Betanzos e a súa comarca. Noviembre 2021

Novembro de 2021. Ano XXIX / Nº 348. 10.000 exemplares de distribución gratuíta. DEPOSITO LEGAL ◗ C-1555 / 92.

www.comerciodebetanzos.com

Betanzos súmase ás campañas "En Negro" e "De fronte" contra a violencia de xénero O Concello de Betanzos conmemora o Día Internacional da eliminación da violencia contra as mulleres sumándose de novo ás campañas "En Negro contra as violencias" e "De fronte á violencia de xé n e ro " , e st a ú l t i m a d a Deputación da Coruña. Un ano máis, o Departamento de Servizos Sociais porá a disposición dos comerciantes, hostaleiros e entidades, material identificativo de adhesión á campaña coa finalidade de tinguir de negro os establecementos comerciais, as fachadas e os escaparates para dar visibilidade á loita contra a violencia de xénero. Antes da lectura do manifesto, o 25 de novembro, haberá actividades de sensibilización nos centros educativos, concertos en liña, espectáculos teatrais para escolares e para adultos, palestras en liña, etc. coa finalidade de sensibilizar sobre a violencia de xénero, incidindo en especial no aspecto da prevención. As datas das actividades están pendentes de definir e o Concello informará sobre a programación a través das redes sociais de Betanzos Igualdade e da web municipal. Páx. 9

ACEBE CCA ACEBE CCA abre o prazo de presentación de candidaturas para renovar a súa xunta directiva ACEBE CCA celebrará o 16 de novembro a Asemblea Electoral para a renovación dos cargos da súa xunta directiva. O prazo de presentación de candidaturas estará aberto ata as 14.00 horas do vindeiro 15 de novembro. Páx. 3

SEMANA DA TORTILLA Bar Galicia fai doblete na Semana da Tortilla de Betanzos e logra o premio do xurado e o de votación popular

O xornalista e escritor Xesús Fraga diante das Escolas García Naveira / FOTO ARUME

Xesús Fraga gaña o Premio Nacional de Narrativa coa novela Virtudes (e misterios) O xornalista e escritor Xesús Fraga acaba de conseguir o Premio Nacional de Narrativa pola súa novela Virtudes (e misterios), editada por Galaxia en 2020. Convocado polo Ministerio de Cultura, é o máximo galardón institucional ao que pode optar un escritor. Con Xesús Fraga son catro os autores

que conseguen o premio cunha obra publicada en galego. A novela, que xa fora galardoada co Premio Blanco Amor, narra as vivencias da familia do autor durante a súa etapa como emigrantes en Londres e o seu posterior retorno a Betanzos. Páx. 5

O xurado do concurso da Semana da Tortilla de Betanzos, presidido polo Chef Luis Veira, elixiu como gañador desta edición a Bar Galicia que se levou tamén o primeiro premio da votación popular. Páx. 6

PASATEMPO A primeira fase da restauración do Estanque do Retiro do Pasatempo comezará en novembro Os traballos da primeira fase do p r oxe c t o d e r e s t a u r a c i ó n e conservación do Estanque do Retiro, no Parque do Pasatempo, comezarán durante o mes de novembro e durarán uns 15 meses. Páx. 11

2 Bc

BETANZOS e a súa comarca · Nove mbro 2021

EXPOSICIÓNS EDIFICIO ARQUIVO (LICEO) -Ata o 27 de novembro. Sala de Exposicións Jesús Núñez. Mostra do I Concurso de Fotografías do Camiño Inglés. Organiza: Asociación de Concellos do Camiño Inglés con motivo da IV edición de "Primavera no Camiño Inglés". Horario: De martes a venres: de 10.00 a 14.00 h e de 19.00 a 22.00 h. Sábados: de 11.30 a 14.00 h e de 19.00 a 22.00 h FUNDACIÓN CIEC -Do 5 de novembro ao 20 de decembro. Sala de Exposicións Temporais da sede da Fundación CIEC. Exposición colectiva de obra gráfica de gran formato titulada Sin Rumbo fijo. -Do 18 de novembro ao 20 de decembro. Sala de Exposicións Temporais da sede da Fundación CIEC. Exposición Primeiro Premio Internacional de Arte Gráfico Jesús Núñez 2020 do autor Adair García Horario Fundación CIEC: martes a sábado de 10.00 a 14.00 h e de 16.00 a 20.00 h

COMPÁS PROXECTOS GARELOS SOCIAL CLUB (Obradoiros) -12 de novembro. 20.00 h Hotel Garelos. IV Art Night -20 de novembro. 11.00 h Hotel Garelos Obradoiro de Candeas Aromáticas. Prazas limitadas. Información e Reservas: 636044442 (Paco) - www.compas.gal

PROXECCIÓNS -Venres 5. 20.00 h Cine Alfonsetti. Proxección da película para público adulto "Monster" (Patty Jenkins, 2002). Entrada de balde ata completar o aforo. Organiza: Concello de Betanzos

LIBRARÍA BIBLOS -Venres 12. 19.30 h Begoña de Bernardo presenta "Decrecemento. Construindo alternativa", no que se recollen os textos do primeiro Congreso da Rede para o decrecemento nos territorios do Eo-Navia, Galicia e O Bierzo. -Xoves 18. 19.30 h Proxección da curtametraxe sobre a Cartografía emocional de Betanzos "E non era ouro", un proxecto de Ara Romero e Antía Soto. -Actividades abertas ao público en xeral. Tlf. 981771816 · librariabiblos@biblosclube.com

AXENDA CULTURAL · LECTURA · CINE

LECTURAS

MÚSICA X MEMORIAL CARLOS LÓPEZ GARCÍA-PICOS -Venres 12. 19.30 h Aula de Cultura Xulio Cuns. Presentación da publicación do Cuarteto de cordas nº 2-A.28 Homenaje póstumo a Béla Bártok, por conta da editorial Grupo Beroly co patrocinio do Concello de Betanzos. -Venres 12. 20.00 h Aula de Cultura Xulio Cuns. Concerto coa estrea do Cuarteto de cordas nº 2-A.28 Homenaje póstumo a Béla Bártok, de Carlos López García-Picos, por conta do Cuarteto Novecento, dentro do programa da Rede Cultural da Deputación da Coruña. Organiza: Concello. LIII FESTIVAL SANTA CECILIA DA CORAL POLIFÓNICA DE BETANZOS -Sábado 13. 19.30 h Aula de Cultura Xulio Cuns. Concerto "Piazzola", polo grupo Tempo Catro, dentro da Rede Cultural da Deputación da Coruña. Patrocina: Concello de Betanzos -Domingo 28. 19.00 h Aula de Cultura Xulio Cuns. Concerto da Coral Polifónica de Betanzos. Organiza: Coral Polifónica de Betanzos. -Venres 19. 20.00 h Aula de Cultura Xulio Cuns. Actuación da Orquesta Barroca Vigo 430 co programa G. F. Händel "ALCINA" (selección de arias da ópera). Dentro da Programación Xacobeo 2021 da Xunta de Galicia. Organiza: Concello. -Domingo 21. 19.30 h Igrexa de Santa María. Concerto da Ilusión da Banda Municipal de Música de Betanzos. Organiza: Concello de Betanzos. Colabora: Asociación Amigos da Banda.

SÁBADOS MIÚDOS -Sábado 20. 12.00 h Sala de Usos Múltiples do edificio Arquivo. Contacontos para nenos e nenas ata 3 anos e as familias "Contos do chupete", por conta de Migallas Teatro. Inscrición previa do 15 ao 18 de novembro en www.betanzos.gal. Organiza: Concello de Betanzos

TEATRO -Sábado 6. 20.00 h Aula de Cultura Xulio Cuns. Representación da obra "Libre coma os paxaros", da compañía Teatro do Atlántico. Organiza: Concello de Betanzos dentro da Rede Galega de Teatros e Auditorios da AGADIC. -Sábado 20. 20.00 h Aula de Cultura Xulio Cuns. Representación da obra "A Lúa vai encuberta", das compañías Incendiaria e A Quinta do Cuadrante. Organiza: Concello de Betanzos dentro da Rede Cultural da Deputación da Coruña -Sábado 27. 20.00 h Aula de Cultura Xulio Cuns. Monólogo "Chistes que foron contos", por conta de Avelino González. Organiza: Concello de Betanzos dentro do programa Lingua a escena da Rede Cultural da Deputación da Coruña

VISITAS GUIADAS Visitas guiadas a Betanzos nas fins de semana. Tlf. 604083231 - guias@turismobetanzos.es

As actividades programadas poden sufrir cambios de última hora e están condicionadas pola evolución da pandemia e polas indicacións das autoridades sanitarias en cada momento. Máis información: www.betanzos.gal

Los diarios de Cereza. El zoo petrificado Autores e ilustradores: Joris Chamblain y Aurélie Neyret. Editorial: Alfaguara

“Cereza é unha nena cunha personalidade diferente. É investigadora e gústalle axudar á xente. Un día, na súa cabaña da árbore, ve a un señor manchado de pintura. Veo todos os días e pregúntase que fai. Un día, coas súas amigas, decide seguilo e atopan un muro de pedra. É un comic moi interesante para a xente á que lle gusta o misterio. A min gustoume moito". Julia Fernández, alumna de 4º B do CEIP Francisco Vales Villamarín

O lobo con botas

Autor: Hematocrítico. Ilustrador: Alberto Vázquez Editorial: Xerais

"É un lobo que quere ver como o Gato con botas salva a todo o pobo dun xigante e dun dragón. Recoméndoo porque é un libro de aventuras que me gustou moitísimo". Daniel García, alumno de 4º B do CEIP Francisco Vales Villamarín

Diario de Greg 1

Autor: Jeff Kinney. Ilustrador: Wimpy Kid Editorial: RBA Libros

"O protagonista é un preadolescente que comeza o instituto e decide empezar a escribir as súas memorias nun diario. No futuro pensa ser famoso. Ten un amigo chamado Rowley e dous irmáns. O maior ten unha banda de rock e o pequeno culpa a Greg de todas as súas trasnadas. Cada día apunta todo o que pasa no seu día a día. Recoméndoo porque me gustou e creo que lle pode gustar a outros rapaces coma min". Tomás Fernández, de 4º B do CEIP Francisco Vales Villamarín

ESTRENOS DE CINE

WAY DOWN

Jaume Balagueró ("Los sin nombre") dirige este thriller de atracos donde un joven ingeniero es reclutado para robar un pequeño tesoro del Banco de España que sólo va a estar diez días. Todo se complica cuando la esperada final del Mundial de fútbol de Sudáfrica reúne a cientos de aficcionados a las puertas del banco. Freddie Highmore ("The Good Doctor), José Coronado, Luis Tosar y Emilio Gutiérrez Caba encabezan el reparto de esta ambiciosa peli española.

ALERTA ROJA Dwayne "La Roca" Johnson protagoniza esta película de acción donde un temerario robo une al mejor agente del FBI con dos criminales rivales. Esta coincidencia hará que suceda lo impredecible. Gal Gadot ("Wonder Woman") y Ryan Reynolds acompañan a La Roca. Dirige Rawson Marshall Thurber.

EL REFUGIO Comedia navideña donde un temporal deja aisaldas a varias personas: una estrella de cine en horas bajas, un galán emergente, un grupo de niños con ganas de divertirse, un botones y la dueña del hotel de alta montaña, antes de Navidad. Un fin de semana donde todo puede pasar. Loles León, Leo Harlem, David Guapo y Sara Sálamo encabezan el reparto de esta alocada comedia dirigida por Macarena Astorga. Jesús Ramos

PRAZA DO CAMPO

ACEBE CCA celebra o 16 de novembro a Asemblea Electoral para renovar a directiva O prazo de presentación de candidaturas estará aberto dende o día 2 ata o 15 de novembro REDACCIÓN / Betanzos A Asociación de Comerciantes e Empresarios de Betanzos, Centro Comercial Aberto (ACEBE CCA) celebrará o 16 de novembro a Asemblea Electoral para elixir á nova xunta directiva para os vindeiros dous anos. Previamente, na mesma xornada celebrarase unha Asemblea Xeral Ordinaria na que a directiva en funcións presentará a campaña de Nadal, dará conta da alta de novos socios e acordaranse os festivos nos que se autoriza a apertura comercial, entre outras cuestións. A Asemblea Xeral Ordinaria celebrarase no salón Azul do Edificio Liceo, ás 20.30 horas en primeira convocatoria e ás 21.00 horas en segunda. Unha vez rematada esta será cando se celebre a Asemblea Electoral.

