uitvoerders en werk voorbereiders van bouwbedrij ven en vastgoedbeheerders. Je maakt tekeningen en materiaal staten en programma’s voor de computergestuurde machines en productieplanningen. Door contacten met toeleveranciers zorg je ervoor dat alle benodig de materialen op het juiste tijd stip aangeleverd worden.
De opleiding Tijdens deze opleiding leer je alles over het productieproces van geveltimmerwerk, houtske letbouw en trappen. Ook leer je alle administratieve hande lingen zoals het bijhouden van de inkoop. Daarnaast is er aan dacht voor het voorbereiden, calculeren en uitvoeren van orders. Je krijgt les in vakgebieden als: materialen en gereedschappen
Kom naar de OPEN DAG van het HMC Rotterdam op 18 januari 2019, 17.00-21.00 uur of 19 januari 2019, 10.00-14.00 uur. Erasmuspad 10, Rotterdam
mbo niveau Machinaal houtbewerker (mbo niveau 2 / 25016) Als machinaal houtbewerker maak je houten onderdelen voor de Timmerindustrie. Je werkt met geavanceerde machines, dus nauwkeurig heid en concentratie zijn be langrijk voor de veiligheid. Het in en afstellen van de machines en het onderhoud zijn jouw verantwoordelijk heid. Ook houd je de kwali teit in de gaten. Montage medewerker Industrieel produceren met hout (mbo niveau 2 / 25008) Als montagemedewerker industrieel produceren met hout monteer je ramen, deuren en kozijnen. Werk je op een assemblageafdeling van een houtskeletbouwbe drijf, dan ben je bezig met het samenstellen en mon teren van complete daken,
BEROEPEN IN DE TIMMERINDUSTRIE gevels en vloeren. Aan de hand van de productiegegevens ga je aan de slag. Kleine opdrachten voer je deels zelfstandig uit, grote opdrachten samen met collega’s. Het gaat vaak om bewerkingen die vragen om grote nauwkeurigheid. Je wilt natuurlijk voorkomen dat een deur niet in het kozijn past. Je werkt volgens de veiligheidsin structies en houdt de kwaliteit seisen in de gaten.
Allround Machinaal houtbewerker (mbo niveau 3 / 25015) Als allround machinaal houtbe werker timmerindustrie maak je met behulp van moderne houtbewerkingsmachines alle onderdelen voor kozijnen, ra men, deuren en trappen. Kwa liteit is een sleutelbegrip in de Timmerindustrie. Met geavan ceerde en computergestuurde houtbewerkingsmachines be werk je het onderdeel nauw
keurig en vlot. Je bent in staat complexe bewerkingen uit te voeren.
Allround Montage medewerker Industrieel produceren met hout (mbo niveau 3 / 25007) Als allround montagemedewer ker industrieel produceren met hout werk je op de montageaf deling van een timmerfabriek. Daar maak je voornamelijk ge velelementen (kozijnen, ramen en deuren). Of je werkt bij de afdeling houtskeletbouw. Daar bouw je complete elementen voor daken, wanden en vloe ren. Je hebt een uitvoerende, vaktechnisch begeleidende en motiverende rol. Je werkt vaak in een team of soms zelfstan dig aan opdrachten. Dat doe je op basis van instructies en een tijdsplanning. Je bepaalt zelf de werkwijze en werkvolgorde. Je legt verantwoording af aan je (meewerkend)leidinggevende.
Technisch leidinggevende (mbo niveau 4 / 25161) Als technisch leidinggevende heb je veel verantwoordelijk heid. Plannen van werkzaam heden en het voorbereiden van productieprocessen zijn belangrijke taken. Je let op de levertijd, maar ook op de vei ligheid en de kwaliteit. Voor dit werk moet je goede communi catievaardigheden, een groot verantwoordelijkheidsgevoel en veel vakkennis hebben. Werkvoorbereider Timmerindustrie (mbo niveau 4 / 25009) Zie bovenstaand artikel.
De opleiding Werkvoorberei der voor de Timmerindustrie (crebonr. 25009) wordt bij het HMC in Rotterdam in de bol (Beroeps Opleidende Leerweg) variant aangeboden. Dit is een voltijd variant waarbij je als leerling de opleiding op een school volgt en stage loopt bij een erkend leerbedrijf. Daarnaast bied het HMC bol en bbl opleidingen voor de Timmerindustrie aan op mbo niveau 2 en 3. Het gaat hier o.a. om Montagemedewerker (crebonr. 25007 en 25008). Mocht Rotterdam te ver zijn voor jou, kijk dan bij een roc in de buurt welke Timmerindustrie opleidingen je daar kunt volgen.
www.hmcollege.nl
hbo/wo niveau Technische Bedrijfskunde (hbo) en Bouwkunde (hbo en wo) Binnen de Timmerindustrie kun je zeer zeker ook als hbo/woer aan de slag. Bij voorbeeld als bouwkundig ingenieur, leidinggevende of manager. Je richt je dan bijvoorbeeld op het ontwer pen, verbeteren en mana gen van bedrijfsprocessen. Of je houdt je bezig met het ontwerpen, beheren, construeren en uitvoeren van projecten voor wonen, werken en recreëren. Voor meer informatie over de Timmerindustrie en opleidingen met baangarantie kun je contact opnemen met Hout dat werkt via 035 - 695 03 69.