Proceso electoral Unha vez transcorridos os dous anos de mandato da actual xunta directiva, os estatutos de ACEBE CCA establecen que deben renovarse os

APEBE ASESORÍA

cargos para os seguintes dous anos mediante un novo proceso electoral. O prazo de presentación de candidaturas abriuse o pasado día 2 e pechará ás 14.00 horas do 15 de novembro. Poderá presentarse ás eleccións calquera socio ou socia que se atope ao corrente nos pagos das cotas e que configure unha candidatura formada por, alomenos nove persoas, tamén asociados de ACEBE CCA. A xunta directiva, que é o órgano executivo e delegado da Asemblea, estará constituida polo/a presidente ou presid e n t a , v i c e p r e s i d e n t e /a , secretario/a, tesoureiro/a e cinco vogais. Todos eles serán elixidos por sufraxio uiversal directo e segredo de entre as persoas que asistan á Asemblea Xeral. As candidaturas poderán presentarse ata as 14.00 horas do día 15 de novembro na sede de ACEBE CCA, na Praza Mestre Xosé Dapena, número 1, baixo. Para aclarar calquera dúbida relacionada con este proceso electoral poden chamar ao teléfono 981774574 en horario de luns a venres de 10.00 a 14.00 horas.

BETANZOS e a súa comarca · Novembro 2 02 1

Antonia Anido deixa a presidencia de ACEBE CCA tras 14 anos á fronte do colectivo A presidenta en funcións confía en que un novo equipo "ilusionado e con novas ideas" asuma a dirección da asociación que ten máis de 40 anos de historia. REDACCIÓN / Betanzos Despois de 14 anos como presidenta de ACEBE CCA, Antonia Anido Díaz anunciou a súa marcha dun cargo que asumiu en 2007 e que supuxo a presidencia máis longa da historia da asociación. "Despídome coa satisfacción de ter traballado sempre polo ben común do colectivo ao que represento. A pesar dos momentos difíciles motivados polas crises económicas que sofrimos, as diferentes directivas loitamos por conseguir as metas que nos propuxemos sen levar conta do esforzo engadido que supón ostentar un cargo coma este", explicou. Anido confía nunha ampla participación no proceso electoral que acaba de abrirse e que culmine na elección dun novo equipo que tome as rendas dun colectivo cunha traxectoria de máis de 40 anos e que representa a uns 200 e m p re s a r i o s e co m e rc i a n te s locais: "Animo aos socios e socias a que participen nas vindeiras eleccións, a que presenten as súas candidaturas e a que cos seus votos elixan a unha nova directiva que, como nos pasou a nós, tomen as rendas da asociación con ilusión e con novas ideas", dixo. Nos sete mandatos de Anido, marcados primeiro pola crise económica de 2008 e, máis recentemente, pola pandemia, as directi-

GRADUADO SOCIAL ECONOMISTA ABOGADO

JURÍDICO - LABORAL - SEGURIDAD SOCIAL - FISCAL - CONTABLE EMPRESAS - AUTÓNOMOS - SERVICIO DOMÉSTICO - TRABAJADORES - RELACIONES LABORALES - MEDIACIÓN - REGULACIÓN DE EMPLEO - SALARIOS - DESPIDO - INCAPACIDAD - DESEMPLEO - JUBILACIÓN SOCIEDADES - RENTA - IVA - SUCESIONES Y DONACIONES - PLUSVALÍA - TRANSMISIONES Y ACTOS JURÍDICOS, ETC SEGUNDA OPORTUNIDAD - CONCURSAL - BANCARIO - FINANCIERO - CIVIL - PENAL - ADMINISTRATIVO - ETC

AYUDAS Y SUBVENCIONES Avda. Jesús García Naveira, 27-1ºA · 15300 BETANZOS 981 772 516 – 981 776 444 @ apebe@pedreiradelrio.net www.betanzosasesoria.com (De 9:00 a 15:00 h. Tardes, previa cita)

Betanzos

WWW.COMERCIODEBETANZOS.COM

Séguenos Rúa do Frade 3 · 981 77 48 23 · f @nosoloflores

3 Bc

Antonia Anido Díaz, presidenta en funcións de ACEBE CCA / ARUME vas que presidiu conseguiron importantes logros para o sector, como a celebración de sucesivas edicións de MercaBetanzos, "que foron un gran revulsivo para o comercio e para a propia cidade", lembrou; a celebración de dúas Feiras Empresariais ou as Festas d o C o m e rc i o, q u e e n c h e ro n durante catro anos a Praza do Campo con actuacións musicais e o sorteo de catro coches. Máis alá destes logros significativos, Anido salientou "o traballo do día a día, buscando a colaboración das administracións para loitar polos intereses do comercio de proximidade, especialmente en momentos duros".

A presidenta en funcións agradece o apoio tanto do Concello como da Deputación e da Xunta aos proxectos formulados dende a entidade e extende o seu agradecemento ás diferentes directivas que fixeron posible que a entidade perviva e aos socios e socias que sustentan o colectivo. "É importante que o comercio siga loitando pola especialización e a modernización. Betanzos é un lugar estratéxico e temos que mirar cara a comarca da que somos cabeceira. Betanzos é unha cidade comercial e de servizos e ACEBE CCA é unha peza fundamental para o seu desenvolvemento", sostén.

4 Bc

BETANZOS e a súa comarca · Nove mbro 2021

APEM Betanzos promove un proxecto de horta ecolóxica baixo os principios da permacultura Coa iniciativa, realizada en colaboración con Equinosens, buscan contribuir a mellorar a saúde mental, emocional e física das persoas participantes

PRAZA DO CAMPO

A Campaña "Días Azuis do Comercio Galego" sortea 14.000 euros en premios Desenvolverase entre o 1 e o 20 de novembro e vai dirixida aos clientes do comercio de proximidade REDACCIÓN / Betanzos

REDACCIÓN / Betanzos A asociación Pro Enfermos Mentais (APEM) Betanzos puxo en marcha en colaboración con Equinosens, un proxecto de creación e coidado dunha horta ecolóxica baseada nos principios da permacultura, unha corrente de agricultura ecolóxica que busca facer o mellor uso posible da terra e dos seus recursos minimizando o traballo humán e o esforzo físico que supón manter unha horta tradicional. "Plantar sen arar" é o lema desta filosofía que promove sistemas autosuficientes, baseados nos ecosistemas naturais.

Autoabastecemento Entre os obxectivos do proxecto destacan mellorar a saúde mental, emocional e física das persoas participantes buscando o contacto e a conexión coa natureza ao tempo que se fomenta o traballo e as sinerxias con entidades locais que aportan valor social. ´Dende APEM Betanzos e dende Equinosens traballan coas persoas participantes un ciclo de autoabastecemento completo. Primeiro realízase a planificación

Rúa do Rollo, 34 bajo B

Xa está en marcha unha nova edición da campaña "Días Azuis do Comercio Galego" que sorteará 14.000 euros en premios entre os clientes dos negocios de proximidade das catro provincias. Trátase dunha iniciativa da Federación Galega de Comercio e da Xunta de Galicia, que conta coa colaboración de ABANCA e as federacións provinciais, asociacións de comerciantes e centros comerciais abertos de Galicia. Unha das persoas participantes no proxecto de horta ecolóxica de APEM dos cultivos de temporada e procédese á xerminación das sementes nun pequeno invernadoiro ata que chega o momento da plantación en tres bancais de permacultura ubicados nas instalacións de Equinosens, na parroquia de Requián, en Betanzos, para a súa posterior recolección. Os produtos que se obteñen desta horta son empregados no taller de cociña e alimentación saudable que APEM imparte semanalmente na súa sede. Deste xeito, "poñemos en valor e en práctica as vantaxes dunha ali-

rcc@rccgestion.net

mentación ecolóxica, de proximidade e de tempada", explicaron fontes do colectivo. A piques de comezar coa plantación da temporada de inverno, a entidade fai unha valoración do proxecto que se iniciou o pasado mes de maio e que xa comezou a dar os seus froitos: "A experiencia é moi satisfactoria dende todos os puntos de vista, tanto para usuarios como para os profesionais, e destacamos o carácter relaxante, terapéutico e tanxible da actividade", subliñaron as mesmas fontes.

981 97 06 06

14.000 euros Na campaña poderán participar os clientes que realicen as súas compras nos comercios de proximidade ata o día 20 de novembro. En total sortearanse 14.000 euros en premios en forma de tarxetas prepago regalo. En concreto, poranse en xogo 32 tarxetas de 250 euros (8 por cada provincia) e 40 tarxetas de 150 euros (10 por provincia) que deberán empregarse tamén en compras nos establecementos comerciais tradicionais tendo como prazo máximo para gastalas ata o 30 de xullo de 2022.

691 430 013

Avda. Fraga Iribarne, 54 · Betanzos (Al lado de Tocho, frente a Mercadona)

Os clientes poden participar de dúas maneiras. Por un lado, rexistrando a compra realizada na páxina web www.diasazuis.com e, por outro lado, coa colaboración do comerciante, sendo este quen rexistre a compra no apartado "comercios" da mesma web. Desta maneira, o consumidor obterá unha participación a maiores no sorteo. En calquera caso, o cliente deberá fotografar e/ou gardar o tícket de compra como xustificante para poder reclamar o premio. O sorteo realizarase ante notario o 24 de novembro de 2021 e será a Federación Galega de Comercio quen contacte cos gañadores dos premios para informarlles da data de entrega. O s g a ñ a d o re s p u b l i c a ra n s e tamén na páxina web da campaña.

BETANZOS e a súa comarca · Novembro 2 02 1

PRAZA DO CAMPO

5 Bc

Xesús Fraga, xornalista e escritor. Premio Nacional de Narrativa

"Cada alegría que me dá o libro é coma un agasallo da miña avoa" ISABEL SOUTO / Betanzos Xesús Fraga (Londres, 1971) acaba de recibir o Premio Nacional de Narrativa pola súa novela Virtudes (e misterios) (Galaxia, 2020), na que narra as vivencias da súa familia -e as súas propiasmarcadas pola emigración a Londres e o posterior retorno a Betanzos. O seu nome súmase á curta lista de escritores en lingua galega que foron merecedores deste galardón outorgado polo Ministerio de Cultura: Alfredo Conde, Manuel Rivas e Suso de Toro. A novela, que se esgotou tras coñecerse a nova do premio, vai pola súa terceira reimpresión. A versión en castelán -traducida polo propio autor- vai pola segunda. O escritor e xornalista acode puntual á cita na sede de "Betanzos e a súa comarca", no edificio das Escolas García Naveira -legado dos tamén emigrados Don Juan e Don Jesús. A entrevista transcorre no lugar que ocupara a aula na que Fraga cursou 1º e 2º de EXB -mesmo é quen de ubicar onde estaba o seu pupitre- e evoca o recordo do seu mestre José Dapena e de amigos desta etapa cos que aínda garda relación: "Se teño que pensar nun grupo xeracional, o primeiro que me vén á mente é ese grupo de rapaces. Téñolles moito aprecio e sinto como unha sensación de pertenza". Pasada unha semana dende que che comunicaron o premio, telo xa asimilado? Non te creas. Foi un non parar. O xoves (14 de outubro) a iso da unha, eu levaba xa tres horas e pico traballando, chama o ministro, dame a noticia e a partir de aí chamadas contínuas. Realmente non che dá tempo a pensar máis que na seguinte persoa coa que vas falar, entre parabéns e peticións de entrevistas. É unha repercusión repentina e non che dá tempo a reflexionar sobre a trascendencia. É certo que agora pasou unha semana e vas empezando a ter tempo para ir pensando en que facer a partir de agora, en como isto pode repercutir na visibilidade do libro, que chegue a máis sitios, a máis persoas e tamén polo que ten de confirmación dunha vocación literaria. Todos sabemos que escribir e, sobre todo, vivir do que escribes é moi complicado e un premio coma este digamos que che marca un pouco o camiño. Pasaches entre dez e doce anos escribindo este libro, foi difícil de escribir, estiveches a punto de tirar a toalla varias veces e ó final conseguiches rematalo e mira, esta é a recompensa a todo este esforzo. Así que a partir de agora supoño que empezarei a ir vendo as posibilidades que trae aparelladas o premio, como posibles traducións e demais. De momento hai unha petición dunha editora de China que quere avaliar a obra para a súa posible publicación. Como foi o momento da chamada do ministro? Sabías que eras candidato? É un premio ao que non te presentas. Nos premios nacionais cada xurado fai unha proposta e debaten sobre ela. Imaxinas que pode haber unha mínima posibilidade pero é moi complicado. É desas cousas que ao mellor poste a soñar esperto… é como cando che din, se me tocase a lotería faría esto ou o outro. Digamos que está nese nivel de cousas un pouco imposibles. Pero unha vez que soa o teléfono e din “soy la subdirectora general del Libro, le

paso al ministro de Cultura”. Claro, non se me ocorre outra cousa para o que me poida chamar o ministro en persoa. É dicir, ten que ser… Ademais, nos días previos fóranse fallando outros premios nacionais... Foi unha cousa extrañísima porque, por un lado, dicías “non pode ser”. É como se se abrise unha realidade paralela como nas películas de ciencia ficción e logo volverei á realidade de verdade e, por outro lado, era como “non podía ser doutro xeito”. Son dúas cousas aparentemente contraditorias pero que as dúas tiñan sentido. Foi unha noticia marabillosa polo que trae de felicidade e tamén de inesperado. Comenteillo aos meus compañeiros de traballo e percibín unha alegría sincera e extraordinaria, que foi algo que me emocionou moitísimo. E confeso que tiven un momento Rafa Nadal. Que me tirei na moqueta do periódico como fai Rafa Nadal ao remate dun partido que é algo que me admira, velo a el durante tres, catro horas sen perder a concentración e cando consegue gañar o partido é como unha liberación e aí daste conta de todo o que tivo que estar pasando. Isto era un pouco así, despois de doce anos deste libro pois aquí está. É o momento. Foi chulo. Cal foi a reacción da túa familia despois de ler o libro? Ninguén da familia leu o libro mentres eu o escribía. Iso tamén é digno de mencionar. Miña nai sempre me educou con gran independencia e tamén con gran respeto. E eu sei que, aínda que o lese, non faría nunca ningún tipo de comentario. É a miña historia e a conto eu como creo que é mellor. Pero unha vez o leu si que lle gusto u m o i to. Co m o é unha suma de lembranzas de persoas distintas. Un lembra unha cousa, outro outra, outro a esqueceu… Da suma da totalidade de todas esas historias emerxe un relato global e tamén plural no que a miña familia se ve representada e como ademais a forza que move o libro é o persoaxe da miña avoa Virtudes, que se sacrificou tanto en vida por nós, eles tamén perciben o libro como unha homenaxe. E están no certo. Ademais, creo que iso lles gustou. Ver unha persoa de clase humilde sacrificada, esforzada, traballadora, na que tantas outras persoas e mulleres se poden ver recoñecidas foi un dos méritos do libro para eles. A alegría do premio sería compartida tamén pola familia... Miña nai está moi contenta. Meu pai faleceu hai catro anos cando eu estaba aínda sen acabar de darlle o empurrón final ao libro. E, de feito, o seu falecemento foi o que me decidiu dunha vez por todas a tirar para diante. Con el falara moito sobre Londres e sobre a súa historia betanceira. Por unha parte, dábame mágoa que el non estivese para ler o libro e, por outra parte, fun consciente da fraxilidade das nosas vidas. Eu tiña esa teima de que tiña que contar a historia da miña familia e se, polo motivo que fose, non chegase a facelo, viviríao como que lles fallei a eles e á historia. Para miña nai no momento do duelo foi un consolo importante e agora o premio aínda máis. No resto da familia percibín tamén esa alegría. Fixemos un xantar,

que é como as familias de Betanzos celebran as cousas, e sempre me sentín moi arroupado por eles e moi apoiado. Poder devolverlles ese apoio con esta felicidade que trae o premio é algo que me fai ilusión tamén. As persoas que xa non están, teu pai, túa avoa... que cres que sentirían nun momento coma este? Seguramente un orgullo que, no caso de miña avoa, disimularía bastante porque a ela non lle gustaba ser o centro de atención. Estaba entregada a mirar por nós e case nunca miraba por ela. Verse convertida en centro de atención seguramente de cara ó exterior o recibiría con esa brusquidade que a nós nos causaba tanta risa, porque era moi divertida. Pero creo, ou quero pensar, que si se sentirían honrados e tamén lles faría ilusión. Miña avoa faleceu antes de que eu poidese poñer en marcha o proxecto, é algo do que sempre me arrepentirei. Pero bueno, eu tirei das miñas memorias dela e foi bonito ver que conservaba moitísimos recordos de primeirísima man dela e que ademais me permitiron, a través da reflexión, chegar a eses trazos tan singulares da súa persoalidade. Non só estás contando unha anécdota, senón que é unha anécdota que che revela o carácter dunha persoa e ademais a situación de todo un país. Meu pai tiña unha memoria prodixiosa e contábame desde as pesetas do seu primeiro salario aquí en Betanzos ata o horario no que traballaba no hospital en Londres e como facía doble quenda nun mesmo día. Seguro que lle gustaría moito lelo. A n ove l a r e c i b i ra tamén o Premio Blanco Amor, agardas algunha outra sorpresa? Unha película, talvez? Hai mesmo quen di que unha serie. Non sei, iso xa escapa das miñas posibilidades e si, sería bonito. Sobre todo polo que ten de que outro creador colla a túa obra e, partindo dela, fai outra obra diferente e fai a súa propia lectura. Iso é moi interesante xa cos propios lectores. Cada lector dálle un sentido diferente e é algo que completa a misión que ten o libro no mundo. Ti escríbelo e logo cada un o interpreta á luz das súas propias experiencias e sensibilidades e iso é moi bonito. Non sei, houbo experiencias recentes dalgún libro galego que se converteu en comic que tamén é un trasvase interesante. Pero supoño que aínda é cedo para que ese tipo de proxectos se materialicen. De momento non houbo ningún contacto nese sentido. Para min cada alegría que trae o libro é como se fose un agasallo que aínda me segue facendo a miña avoa. Ela, que nos mandaba tantas cousas desde Londres a todos os da familia sen esquecer a ninguén e ademais satisfacía as nosas necesidades máis variadas. Ela que tantos agasallos nos fixo en vida... para min as alegrías que trae este libro son tamén como regalos que ela aínda está facendo, prolongadamente no tempo. O tema da emigración tan global e tan cercano en Galicia, as persoaxes reais e coñecidas aquí no entorno, os lugares... fai que a xente se sinta identificada dun ou doutro xeito e implica tamén diferentes lecturas? Creo que é un libro que ten diferen-

"A emigración é unha experiencia dura e que esixe moito sacrificio pero tamén ofrece recompensas"

O xornalista e escritor Xesús Fraga / FOTO ARUME tes niveis de lectura. Por un lado está unha historia de emigración e, por outro lado, está unha historia de retorno porque ás veces cóntase a emigración e cóntase a vida alá pero tamén hai unha segunda parte que é interesante que é o retorno e como se vive outra vez o regreso ao lugar de orixe despois de pasar por unha experiencia tan transformadora como é a emigración. Tamén é unha historia do que supón vivir a cabalo entre dous países, entre dúas culturas, como foi o meu caso. É unha historia familiar, a separación dos meus avós, as distintas xeracións que conviven baixo un mesmo teito. Tamén é unha historia de como os meus avós e bisavós traballaban a terra e pagaban os foros en ferrados de trigo, en cambio miñas curmás e máis eu fomos a primeira xeración en ir á universidade. Como en tan pouco tempo a sociedade experimentou un cambio tan grande que permitiu ese progreso que en boa medida podemos atribuírllo ao sacrificio que fixeron eles, por exemplo, emigrando. Produciuse unha modernización global do país, iso é certo, pero tamén hai un traballo esforzado que eles fixeron, que se sacrificaron para que nós poidesemos ter un futuro mellor. E tamén é unha historia de amor, do amor que eu sinto pola miña avoa, polos meus pais e pola miña familia. Dalgunha forma é como unha carta de amor, como unha manifestación de cariño. É a familia na que medrei, na que me criaron e na que me fixen persoa e iso é inevitable que tamén estea reflectido no libro. Na novela amosas a parte dura da emigración pero tamén a parte máis positiva. A emigración é unha experiencia dura e que esixe moito sacrificio e, por outro lado, ofrece recompensas. Por exemplo, a algunhas mulleres que emigraron permitiulles reinventarse. Non esquezamos que aquí estabamos en pleno franquismo e a condición social da muller era moi precaria, case como de cidadá de segunda, e a situación económica e cultural do país era misérrima sobre todo se a comparas con Europa. A miña avoa, que era unha muller abandoada polo home e que aquí encadeaba todo tipo de traballos sen acadar nunca unha estabilidade nin un nivel económico que lle permitise a tranquilidade de saber que a súa familia está ben e que se pasa algo non van ter ningún problema, a emigración deulle esa seguridade e tamén esa dignidade. O caso de miña nai é paralelo pero a ela o que lle permitiu é realizar a súa vocación pedagóxica. Estudou aquí (nas Escolas García Naveira) e axudaba ás mestras. Encantaríalle ser mestra pero non puido estudiar porque tivo que poñerse a traballar para axudar na casa e porque non había os medios para que ela poidese facer nin sequera Maxisterio. A

emigración permitiulle aprender o Inglés para logo poder dar clases e, ao mesmo tempo, aproveitou o horizonte cultural que se lle abría nunha cidade coma Londres para ir ós museos, ás galerías de arte, para comprar libros, ir ás bibliotecas gratuítas, ao teatro, ao ballet..., falamos dunha gran capital cultural de nivel mundial e ela entendeu que a emigración non só era unha ferramenta para mellorar económicamente o teu nivel de vida senón tamén para mellorarte a ti mesmo como persoa e é algo que sempre tivo claro e que tratou sempre de transmitir nas súas clases de Inglés. Que non era simplemente un concepto utilitarista do idioma senón que era unha chave que che abría portas no mundo para coñecelo mellor. No proceso da escrita, sendo unha historia tan persoal supoño que se tiveron que remover moitas emocións Por un lado son lembranzas que sempre te acompañaron e que interpretas dun novo xeito, porque ti tamén maduras. O proceso de recollida de información ábreche outras perspectivas para enfocar os teus propios recordos e tamén está a túa familia. Eres consciente de como viviron o que sucedeu. Todo isto arranca porque o meu avó marcha a Venezuela e... nunca máis. Ti de cativo medras con iso e acéptalo como algo natural, como algo que sempre foi así e que non cuestionas. E co paso do tempo, durante o proceso de escribir e reflexionar sobre o que estás escribindo, decátaste de como iso deixou unha ferida profunda e o que significa un abandono para unha muller, para unhas fillas, e as implicacións emocionais que iso ten. Isa é outra das lecturas que ten o libro. Non só falamos da emigración, dos sacrificios e das penurias e de aprender outro idioma, de facer traballos duros, senón tamén do que significa para a xente que se queda no lugar de partida, do que supón separar unha familia e da soidade, de todos eses sentimentos que a emigración acaba por acentuar. E agora, que proxectos tes en mente? Estou atendendo á repercusión que trae o premio, entrevistas, algunhas presentacións, encontros de clubes de lectura daquí e de fóra de Galicia e espero que cando baixe un pouco a onda esta poida ter tempo para desenvolver cun pouco máis de calma dous proxectos literarios que teño en marcha e que aínda non me decidín por un ou por outro. Creo que empezo a telo claro, pero son historias que están nesa fase na que están bulindo na túa cabeza e vas descartando e sumando. É esa fase na que as ideas van e veñen e logo chega un momento no que empezas a poñelas por escrito. A partir daí xa entras de cheo no que é a narración. Pero iso como mínimo terá que ser o ano que vén.