Wat kost studeren? BEST EEN MOOI ROND BEDRAG: EEN VIERJARIGE STUDIE AAN EEN HBO OF UNIVERSITEIT KOST GEMIDDELD ONGEVEER 50.000 EURO, DUS 12.000 EURO PER JAAR. MAAR HOE KOM JE ALS STUDENT AAN 1000 EURO PER MAAND? WELK BEDRAG IS VERSTANDIG OM TE LENEN? EN HOE KUN JE ALS OUDER HELPEN?
Achteraf is hij blij dat zijn ouders hem even streng toespraken. Terugblikkend vindt Lucas Boerwinkel (19), inmiddels tweedejaars student journalistiek aan de Hogeschool Utrecht, het fijn dat zijn ouders hem in zijn eerste jaar dringend adviseerden om de website van het Nibud te raadplegen en vervolgens samen een begroting op te stellen. De aanblik van alle inkomsten en uitgaven in één oogopslag maakte Lucas veel duidelijk. Lucas: “Ik wist vooraf wel dat studeren duur zou zijn, maar ik was wel verrast toen ik al die uitgaven zag: ik was lichtelijk in shock.’’ Die begroting kwam vooral van pas toen Lucas enkele maanden geleden besloot op kamers te gaan in Utrecht. “Ik heb het eerste half jaar gereisd tussen mijn woonplaats Meppel en Utrecht, maar dat was eigenlijk niet te doen. Ik was ruim 1,5 uur onderweg, enkele reis.’’ Kamers in grote steden, dus ook Utrecht, zijn duur. Dat wist hij al en dat voelt hij nu ook. “Ik heb nu een superfijne kamer in Bunnik, op tien minuten fietsen van de Hogeschool Utrecht, voor 525 euro per maand. Als ik verhalen van andere studenten om me heen beluister, is dat zeker geen bizar hoog bedrag. Maar het blijft natuurlijk veel geld voor een student.’’
Bijbaan Op kamers gaan betekende dus een nieuw financieel hoofdstuk voor Lucas: hij moest een nadrukkelijker beroep doen op DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs, duo.nl), de instantie waar je geld voor je studie kunt lenen. Lucas: “Mijn ouders hadden voor mijn studie al een bedrag voor me gespaard waar ik nu maandelijks een deel van krijg, dat is heel fijn. Daarnaast heb ik een bijbaantje in een lunchroom, ik werk gemiddeld 10 uur per week. Ik leende al een beetje toen ik nog thuis woonde, maar met die eigen kamer in Bunnik moet ik meer lenen. Ik leen zo weinig mogelijk en kom met mijn schema elke maand wel uit. Soms houd ik ook wat over. Dat komt ook doordat we in de begroting een post ‘onvoorzien’ hebben opgenomen. Zo kan bijvoorbeeld mijn laptop kapot gaan, dan moet ik direct zelf een nieuwe kunnen kopen.’’
Richtlijn Voor Marion Weijers, senior adviseur budgetvoorlichting bij het Nibud (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting) klinkt bovenstaande als muziek in de oren. Als ouders
samen met hun kind een - realistische - begroting maken, bijvoorbeeld met een handig rekenvoorbeeld op duo.nl, geeft dat inzicht. Daarbij hanteert het Nibud een eenvoudig klinkende richtlijn: ‘Leen alleen wat je echt nodig hebt.’ Weijers: “Een studielening kan nodig zijn om je studie te bekostigen. Bedenk en bereken voordat je gaat lenen of het echt nodig is. Lenen kost je namelijk geld, omdat je het geleende bedrag plus rente moet terugbetalen.’’ Dat rentebedrag is nu weliswaar nog nul procent, maar dat kan zomaar veranderen. Bij het Nibud komen dan ook geregeld vragen binnen van ongeruste ouders die niet willen dat hun kinderen veel lenen. En die zorg is terecht, vindt Weijers: “Het rentepercentage wordt steeds voor vijf jaar vastgesteld. Een studielening kan dus een goede investering zijn, maar besef ook dat een studieschuld later een behoorlijke impact op je budget kan hebben.’’ Zo telt een studieschuld bijvoorbeeld mee als je later een hypotheek wilt aanvragen. zie volgende pagina
WAT KOST STUDEREN?