6 Bc

BETANZOS e a súa comarca · Nove mbro 2021

A alcaldesa, María Barral, acompañada dos membros do xurado e dos finalistas da Semana da Tortilla / FOTO ARUME

PRAZA DO CAMPO

A alcaldesa e a representante de Bar Galicia coa tortilla gañadora / FOTO ARUME

Bar Galicia gaña o premio do xurado e o de votación popular na Semana da Tortilla A tortilla que elabora Esther Corral, que xa na pasada edición fora a favorita dos clientes, fixo doblete este ano e impúxose aos demais finalistas: O Noso Lar, Bodegas Rivas, Cafetería Yocri e La Goleta. REDACCIÓN / Betanzos A Semana da Tortilla de Betanzos tivo este ano unha gañadora por partida dobre: Bar Galicia, que foi a elixida polo xurado na final e polo público cos seus votos. A tortilla elaborada por Esther Corral, propietaria de Bar Galicia, xa obtivera na edición do ano pasado o premio de votación popular e, nesta ocasión, foi ademais a favorita do xurado impoñéndose na final a O Noso Lar, Bodegas Rivas,

Cafetería Yocri e La Goleta. O xurado, que fixo a súa elección nunha cata cega nun acto público celebrado no Salón Azul do Liceo e retransmitido polas redes sociais do Concello, estivo presidido polo recoñecido Chef e Estrella Michelin Luis Veira, propietario de Árbore da Veira, ao que acompañaron Álvaro Victoriano, de Peculiar, e Sara Lúa, representante coruñesa na oitava edición de MasterChef. Os tres coincidiron en destacar a calidade das tortillas presenta-

das e a dificultade para elixir a mellor. Luis Veira subliñou "a calidade da tortilla de Betanzos, que alcanzou posicionarse e ser claramente o referente deste produto en España". Ademais, valorou o traballo que o Concello e os hostaleiros da cidade fan en favor da súa promoción. A alcaldesa, María Barral, agradeceu a colaboración e o traballo do xurado e a implicación dos hostaleiros no certame. "Este traballo fai que a repercu-

De esq. a dta.: Álvaro Victoriano, María Barral, Sara Lúa e Luis Veira / ARUME sión que ten a Semana da Tortilla sexa máis importante cada ano e iso contribúe a que Betanzos sexa a día de hoxe o referente deste produto no noso país", subliñou. Na edición deste ano participaron 15 locais de hostalería, dos cales pasaron 5 á final elixidos tamén mediante unha cata cega por un primeiro xurado encargado de seleccionar aos finalistas.

Na votación popular a tortilla de Bar Galicia foi tamén a que obtivo máis votos por diante de O Noso Lar, La Goleta, Bodegas Rivas ou Versalles. Os clientes que degustaron o produto en alomenos cinco locais diferentes participaron no sorteo de cinco experiencias gastronómicas para dúas personas nalgún dos "Restaurantes de Biosfera" certificados en 2019 na Marca de Calidade da Reserva.

Calcula precio y paga tu taxi a través de nuestra app

Guarda en tu agenda el 981 24 33 33 y pide tu taxi

Reserva tu taxi vía telefónica, desde nuestra web o desde nuestra App 1Taxi

PUBLICIDADE

BETANZOS e a súa comarca · Novembro 2 02 1

7 Bc

8 Bc

BETANZOS e a súa comarca · Nove mbro 2021

PRAZA DO CAMPO

O Anuario da despedida de Erias O público acolleu con sentidos aplausos a un emocionado Alfredo Erias na presentación do Anuario Brigantino número 43, o último que dirixe o historiador. REDACCIÓN / Betanzos A Aula de Cultura Xulio Cuns encheuse, ata o límite permitido polas restricións sanitarias, cun público sabedor de que a presentación do Anuario Brigantino número 43 sería un acto especial. Na porta de entrada, o ata agora director da publicación, Alfredo Erias, saudou, unha por unha, a todas as persoas que agardaban para entrar na sala. Xa na mesa, a primeira en tomar a palabra foi a concelleira de Cultura, Ana Veiga Pita, quen escusou a ausencia da alcaldesa, María Barral. Ana Veiga lembrou a dureza da pandemia e como afectou tamén ao eido cultural. Ademais, a edil subliñou o carácter especial do evento "porque é o último Anuario Brigantino que dirixe Erias despois de 38 anos", dixo, e engadiu antes de pasarlle a palabra: "Deixa unha pegada tan importante que será difícil que Betanzos e Galicia o esqueza". Alfredo Erias, emocionado, agradeceu a presenza do público "mostra do voso apoio ao Anuario e tamén de agarimo a todos os que levamos a cabo este gran proxecto", dixo, antes de facer un breve repaso pola historia da publicación dende o seu nacemento en 1948 da man de Francisco Vales Villamarín, que puxo o xermolo da que é actualmente unha das máis prestixiosas revistas de investigación. Lembrou tamén o seu renacemento, con Vicente de la Fuente. É desde o Anuario de 1983 cando Erias, nomeado por Antolín Sánchez Presedo, toma a súa dirección. Baixo os sucesivos mandatos de

A cidade acolle varias proxeccións da curtametraxe sobre a cartografía emocional de Betanzos "E non era ouro" REDACCIÓN / Betanzos O proxecto de Cartografía Emocional de Betanzos que realizado polas Educadoras Sociais Ara Romero e Antía Soto e que foi exposto o pasado mes no Matadoiro, terá continuidade este mes de novembro coas proxeccións do vídeo "E non era ouro", elaborado por Factoría Nini. As proxeccións, acompañadas dun coloquio coas autoras do proxecto e con responsables de Factoría Nini serán o 13 de novembro ás 20.00 horas no local social de Lar de Unta; o 18 de novembro ás 19.30 horas na Libraría Biblos; e o 26 de novembro ás 20.00 horas no cinema Alfonsetti. A entrada é de balde ata completar os aforos dos recintos.

O historiador Alfredo Erias, a concelleira de Cultura, Ana Veiga, e o ex eurodeputado Antolín Sánchez Presedo na presentación do Anuario /ARUME alcaldes e alcaldesas de diferentes cores políticas, a publicación seguiu viva, mesmo neste ano marcado pola pandemia: "O Anuario é un arma cultural de gran magnitude", afirmou Erias, orgulloso de que ningún político lle dixese nunca "o que tiña que facer na revista". Tivo un recordatorio para os 484 autores que teñen colaborado na publicación ao longo dos últimos 38 anos, aos integrantes do Comité Científico e á Imprenta Lugami. Despediuse orgulloso de que un traballo de investigación publicado no Anuario servise para recuperar o Camiño Orixinal entre Vilalba e Betanzos, recoñecido recentemente como nova ruta xacobea. Tras un longo e sentido aplauso tomou a palabra o ex eurodeputado Antolín Sánchez Presedo, encargado da presentación. Na primeira

parte do discurso foi debullando, un por un, os traballos que se recollen no Anuario de 2020. Na segunda parte adicou palabras de eloxio a Alfredo Erias e destacou a súa "traxectoria limpa e coherente" afirmando que "pode marchar coa satisfacción do deber cumprido e co orgullo de ter axudado a incrementar o patrimonio de Betanzos". Fixo un repaso da vida persoal de Erias, dende a súa infancia, e encomiou a súa labor profesional á fronte do Arquivo, do Museo, da Biblioteca e do Anuario, parando en cada un dos logros conseguidos nestes anos. Non esqueceu tampouco a súa faceta como artista, intelectual polifacético e historiador e rematou a súa intervención avanzando algúns dos proxectos pendentes que agora, xa xubilado, poderá levar adiante.

O club de Orientación O Pasatempo organiza o 11 de decembro o Campionato de España de Rogaine É a 6ª proba da Liga Española desta especialidade de orientación e transcorrerá por varios municipios da comarca REDACCIÓN / Betanzos Betanzos será o centro neurálxico do Campionato de España de Rogaine 2021 que transcorrerá por varios municipios da comarca como Paderne, Irixoa e Vilarmaior. A proba, a 6º da Liga Española desta modalidade de orientación, está organizada polo Club de Orientación O Pasatempo de Betanzos e celebrarase o sábado 11 de decembro. A especialidade de Rogaine está baseada na estratexia de elección de controis a visitar, no traballo en equipo e na navegación de longa distancia, cun tempo libre e onde os participantes compiten por equipos que poden estar formados por

entre 2 e 5 persoas. O percorrido é libre e cada control ten unha valoración que os equipos coñecerán xa dende o inicio da carreira. O obxectivo é conseguir o máximo de puntos no tempo definido. Os participantes percorrerán zonas de bosque autóctono e eucaliptal, así como zonas urbanas e semiurbanas. As categorías oficiais serán absoluta, veterana, superveterana e xunior, masculina, feminina e mixta e as non oficiais Open curto de 4 horas, sen límite de idade, e Open longo de 8 horas tamén sen límite de idade. Para máis información poden contactar co clube no correo electrónico: clubopasatempo@gmail.com

PRAZA DO CAMPO

O Plan Xeral estará a exposición pública no Liceo e na web municipal ata o 20 de decembro A veciñanza poderá revisar o documento, consultar ao equipo redactor e presentar alegacións REDACCIÓN / Betanzos A proposta do Plan Xeral de Ordenación Municipal (PXOM) de Betanzos estará en exposición pública ata o 20 de decembro. O proxecto pode consultarse de forma presencial no segundo andar do Edificio Liceo de luns a venres de 9.30 a 14.00 horas. Tamén pode revisarse na páxina web municipal www.betanzos.gal no apartado de novas. Ademais, o equipo redactor do PXOM atenderá ao público todos os venres ata o día 20 de decembro para resolver calquera dúbida, sempre con cita previa. Os veciños e veciñas da zona

rural terán o proxecto a disposic i ó n n o s d i f e re n te s ce n t ro s sociais. As persoas que desexen presentar alegacións poderán facelo ata o 20 de decembro a través das canles oficiais, é dicir, no Rexistro xeral, situado no Edificio Arquivo ou ben por vía telemática a través da páxina web municipal. Con esta exposición pública, o goberno local busca a maior participación posible da cidadanía na elaboración do documento que vai marcar o futuro do municipio no que respecta á ordenación urbanística pero tamén no aspecto social, industrial, paisaxístico e dotacional.

O PP pide o nomeamento de Xesús Fraga como Fillo Adoptivo Solicitan este recoñecemento para o escritor e xornalista tras gañar o Premio Nacional de Narrativa REDACCIÓN / Betanzos A agrupación municipal do Partido Popular solicitou no Pleno que o Concello de Betanzos nomee Fillo Adoptivo de Betanzos ao xornalista e escritor Xesús Fraga, que acaba de gañar o Premio Nacional de Narrativa pola súa novela en

galego Virtudes (e misterios). Solicitan tamén que o escritor, nacido en Londres pero de orixe betanceira e que reside na cidade dende neno, sexa recibido polo Concello "para que a alcaldesa poida trasladar a felicitación da Corporación de forma oficial", explicaron fontes do partido.