13
Praktijk De woorden van Weijers klinken verstandig, maar de praktijk is vaak weerbarstiger. Bij studeren horen immers ook feesten en partijen, en ‘leuk leven’ is ook wat waard. Daar weet Weijers, zelf moeder van een studerende zoon, ook iets van. En dan kan het heel verleidelijk zijn om de financiële mogelijkheden die er zijn, ook optimaal te benutten. Uit het studentenonderzoek 2017 van het Nibud blijkt dat je als student - afhankelijk van het inkomen van je ouders - heel fikse bedragen kunt lenen. ‘Maximaal lenen is maximaal leven’ is voor een deel van de studentenbevolking dan ook het motto. Behoorlijk kortzichtig, vindt student Lucas. “Ik vind dat een rare uitspraak, want daarmee ga je voorbij aan de consequenties: die schuld moet je toch terugbetalen.’’
Eén druk op de knop Volgens Lucas is het wel erg simpel om je leenbedrag bij DUO te verhogen: dat kan op je persoonlijke DUO-pagina in een handomdraai. Lucas: “Het wordt misschien wel te aantrekkelijk gemaakt om te lenen. Een voorbeeld: op vakantie heb ik wat minder goed op mijn uitgaven gelet, dat betekent dat ik nu weer even wat zuiniger moet leven.’’ Maar er is dus een alternatief: ‘ome DUO’. Lucas: “Na een dure maand heb ik ook weleens overwogen om snel mijn leenbedrag te verhogen. Ik heb het uiteindelijk niet gedaan, maar ik kan niet beloven dat het nooit zal gebeuren. Met één druk op de knop krijg je een hoger leenbedrag; het wordt zó gemakkelijk gemaakt.’’
“Een vierjarige studie kost gemiddeld 50.000 euro” Hersenen Budgetexpert Weijers wijst daarnaast op een feno-meen dat in haar ogen onderbelicht blijft: jongvolwassenen voorzien niet altijd de gevolgen op de lange termijn. “Tot je 25ste zijn je hersenen nog volop in ontwikkeling. Het is bekend dat mensen met onvolgroeide hersenen, dus ook studenten van 18 of 19 jaar, vooral minder goed zijn in plannen. Het betekent ook dat je nog niet goed kunt overzien wat de gevolgen zijn van een maximale lening.’’ Dat laatste kan Lucas alleen maar onderschrijven. “Ik weet niet precies wat het is, maar ik heb een soort blur in mijn hoofd voor dit soort zaken, ik overzie het gewoon niet. Ik moet alles opzoeken, ook daarom ben ik blij dat we destijds een overzicht hebben gemaakt.’’
Meer weten over kosten en financiering van een mbo opleiding?
Lesgeld en reiskostenvergoeding mbo-studenten jonger dan 18 jaar Mbo-studenten onder de 18 jaar hoeven geen lesgeld te betalen. Minderjarige voltijd mbo’ers kunnen met een studentenreisproduct gratis of met korting reizen tussen opleiding, stage, ouderlijk huis en kamer. Zij kunnen bij DUO een studentenreisproduct aanvragen.
Lesgeld mbo-studenten 18 jaar of ouder Mbo-studenten in de beroepsopleidende leerweg (BOL) van 18 jaar of ouder moeten lesgeld betalen. De hoogte van het lesgeld wordt elk jaar vastgesteld. Mbo-studenten van 18 jaar of ouder betalen cursusgeld als zij een deeltijdopleiding of de beroepsbegeleidende leerweg (bbl) volgen. De hoogte van het cursusgeld wordt elk jaar vastgesteld. Het bedrag hangt af van de opleiding die de student volgt.
Studiefinanciering en reiskostenvergoeding mbo-studenten Voltijd mbo-studenten van 18 jaar of ouder krijgen studiefinanciering en een studentenreisproduct. Voor studenten aan een mbo-opleiding op niveau 1 of 2 is de studiefinanciering een gift. Voor niveau 3 en 4 geldt dat de studiefinanciering een prestatiebeurs is. Studenten op niveau 3 of 4 die de opleiding niet afronden, moeten de studiefinanciering terugbetalen. De hoogte van de studiefinanciering hangt af van de thuissituatie. DUO stelt elk jaar de hoogte vast. Ga voor meer informatie naar: www.duo.nl • www.rijksoverheid.nl • www.kiesmbo.nl
14
WAT KOST STUDEREN?
Welkom in jouw toekomst
Open dagen 2020 Vrijdag 17 januari 2020 15.00 – 20.00 uur
Zaterdag 18 januari 2020 10.00 – 14.00 uur
Dinsdag 10 maart 2020 15.00 – 20.00 uur
Kijk voor de activiteiten op techniekcollegerotterdam.nl/opendagen