BETANZOS e a súa comarca · Novembro 2 02 1

9 Bc

Betanzos súmase ás campañas "En Negro" e "De fronte" contra a violencia de xénero Servizos Sociais entregará material identificativo de adhesión á campaña "En Negro contra as violencias" e programaranse actividades para escolares e adultos REDACCIÓN / Betanzos O Concello de Betanzos sumouse un ano máis ás campañas "En Negro contra as violencias" e "De fronte", esta última promovida pola Deputación da Coruña, para conmemorar o 25N, o Día Internacional da eliminación da violencia contra as mulleres. O Departamento de Servizos Sociais ultima o programa de actividades que se desenvolverán no marco destas iniciativas e das que irá informando a través das redes sociais de Betanzos Igualdade. Ao igual que en anos anteriores, repartirase material identificativo e de adhesión á campaña "En Negro contra as violencias" entre os comerciantes, hostaleiros e entidades que o soliciten previamente. O prazo de solicitude estará aberto entre o 8 e o 16 de novembro e a petición deberá enviarse por correo electrónico ao enderezo: betanzosennegro@ gmail.com. A finalidade é a de tinguir de negro os establecementos, escaparates e fachadas para dar visibilidade e mostrar a repulsa social á violencia de xénero. No que respecta á campaña da Deputación da Coruña "De fronte á violencia de xénero" está previs-

ta a realización de actividades nos centros educativos para alumnado de Primaria e de Secundaria como concertos en liña ou un scape room. Ademais, levarase a cabo un programa dirixido á prevención da violencia de xénero na adolescencia dirixido a estudantes de Secundaria e enfocado ás redes sociais, publicidade, plataformas dixitais, etc. baixo o lema "Publigualdade". A Deputación organiza tamén palestras en liña e a representación da obra de teatro "Crónica de una heterosexual insatisfecha",

unha comedia para público adulto. A Fegamp e a Secretaría Xeral de Igualdade da Xunta promoven un espectáculo teatral para escolares titulado "Golpes". As datas concretas das actividades están aínda sen confirmar mais o Concello informará puntualmente das novidades a través das redes sociais de Betanzos Igualdade e na páxina web municipal www.betanzos.gal. A conmemoración do 25N rematará o día 25 de novembro coa lectura pública do manifesto contra a violencia de xénero.

10 B c

BETANZOS e a súa comarca · Nove mbro 2021

[ESPAZO XOVE DE BETANZOS - DIRECCIÓN XERAL DE XUVENTUDE, PARTICIPACIÓN E VOLUNTARIADO]

GALICIA GAMER GALICIA GAMER, iniciativa promovida polos fondos culturais Xacobeo 21-22, levará o mundo dos videoxogos a 3 vilas galegas. O evento de Betanzos, que se levará a cabo o 25 de novembro no Espazo Xove, consistirá nunha charla dun desarrollador de videoxogos galego aberta ao público e con streaming online durante a mañá. Pola tarde levaranse a cabo dúas competicións de videoxogos abertas á participación, en plataformas Playstation e en Nintendo Switch.

OUTONO XOVE Actividades de fin de semana en albergues xuvenís, para a mocidade de 14 a 30 anos. A Xunta de Galicia pon en marcha o novo programa OUTONO XOVE con actividades formativas e de lecer para a mocidade galega durante as fins de semana entre principios de novembro e comezos de decembro nos albergues xuvenís da Xunta de Galicia. Os grupos de participación dividiranse en dous tramos de idade: de 14 a 17 anos e de 18 a 30. Ofértanse 1.100 prazas nos 8 programas que conforman a actividade, cun máximo de 20 prazas en cada unha das opcións e fins de semana. A cota de participación será de 25 euros. Por ser membro de familia numerosa ou monoparental e por ser titular do Carné xove, sempre e cando a tarxeta

Comeza unha nova edición do Grupo de Nais e Pais pola Saúde Celebrarase unha sesión mensual desde novembro a xuño. Están coordinadas polo psicólogo da unidade e poderán ser presenciais ou en liña. REDACCIÓN / Betanzos

Finalizará o evento cun programa por streaming das finais da competición. O evento terá inscripción previa. As competicións serán abertas pero tamén será necesario inscribirse. Máis información vía Twitter @Galicia_Gamer

PRAZA DO CAMPO

O Grupo de Nais e Pais pola Saúde bota a andar o vindeiro martes 23 de novembro coa primeira sesión deste curso, que será o número vinte dende que se iniciara esta actividade. Realizarase unha xuntanza mensual os martes en horario de 20.00 a 21.00 horas, entre novembro e xuño, e esta poderá ser presencial ou en liña.

Nas reunións co psicólogo da unidade trataranse temas de interese e preocupación para as familias no que respecta á educación dos fillos e fillas. Abordaranse cuestións relacionadas coa vida familiar e social como as normas e límites na familia, o uso de Internet e do teléfono móbil, escola e familia, problemas de conduta e hábitos de vida saudable, entre outros.

Para participar no programa poden realizar xa as inscricións en liña, cubrindo o formulario que poden atopar na páxina web do Concello de Betanzos: www.betanzos.gal ou en persoa, no Edificio de Servizos Sociais, de luns a venres en horario de 9.00 a 14.00 horas. Tamén poden enviar o formulario ao enderezo electrónico updca@betanzos.net

e 4º de Secundaria que poderán acceder ao contido curricular a través de Edixgal, unha plataforma que xa se utiliza dende 5º de Primaria. Por outro lado, seis estudantes cursarán a modalidade STEMBac e investigarán sobre temáticas vencelladas aos seus intereses e encamiñadas ao seu futuro profesional. As investigacións realizaranse durante os

dous cursos e estarán guiadas polos docentes do colexio e coordinados con responsables de distintos departamentos das Universidades da Coruña e de Vigo. Por outro lado, dende o centro destacan a colaboración da ANPA que dotou a todas as aulas con material deportivo para facer máis ameno e dinámico o tempo do recreo.

Atocha poderá retomar as viaxes internacionais do programa Erasmus + trala aprobación da súa proposta de actividades de mobilidade REDACCIÓN / Betanzos

estea debidamente activada, aplicarase un desconto do 25% sobre o prezo. As persoas participantes aboarán, nestes casos, 18,75 euros. PROGRAMAS: - Unha finde de lenda - Cine Rally - A mar-xuventude - Ceos de música e tradición - Facendo camiño - Aventura Lug2.0 - Naturezarte - Mar e cultura na mariña A inscrición será unicamente en liña: http://xuventude.xunta. es/.../k2/item/21757-outonoxove-2021

Máis información e inscricións Espazo Xove de Betanzos: Tlf. 881 880 279 (tarde) email: espazoxovebetanzos.xuventude@xunta.gal

Instagram: @espazoxovebetanzos e Facebook: Espazo Xove-Casa da Xuventude de Betanzos

O CPR Plurilingüe Nosa Señora do Carme Atocha de Betanzos poderá retomar as viaxes internacionais do programa Erasmus+ logo de que o Servicio Español para la Internacionalización de la Educación (SEPIE) aprobase a súa proposta de actividades de mobilidade para o presente curso enmarcadas na Acción Clave KA1. O centro é un dos poucos colexios que conseguiron a Acreditación Erasmus que lles asegura o desenvolvemento de actividades de mobilidade de alta calidade, xa que na súa maioría son asociacións ou universidades os que lograron este recoñecemento da Comisión Europea.

Novidades no inicio do curso O curso comezou en Atocha con algunhas novidades, en especial para o alumnado de 3º

RE BE TA DO PART NZ M O OS ICIL A E C IO OM AR CA · AGRO

· XARDÍN · APICULTURA · ANIMAIS COMPAÑÍA · ENOLOXÍA

SEMENTEIRA 981 77 32 69

www.sementeirabetanzos.es C/Doctor José Fariña, 6 bajo

Pza. Alfonso IX, Nº 10 Telf. 981 77 09 52 - BETANZOS

PRAZA DO CAMPO

BETANZOS e a súa comarca · Novembro 2 02 1

11 Bc

O BNG propón incluir no POS+ a rehabilitación da grada do auditorio do Pasatempo e a recuperación da antiga aula da natureza REDACCIÓN / Betanzos Imaxe da zona na que Arbe propón a ubicación da campa de varada

A asociación Arbe reitera a petición dunha campa de varada para embarcacións O colectivo quéixase pola "inacción" do Concello ante unha demanda formulada hai sete anos REDACCIÓN / Betanzos A Asociación Amigos de los Ríos de Betanzos, Arbe, reiterou a súa demanda para a creación dunha campa de varada de embarcacións formulada hai xa sete anos e que estaría ubicada nas cercanías da depuradora municipal. A infraestrutura serviría para o estacionamento de lanchas en seco "nun terreo cercado similar ao canódromo construído polo Concello xunto ao parque Pablo Iglesias", explicaron responsables de Arbe. O colectivo mostrou a súa q u e i xa p o l a " i n a cc i ó n " d o goberno municipal polo tempo transcorrido desde que en 2014 presentaran a súa proposta.

Tres anos máis tarde, en xaneiro de 2017, presentaron o proxecto técnico da obra ante a Demarcación de Costas, tal e como explicaron responsables de Arbe. No BOP do 16 de xuño de 2017 someteuse a exposición pública a ocupación dos terreos costeiros e en xaneiro de 2018 visitaron o lugar da obra o director da Demarcación de Costas, Rafael Eimil, e o por entón alcalde de Betanzos, Ramón García. E dende esa data, tal e como subliñan dende o colectivo, o proxecto quedou parado. A asociación fai fincapé no beneficio da iniciativa, tendo en conta que en Betanzos hai un censo de aproximadamente 280 lanchas.

Transporte y mudanzas

O BNG presentou as súas propostas para incluir no POS+ 2021 entre as que se inclúe a rehabilitación da grada do auditorio do Pasatempo para convertelo nun centro de interpretación do parque. A voceira do grupo, Amelia Sánchez, considera que "recuperar este espazo baleiro e degradado para este novo uso non interfire nin coa redacción do Plan Director do Pasatempo nin co proceso de rehabilitación do parque histórico", dixo. Tamén propoñen recuperar a que fora aula da natureza, ubicada na parte alta do Pasatempo, para "musealizar restos que actualmente están fóra de contexto e interpretar o Pasatempo e a súa época", explicou Amelia Sánchez. Outra das propostas é sinalizar os elementos e a colección botánica con chapas explicativas sinxelas e non agresivas, con códigos QR. Nesa liña o BNG propón poñer en valor e rehabilitar a fonte dos Cabalos e o conxunto do recinto da Feira Nova, de mediados do século XIX. Por último, tamén propoñen destinar parte do plan de obras a ampliar a rede de saneamento e apostan por construír pequenas depuradoras ecolóxicas a base de brañas artificiais, explicaron dende o partido.

Dálle vida a

BETANZOS

BETANZOS Mudanzas, embalajes y montaje de mobiliario A CORUÑA FERROL Servicio de guardamuebles Reparto para tiendas y almacenes SANTIAGO

PORTES DESDE 20€ 603 404 735 · 617 531 541 transporteymudanzasbtz.com

APOIA AO

Comercio Local

Un momento da xuntanza do goberno local cos técnicos da empresa adxudicataria da primeira fase das obras do Pasatempo

O Concello anuncia o inicio en novembro da primeira fase das obras do Estanque do Retiro REDACCIÓN / Betanzos A primeira fase das obras de restauración e conservación do Estanque do Retiro, no Parque do Pasatempo, comezarán nos primeiros días do mes de novembro. Así o anunciou o equipo de goberno tras manter unha xuntanza cos técnicos e cos responsables da adxudicataria dos traballos. A empresa que se encargará da restauración é Parteluz Restauración, especializada en restauración e rehabilitación. Os traballos terán unha duración

aproximada de 15 meses e consistirán en asegurar ou reforzar os elementos estructurais, que presenten risco de caída, de derrubamento ou de alteración significativa. Unha vez que estean asegurados procederase á restauración dos elementos decorativos. O investimento nesta primeira fase do proxecto é de 485.000 euros que se inclúen nunha prev i s i ó n d e i nve s t i m e n to d e 750.000 euros froito dun convenio entre a Deputación da Coruña e o Concello de Betanzos.

12 Bc

BETANZOS e a súa comarca · Nove mbro 2021

COMARCA

A B EG O N D O

O Concello mercará a vila colonial de Os Loureiros para crear o Pazo da Cultura de Abegondo Ademais, prevé a construción dunha piscina ao aire libre no entorno do parque fluvial de Beche REDACCIÓN / Abegondo O Concello de Abegondo aprobou no Pleno un suplemento de crédito por algo máis de 688.000 euros que se destinarán a dous proxectos. A maior parte dos cartos, 400.000 euros, serán para comprar a vila colonial do século XX na finca Os Loureiros e case 240.000 euros destinaranse á creación dunha piscina no parque fluvial de Beche. A compra da vila colonial de Os Loureiros financiarase a través dun convenio entre o Concello e o Instituto Galego de Vivenda e Solo (IGVS). A finalidade é a de reconverter a edificación no futuro Pazo da Cultura de Abegondo "creando así un lugar emblemático de grandes dimensións que albergue todo tipo de activida-

des", explicaron fontes do Consistorio. A previsión do goberno local é que o Pazo dispoña dun salón de actos, aulas e espazos para talleres, encontros ou reunións. Por outro lado, está previsto a construción dunha piscina ao ailre libre no entorno de Beche. O Concello ten a intención de construir no futuro un complexo turístico na zona que incluirá tamén un campamento con cabañas e espazo de xogos e multiaventura. Para facer realidade o proxecto o goberno local buscará o apoio doutras administracións. Os restantes cartos do suplemento de crédito aprobado no Pleno destinarase a bolsas de escolarización e transporte, tal e como explicaron fontes municipais.

O alcalde de Abegondo felicita a María Dolores Suárez con motivo do seu centenario REDACCIÓN / Abegondo María Dolores Suárez, veciña do lugar de San Marcos, en Abegondo, acaba de cumprir 100 anos e con motivo desta celebración recibiu a visita do alcalde do municipio, José Antonio Santiso, da concelleira de Sanidade, Laura Calvo, e de persoal de Servizos Sociais, que se desprazaron ao seu domicilio para agasallala cun ramo de flores e unha placa conmemorativa. Aos seus 100 anos, María Dolores asegura que o segredo para chegar a esta idade, e coa enerxía e vitalidade que ela ten, consiste en traballar moito: "Os que están sentados e non fan nada non chegan a estes anos", asegura. Lola, como todos a coñecen, adica parte do seu tempo a rea-

O alcalde de Abegondo, José Antonio Santiso, e a concelleira de Sanidade, Laura Calvo, visitaron a María Dolores Suárez polo seu centenario lizar crucigramas para manter a súa mente activa e é unha gran afeccioada ás sopas de letras. Pero tamén traballa a terra, o que lle permite manter o corpo en boa forma: "Traballei a terra to d a a m i ñ a v i d a . M e u p a i morreu cando eu era unha nena e tiven que traballar de nova, primeiro coas vacas e despois

no campo. Hoxe aínda cultivo algúns repolos e pementos", recoñece. Antes da chegada da pandemia, adoitaba participar nos talleres de memoria organizados polo Concello e era "unha alumna avantaxada", tal e como destacou o persoal de Servizos Sociais.

MIÑO

Miño destina 60.000 euros á recuperación da Ruta dos Muíños no Río Medio REDACCIÓN / Miño O Concello de Miño destinará 60.000 euros á recuperación e posta en valor da Ruta dos Muíños, no entorno do río Medio. O proxecto iniciarase coa rehabilitación dos tellados dos muíños para evitar o seu derrube e coa limpeza do percorrido. Os traballos cofinanciaranse a partes iguais entre o Concello e Turismo de Galicia. A Ruta dos Muíños é un percorrido circular, de dificultade accesible, que transcorre pola beira do río Medio, afluente do Lambre, e ao longo do roteiro atópanse cinco muíños que actualmente se atopan en estado de abandono. Tal e como comprobaron o alcal-

de, Manuel Vázquez Faraldo, e o edil de Obras, Agustín Sanz, o deterioro das construccións fai urxente a necesidade de intervir para evitar "a perda total duns bens inmobles dun valor patrimonial e cultural altísimo", afirmou o rexedor. O sendeiro da ruta foi recuperado hai un tempo mediante un programa Agader cun investimento de 104.000 euros pero "o paso do tempo, a falta de mantemento e o vandalismo levárono ao importante deterioro actual", explicou Vázquez Faraldo, quen subliñou a intención do goberno local de "seguir a traballar na recuperación das numerosas sendas xa existentes no municipio".

O Goberno local pide a colaboración veciñal para acabar cos roubos masivos de cable eléctrico REDACCIÓN / Miño

O Concello apoia a hostalería local con oito talleres gratuítos de cociña mariñeira REDACCIÓN / Miño

O Concello de Miño solicitou a colaboración veciñal e dos corpos de seguridade para tratar de poñer fin ao roubo masivo de cable eléctrico que supuxo xa un gasto que supera os 80.000 euros en danos. O goberno local pediu a axuda dos veciños e veciñas do municipio para previr estas sabotaxes que causan moitas molestias aos residentes nas zonas afectadas e un custo elevado ás arcas municipais. No caso de observar algún movemento sospeitoso no entorno de farolas e cadros eléctircos piden que se traslade o aviso á Garda Civil no teléfono 062 ou á Policía Local no 600416115.

Apoiar á hostalería local e fomentar novas iniciativas entre o sector ao tempo que se recuperan, de forma colectiva, receitas populares da zona vencelladas á cultura mariñeira son os obxectivos dos novos talleres gratuítos que o Concello de Miño porá en marcha entre novembro deste ano e marzo do ano próximo. Nos talleres poderán participar un máximo de dúas persoas de cada establecemento de hostalería e a inscrición pode realizarse no correo electrónico: obradoiroscocina@gmail.com ou no teléfono 660634975.

Os cursos estarán impartidos por un cociñeiro ou cociñeira de prestixio e, de maneira práctica, trataranse cuestións como os métodos para a conservación e manipulación do produto, o traballo cos produtos locais e o coñecemento sobre os proveedores do entorno así como técnicas de elaboración actuais con emplatados innovadores. Os talleres impartiranse no edificio da Confraría de pescadores de Miño, que colabora con este proxecto financiado coas axudas do Grupo de Acción Local do sector pesqueiro Golfo Ártabro Norte, a través do Fondo Europeo Marítimo e de Pesca (FEMP) e a Consellería do Mar.

comer y beber

981 773 254 facebook/chobetanzos chobetanzos chobetanzos@gmail.com

HAZ TU RESERVA para grupos y empresas

Rúa dos Ánxeles, 3 15300 BETANZOS

Producimos y vendemos cerdos de alta calidad · ATENCIÓN PERSONALIZADA ·

Guiliade, s/n · BETANZOS (A Coruña) · 676

465 341

BETANZOS e a súa comarca · Novembro 2 02 1

COMARCA R ESERVA DE BIOSFERA

C OIRÓS

13 Bc

C OM ARC A

Coirós mellorará a eficiencia enerxética do edificio de usos múltiples REDACCIÓN / Coirós

Os representantes da Reserva de Biosfera Mariñas Coruñesas e Terras do Mandeo no V Congreso Nacional de Ecoturismo celebrado en Menorca

Mariñas Coruñesas será en 2022 a sede do VI Congreso de Ecoturismo de España Será a primeira vez que este evento se celebre en Galicia e contará coa participación de 300 expertos REDACCIÓN / Comarca A Reserva de Biosfera Mariñas Coruñesas e Terras do Mandeo será en 2022 a sede do VI Congreso de Ecoturismo de España. Esta será a primeira vez que este evento se celebre en Galicia e farao no que é o primeiro destino certificado de ecoturismo de Galicia. A organización do congreso suporá a participación de 300 expertos nacionais e internacionais en materia de ecoturismo e "servirá como un auténtico escaparate da oferta e do potencial dos 17 municipios. Unha auténtica oportunidade para posicionar o noso territorio e a Galicia na vangarda mundial do Ecoturismo", asegurou o presidente da Reserva e alcalde de Abegondo, José Antonio Santiso, tras coñecer a nova. O vicepresidente e alcade de Paderne, César Longo, fixo fincapé no "apoio indiscutible que suporá para as empresas do territorio", dixo, e apuntou que "situarnos como referentes do ecoturismo é propiciar o desenvolvemento local". Ambos os dous, xunto co técnico da Reserva, Diego López, acudiron ao V Congreso Nacional de Ecoturismo que se celebrou do

19 ao 21 de outubro en Menorca. Mariñas Coruñesas presentou a súa candidatura á sede da sexta edición do simposio respaldada por un gran apoio do empresariado turístico, dos axentes sociais e o sector turístico, ademais da colaboración e compromisos económicos da Axencia de Turismo de Galicia, da Deputación da Coruña e da Dirección Xeral de Patrimonio Natural da Xunta. A proposta da Reserva destacou por apostar or accións que garantan a sustentabilidade do evento. Así, aplicaranse medidas para reducir a pegada de carbono, cun cálculo da mesma e a súa compensación no territorio. Apostarase ademais pola utilización de materiais biodegradables, compostaxes e reciclados, diminuíndo o uso de plásticos. Mariñas Coruñesas proporá tamén diversos proxectos de mellora e serán os congresistas e visitantes os que se ocuparán de elixir a iniciativa local de conservación do desenvolvemento local ao cal contribuír. Tanto o presidente como o vicepresidente da Reserva de Biosfera mostraron o seu "profundo agradecemento" trala elección da candidatura.

O Concello de Coirós iniciará nun breve prazo de tempo o proxecto para mellorar a eficiencia enerxética do edificio de usos múltiples. Os traballos afectarán ás fachadas, ás cubertas, ventanais e accesos e permitirán que se mellore o aillamento térmico co aforro en gasto enerxético que conleva. O c u ste d o p roxe c to é d e 197.000 euros e está cofinanciado cunha subvención do Instituto para la Diversificación y el Ahorro Energético (IDAE) do Ministerio para la Transición Ecológica y el Reto Demográfico, que aportará 157.000 euros. O Concello de Coirós aportará 40.000 euros. O edificio conta xa cun sistema de placas solares na cuberta coa que se suministra a enerxía eléctrica para a iluminación interior.

Medio Ambiente licita por case 100.000 euros a humanización de espazos públicos en Coirós de Abaixo REDACCIÓN / Coirós A Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Vivenda sacou a licitación por case 100.000 euros as obras de humanización de va r i o s e s p a zo s p ú b l i co s n o núcleo de Coirós de Abaixo. O proxecto busca mellorar o estado actual de varias rúas, que suman unha superficie cercana aos 12.000 metros cadrados, e prevé a creación dun parque público. As obras consistirán na limpeza dos viarios e espazos públicos, a mellora da drenaxe e a evacuación de pluviais e a eliminación de barreiras arquitectónicas. As empresas interesadas en acceder ao contrato público dispoñen ata o 11 de novembro para presentar as súas ofertas.

O delegado do Goberno en Galicia, José Manuel Miñones e o presidente da Deputación, Valentín González, visitaron a zona na que se vai construir a senda

Comezan as obras da senda ciclable de Cecebre REDACCIÓN / Comarca As obras do primeiro tramo da senda ciclable que se creará na contorna do encoro de Cecebre acaban de comezar. O novo itinerario permitirá a ampliación da rede ciclista metropolitana cun percorrido que transcorre polos municipios de Bergondo, Carral, Betanzos, Cambre e Abegondo. O proxecto está cofinanciado nun 80% con fondos europeos FEDER a través do Instituto para a Diversificación e Aforro da Enerxía (IDAE) e o seu orzamento ascende a 2 millóns de euros. Serán 30 quilómetros de senda que bordeará o encoro de Cecebre cun ramal para Guísamo e outro polo Val do Barcés ata Carral. O presidente da Deputación da Coruña, Valentín González Formoso, e o delegado do Goberno

en Galicia, José Manuel Miñones, visitaron o punto de partida da senda, xunto cos alcaldes, alcaldesas e concelleiros dos municipios polos que transcorre o percorrido. Con esta nova ruta a Deputación "aposta por promover un novo modelo de mobilidade sostible que ten un compromiso coa transición ecolóxica e supón unha fórmula de dinamización dos territorios polos que pasa no ámbito turístico e socioeconómico", explicou o presidente provincial. O delegado do Goberno en Galicia, José Manuel Miñones subliñou a colaboración institucional para levar a cabo o proxecto: "Entre concellos, Deputación e Goberno sumamos sete administracións distintas que fomos quen de poñernos de acordo para poñer servizos á disposición da cidadanía", dixo.

14 B c

BETANZOS e a súa comarca · Nove mbro 2021

COMARCA

P A D E R NE

Medio Rural analiza a posibilidade de implantar unha aldea modelo en Esperela REDACCIÓN / Paderne

Un momento da presentación da Ruta Agroalimentaria das Mariñas

A Reserva crea a Ruta Agroalimentaria das Mariñas que poderá desfrutarse en Paderne REDACCIÓN / Paderne A Reserva de Biosfera Mariñas Coruñesas e Terras do Mandeo acaba de crear a Ruta Agroalimentaria das Mariñas que poderá desfrutarse en Paderne e na que se conxuga a visita a produtores como Seitura, Cagiao, Orballo ou Adegas Beade, co descubrimento de elementos patrimoniais do municipio e unha comida a base dun menú da Biosfera. O roteiro presentouse o pasado 25 de outubro no Centro de Estensión Universitaria e Divulgación Ambiental (Ceida), no transcurso dunha xornada de boas prácticas na que participaron o vicepresidente da Reserva e alcalde de Paderne, César Longo, a directora xeral de Patrimonio Natural, Belén do Campo, o delegado territorial da Xunta, Gonzalo Trenor, o alcal-

de de Oleiros, Ángel García Seoane, e o director do Ceida, Carlos Vales. César Longo, agradeceu o traballo "inconmesurable" de todos os emprendedores e subliñou o avance que supón "poder consumir nun restaurante os alimentos dos produtores ou propoñer unha experiencia turística que combine tanto esa parte vivencial como a visita do noso patrimonio", dixo. No acto tamén interviron algúns dos emprendedores adheridos á Marca de calidade da Reserva de Biosfera. Actualmente hai 32 empresas agroalimentarias adheridas ao distintivo, 21 restaurantes, 9 aloxamentos e 11 empresas para realizar visitas de agroturismo. Ademais, estanse formando a 65 empresas turísticas para a obtención do certificado.

Rematan as obras de restauración do Retablo Maior do templo de Velouzás Os traballos foron custeados con remanente de aportacións veciñais e do Arcebispado REDACCIÓN / Paderne A "Comisión pro Iglesia" de Velouzás supervisou as obras de restauración do Retablo Maior da igrexa parroquial que concluíron a finais do pasado mes de outubro. O conxunto estaba afectado por xilófagos e presentaba problemas de humidade nos apoios polo que foi precisa unha rehabilitación en profundidade para asegurar a base de madeira que o sustenta e que xa cedera en parte, cun desplome de ata 6 cm. nalgúns puntos. As obras foron custeadas con remanente de aportacións veciñais e do Arzebispado e alberga as imaxes do patrono Divino Salvador, da Virxe do Carme e da Virxe das Angustias.

A directora xeral da Axencia Galega de Desenvolvemento Rural da Xunta, Inés Santé, visitou o pasado 25 de outubro o lugar de Esperela, acompañada polo alcalde de Paderne, César Longo. O motivo da visita foi avaliar a posibilidade de implantar unha aldea modelo na zona. Trátase dunha figura recollida na Lei de Recuperación da terra agraria de Galicia, coa que se busca xerar actividade agraria rendible no entorno dos núcleos de poboación. Entre os obxectivos da proposta está contribuir a asentar poboación no rural e xerar riqueza

a través da actividade agrícola, gandeira ou forestal de xeito que permita tamén poñer en valor terras abandoadas e axudar na prevención natural contra os

incendios forestais. Ademais, a lei prevé que se poida actuar no propio núcleo para a súa rehabilitación e recuperación arquitectónica e urbanística.

Paderne achega aos escolares a problemática das especies invasoras na Ría de Betanzos REDACCIÓN / Paderne O Concello de Paderne organizou unha campaña de sensibilización medioambiental relacionada coas especies invasoras na contorna da Ría de Betanzos que se desenvolveu nas escolas de Educación Infantil e na Aula da Ría, neste caso para escolares de Primaria. Con materiais adaptados ás diferentes idades e con apoio de medios audiovisuais, os nenos e nenas tiveron ocasión de coñecer e identificar as especies exóticas invasoras que poden localizarse na zona da ribeira da Ría e noutros lugares do municipio. A iniciativa abordouse dende o punto de vista

Unha imaxe da actividade sobre sensibilización medioambiental realizada nas escolas de Educación Infantil e na Aula da Ría de Paderne positivo aportando solucións e boas prácticas. O alumnado tivo a oportunidade de coñecer máis a fondo a fauna que habita o seu entorno e os seus modos de vida, costumes e interaccións co medio.

A actividade, titulada "Fomento da biodiversidade asociada á Ría de Betanzos" está incluída no proxecto "Adecuación e rexeneración do Patrimonio Medioambiental e accesos a zonas marisqueiras".

I RIXOA

A Xunta saca a licitación por 277.000 euros as obras para completar o saneamento en Irixoa REDACCIÓN / Irixoa

Imaxe do Retablo Maior da Igrexa de Velouzás recén restaurado

A directora xeral da Axencia Galega de Desenvolvemento Rural, Inés Santé, e o alcalde de Paderne, César Longo, durante a súa visita a Esperela

A Xunta de Galicia sacou a licitación as obras que permitirán completar o saneamento no municipio de Irixoa, por un importe de 277.000 euros. Con esta actuación beneficiaranse 177 habitantes, que sumados aos que xa están conectados á depuradora, suporán 242 habitantes. A parroquia de Irixoa dispón actualmente de estación depuradora de augas residuais e un tramo do colector xeral que

chega ata a parte central da zona urbana do núcleo e agora queda pendente de executar o resto de colectores que completarán a rede de saneamento. O prazo para a presentación de ofertas remata o 8 de novembro e os traballos enmárcanse no convenio de colaboración asinado entre a Xunta e o Concello de Irixoa no mes de xullo, cun investimento total de 310.000 euros. A Xunta, a través de Augas de Galicia, asume o 80% do custe dos traballos e o Concello contri-

buirá co 20% restante ademais de poñer a disposición os terreos necesarios e a realización dos trámites e autorización precisas. Tamén se ocupará, tal e como recolle o convenio, da recepción, mantemento e conservación das actuacións que se leven a cabo. A obra, que ten un prazo de execución de 6 meses, será financiada pola Unión Europea, no marco do Programa Operativo FEDER Galicia 2014-2020, como parte da resposta da UE á pandemia da covid-19.

DEPORTES

BETANZOS e a súa comarca · Novembro 2 02 1

1 5 Bc

F ÚT B O L

O Betanzos CF mantén o ritmo da cabeza

O betanceiro Quique Teijo debuta na UEFA Youth League

REDACCIÓN/ Deportes O Betanzos CF continúa na línea da regularidade neste inicio de tempada e mantense invicto transcorridas as seis primeiras xornadas de liga. O mes de setembro péchase con dúas victorias e dous empates que permiten que o equipo ocupe a terceira posición a un punto do segundo e a tres do primeiro clasificado, a SD Sarriana. O García Hermanos presenciou as dúas victorias, ante o At. Escairón e o CD Foz. Dous partidos nos que se viron goles e superioridade do equipo betanceiro e que puideron ser goleadas maiores impedidas nunhas ocasións polo bo facer do porteiro rival e noutras pola falta de acerto ante a portería visitantes. 4 a 2 ante o At. Escairón e 3 a 0 ante o CD Foz, aportando así tranquilidade ao equipo e a posibilidade de ir consolidando o proxecto de xogo. Os empates ante o At. Coruña Montañeros e a SD Santaballés, ambos partidos sen goles, deixou satisfeitos a ambos equipos, no primeiro caso ante un rival chamado a estar na parte alta da t á b o a e co n a s p i ra c i ó n s d e ascenso e no segundo caso ante un equipo moi ordeado e traballado, nun campo sempre difícil para os conxuntos visitantes. O s re s u l t a d o s re f l i c te n n o campo o traballo diario do equipo e do corpo técnico encabezado por Noé López que vai ensamblando as pezas para que a

REDACCIÓN/ Deportes

Unha xogada do partido entre o Betanzos CF e o CD Foz maquinaría traballe con mecanismos moi aprendidos. O mes de novembro virá condicionado polas obras de cambio do céspede artificial do municipal do Carregal que obriga ao equipo a adestrar no campo de As Encrobas. O Betanzos CF encontrou a colaboración dos concellos de Cerceda, Abegondo (Vizoño), Coirós, Miño e Oza-

Calendario novembro 14 de novembro: Betanzos CF Victoria CF 21 de novembro: SCD Galicia Mugardos Betanzos CF 28 de novembro: Betanzos CF Club Lemos

O Troula FS segue na procura da victoria na liga Resístelle a primeira victoria ao Troula FS unha vez disputadas as s e i s p r i m e i ra s xo r n a d a s d a Terceira División. O equipo que adestra Gabi Bas tan só acadou un empate a cinco ante o Praias de Barreiros CD, en partido disputado no municipal betanceiro. Aínda así o certo é que o equi-

Calendario novembro 7 de novembro: Troula Betanzos FS FS Pontedeume 14 de novembro: 5 Coruña FS Troula Betanzos FS 21 de novembro: Troula Betanzos FS Noia FS Portus Apostoli B 28 de novembro: SD Xove FS Troula Betanzos FS

Categorías base A competición empeza a tomar forma para as categorías base. Xuvenís, cadetes e infantís coñecen xa rivais e calendarios de competición e será este mes de novembro cando todos eles boten a andar nos grupos nos que quedaron encadrados. Sen dúbida unha boa noticia e que supón retomar a normalidade competicional que tivo que abandoarse en marzo de 2020. Sempre, iso si, mantendo as lóxicas precaucións e o cumprimento das medidas hixiénicas establecidas polos protocolos vixentes.

O betanceiro Quique Teijo no seu debut co xuvenil A do Deportivo na Uefa Youth League play-offs, onde se enfrontan aos oito subcampións do roteiro de grupos da UEFA Champions League. Os gañadores destas eliminatorias pasan aos oitavos de final xunto cos gañadores do roteiro de grupos da UEFA Champions League. Quique Teijo incorporouse á disciplina blanquiazul xa en categoría benxamín procedente do Betanzos CF.

K ARTS

F Ú T B O L SA L A

REDACCIÓN/ Deportes

Cesuras que están permitindo adestrar ao primeiro equipo e ás categorías base nas súas instalacións.

Enrique Teijo Rico, xogador betanceiro do RC Deportivo de La Coruña, debutou co equipo xuvenil A na primeira rolda da Uefa Youth League. Quique participou na histórica remontada (4-0) do equipo coruñés no estadio de Riazor logo de perder na ida en Polonia ante o MKS Pogoń Szczecin. O xogador saltou ao campo no minuto 33 en sustitución de Manu Rivas e cumpriu excepcionalmente na banda dereita que t ra d i c i o n a l m e n te o c u p a . A seguinte rolda deparou aos israelitas do Maccabi Haifa cunha contundente victoria por 5 a 1 nun estadio de Riazor vibrante e no que Quique asinou o terceiro gol local, culminando unha magnífica xogada individual. Sen dúbida, seguen a facer historia. O equipo xuvenil do RC Deportivo gañou o dereito a participar nesta competición tras proclamarse brillante campión de España en xuño do presente ano, adestrado por outro betanceiro, Óscar Gilsanz, que na presente temporada adestra ao filial blanquiazul, o Fabril. O sorteo do roteiro dos campións nacionais da UEFA Youth League estableceu dúas roldas de eliminatorias da competición para 32 clubes. Os oito gañadores da segunda rolda pasan aos

po está a experimentar unha melloría no xogo que fai concebir esperanzas na chegada da tan ansiada victoria. De momento tócalle ocupar a última praza da clasificación e seguir traballando nesa mellora colectiva trala que, a bon seguro, chegarán os resultados.

Categorías base Tódalas categorías da base do Troula FS están xa na disputa da competición oficial, desde os prebenxamíns ata os xuvenís. Destaca o cadete que milita na liga galega, grupo Norte, e que permanece invicto tras seis xornadas e que encabeza a clasificación seguido a dous puntos polo AJ Pombo Hércules FS. Meritorio comezo de liga dos ra p a ce s q u e a d e s t ra L o re n Cachaza, cun alto rendemento en tódolos partidos.

Rafa Simón proclámase Campión Galego e Subcampión de Castela e León na súa primeira tempada de competición REDACCIÓN/ Deportes O neno betanceiro Rafa Simón acaba de proclamarse Campión Galego e Subcampión de Castela e León na categoría "Rookies" na que foi a súa primeira tempada en competición. Tamén gañou o Campionato Social de Inverno de Cabañas Raras. Con tan só sete anos recén cumpridos será un dos corredores máis pequenos na modalidade Mini X30 na que competirá o vindeiro ano baixo o paraugas do que tamén esta tempada foi o seu equipo, Squadra Racing. Precisamente o salto de categoría era unha das maiores ilusións de Rafa. Tomaron a decisión trala súa victoria na Carrera de Campeones no circuito el Silvar, onde gañou as dúas mangas e a Pole. O alto nivel demostrado e a súa pro-

Rafa Simón, xunto ao seu xefe de equipo Roberto Méndez, de Squadra Racing, e ao seu mecánico, seu pai, Rafael Simón / MAMOLA FOTO gresión fan posible este cambio. Se ben o grao de esixencia da categoría é superior, tanto o equipo como a familia de Rafa confían nas súas capacidades. Mentres, segue adestrando, cada vez en circuitos máis esixentes, como preparación para MiniX30. A aspiración para o 2022 é poder entrar no campionato de España Academy, para corredores de entre 7 e 9 anos de idade, e ao que só acoden dous deportistas de cada comunidade autónoma. Tamén competirá no Campionato de Castela e León onde o rango de idade é maior, ata os 11 anos.

En agosto disputou a terceira p ro b a d o c a m p i o n a t o C KC V logrando un 3º posto, competindo con corredores que este ano acudiron ao Campionato de España. O 27 e 28 de novembro volverá a disputar a cuarta e última proba do CKCV no circuito de Chiva para seguir poñendo a proba o seu nivel. A súa familia amosou a súa satisfacción pola boa tempada realizada por Rafa e aseguran que "mentres el o siga pasando ben e siga progresando" farán todo o posible para que continúe coa súa paixón.

16 B c

BETANZOS e a súa comarca · Nove mbro 2021

DEPORTES T AEKWONDO

P IRAGÜISMO

Iván Fernández, Irene Lata e Sandra Leira, do Ría de Betanzos, participan en probas internacionais PABLO FERNÁNDEZ/ Deportes Iván Fernández, Irene Lata e Sandra Leira foron os tres piragüistas do clube Ría de Betanzos que participaron en Campionatos Internacionais nestes últimos meses da tempada. Iván e Irene competiron no Campionato do Mundo Xuvenil-Sub23 celebrado en Montemor (Portugal) e Sandra participou no Campionato do Mundo Xuvenil de Maratón celebrado en Pitesti (Rumanía). No Campionato do Mundo Sub23, Iván competiu no K1 200m. e no K4 500m., neste caso facendo equipo con Xoel, Lázaro e Blai, os mesmos que foran terceiros no Europeo Sub23 deste mesmo ano. No K1, Iván pasou a semifinal despois de quedar segundo na clasificatoria. Nesa semifinal foi cuarto clasificándose para a final B onde quedou segundo. No K4, Iván e os seus compañeiros foron segundos na semifinal pasando á final onde acadarían a oitavo posto. Sinalar tamén que Iván foi convocado pola Federación Española de Piragüismo para formar parte do equipo absoluto en Madrid despois de estar tres anos co equipo Sub23 en Sevilla. Irene, nese mesmo Campionato, competiu no K1 500m. e no K2 Mixto 500m. facendo parella con Adrián do Club Piragüismo Aranjuez. No K1 foi quinta na clasificatoria pasando á semifinal onde acadaría o sexto posto, clasificándose para a final B obtendo un

Ana Llin Shin Veiga, Carla Sesar e Jessy Sun Shin Veiga amosan as medallas conseguidas no Open de Pamplona

Irene Lata e Iván Fernández sétimo posto. No K2, Irene e Adrián foron terceiros na clasificatoria, clasificándose directamente para a final onde acadaron a sexta praza. No Campionato do Mundo Xuvenil de Maratón, Sandra competiu no K2 tendo de compañeira a Marta do Club de Piragüismo Breogán Do Grove acadando a quinta posición final.

Competicións nacionais e galegas En canto á competición nacional, o clube participou no Campionato de España e Galego de Sprint na categoría Veterán onde se acadaron seis ouros, seis pratas

Sandra Leira e dous bronces, segundos na clasificación por clubes en homes, terceiros en mulleres e na xeral por clubes foi segundo. Nas competicións galegas, neste final de tempada foron varias as regatas nas que participaron. No Descenso do Umia conseguiron dous primeiros postos e outros dous segundos. No Descenso Internacional do Miño-Tui, obtívose un segundo posto. No Descenso do Eume, tres primeiros postos. Na Provincial de As Pontes, foron tres primeiros, catro segundos e dous terceiros postos. No Descenso do Miño-Ourense, dous primeiros e un terceiro posto e na última regata da tempada, a Travesía de Foz, foron catro primeiros, un segundo e dous terceiros postos.

C ICLISMO

300 ciclistas participan no IV Ciclocross Cidade de Betanzos organizado polo clube BTT Caimanes Betanzos

O mestre Seung Han Shin Jang coa medalla de bronce

Pleno de medallas para o Han's Horang-i de Betanzos no Open de Pamplona É a primeira das cinco probas puntuables para o Mundial de Técnica que se celebrará en Corea en 2022 REDACCIÓN/ Deportes

REDACCIÓN/ Deportes O Clube BTT Caimanes Betanzos organizou o IV Ciclocross Cidade de Betanzos o pasado 23 de outubro na zona do Pasatempo e que contou cunha participación de case 300 ciclistas procedentes de Galicia na súa maior parte, pero tamén doutras comunidades e cunha ampla representación de Portugal. A proba é a terceira das catorce que forman a Copa de Galicia dentro do calendario da Federación Galega de Ciclismo e ten categoría 1.33.5 do ranking da Real Federación Española de

A mestra Begoña Veiga coa medalla de bronce

Imaxe dun dos podios do IV Ciclocross "Cidade de Betanzos" organizado polo Club Btt Caimanes Betanzos / FOTO PIRUCHO PEQUENO Ciclismo. O circuito, duns 3.200 metros de lonxitude contou con obstáculos artificiais, como escaleiras e tablóns, que os corredores tiveron que sortear. Tamén había unha zona rápida para os ciclistas máis veloces e outra máis técnica para os máis habilidosos. Houbo 17 categorías dende

cadete e xunior ata master, tanto en masculino como en feminino. No que respecta aos resultados dos participantes do clube, Martín Díaz foi 3º en cadete masculino; Raúl Puelles 7º en cadete masculino; Adrián Núñez foi 22º en cadete masculino. Tamén participaron os master 30 (Manu), e 40, (Juan e Jose).

O Clube Han's Horang-i de Betanzos fixo pleno de medallas no Open de Pamplona, a primeira proba puntuable para o Mundial de Corea do vindeiro ano. Na competición, disputada en Pamplona o sábado 9 de outubro, déronse cita os mellores deportistas de toda España. Na categoría cadete o primeiro posto individual foi para Ana Llin Shin Veiga, que superou a todas as rivais cunha gran diferenza. Jessy Sun Shin Veiga e Carla Sesar quedaron 3ª e 4ª nas semifinais, ás portas da medalla. En trío cadete feminino, as

t re s d e p o r t i s t a s d o H a n ' s Horang-i renderon ao máximo e lograron a medalla de ouro. En categoría Master 1 masculino, o mestre Seung Han Shin Jang fíxose coa medalla de bronce e en categoría Master 1 feminino, a mestra Begoña Veiga García tamén logrou a medalla de bronce. En Freestyle masculino -17 anos, Vladimir Zapparov, que volvía á competición tras un tempo de descanso, conseguíu a medalla de bronce. O clube betanceiro comezou con bo pé a primeira das cinco probas rankeables para obter puntos para o Mundial de Técnica de 2022.

PUBLICIDADE

BETANZOS e a súa comarca · Novembro 2 02 1

1 7 Bc

2X1 NEUMÁTICOS En Peugeot Service te ponemos fácil el cambiar los neumáticos de tu vehículo a un precio adaptado a tu presupuesto y sin sorpresas. CONDICIONES LEGALES*= * Oferta válida para clientes particulares propietarios de un vehículo de cualquier marca, consistente en un 50% de descuento por neumático de las marcas Michelin y Pirelli sobre la tarifa oficial vigente. La aplicación de la oferta está sujeta a la realización de la operación de sustitución de 2 o 4 neumáticos del 1 de noviembre al 31 de diciembre de 2021. No canjeable en efectivo ni acumulable a otras ofertas en vigor. Consulte condiciones en los Servicios Oficiales Peugeot adheridos a la promoción y en www.peugeot.es

18 B c

BETANZOS e a súa comarca · Nove mbro 2021

COLABORACIÓNS

LAS FERVENZAS DE GALICIA [@viajocomoquiero]

A

Somos Viajo Como Quiero, una pareja formada por una betanceira y un catalán de adopción a los que les apasiona viajar por encima de todo. En esta sección os contaremos curiosidades, anécdotas y experiencias vividas durante nuestros viajes que esperamos os gusten. Si te quedas con ganas de más puedes encontrarnos en: www.viajocomoquiero.com

hora que estamos entrando de lleno en la época otoñal y todos cambiamos la playa por el monte, queríamos centrarnos en las fervenzas que abundan en nuestra tierra. Fruto del clima y de la orografía del paisaje, Galicia, me atrevería a decir, es una de las comunidades autónomas que más cascadas tiene. Es por ello que cada vez tienes fervenzas nuevas por descubrir, incluso ¡cerca de casa! Está claro que entre las más conocidas para todos nosotros está la Cascada del Ézaro porque ¿Quién no ha ido a verla alguna vez? Pero nosotros queremos mostraros algunas de las menos conocidas como es la Fervenza das Brañas ubicada en el concello de Toques, a tan solo una hora en coche de Betanzos. Esta fervenza es muy accesible para todo el mundo, ya que puedes llegar en coche a ella a través de una pista forestal, pero nosotros queremos recomendaros la versión de senderismo. Desde el Área Recreativa Furelos se puede hacer una ruta circular de 6.5km

Fervenza de Noveira, Mazaricos/ Foto: @viajocomoquiero en donde podrás caminar por bosques autóctonos de castaños, sorprenderte con la fervenza y observar desde lo alto el paisaje del interior. Otra de las cascadas que nos sorprendió mucho es la Fervenza de Noveira en Mazaricos, una cascada muy especial en donde la caída del agua con el tiempo ha

ido esculpiendo las rocas. Estas formaciones nos recuerdan un poco a la fervenza de Caldeiras do Castro en Muxía, pero esta es más llamativa si cabe porque puedes acceder a ella con facilidad y estar mucho más cerca de la caída del agua. Si hablamos de cascadas de altura, una de nuestras favoritas es la Fervenza do

Toxa en Silleda. Con una caída de 30 metros de altura nos parece una cascada muy bonita para visitar, sobre todo cuando ha llovido bastante. El acceso es muy sencillo y apto para todos los miembros de la familia (y si te apetece completar la visita, te recomendamos visitar el Monasterio de Carboeiro a unos pocos km en coche). Yendo en dirección norte nos gustaría nombrar el Mirador das Augas Caídas en Mañón, una cascada que visitamos en pleno invierno y que nos transportó por unos minutos a Nueva Zelanda por el color gélido de sus aguas. Y, por último, no queremos olvidarnos de nuestras vecinas Fervenzas do Río Belelle en Neda, muy impresionantes y de fácil acceso. Esperamos que estas fervenzas sean un descubrimiento para vosotros y os hayamos animado a visitarlas. Si necesitáis alguna ubicación exacta o indicaciones no dudéis en contactar con nosotros por las redes sociales o a través de nuestra web: www.viajocomoquiero. com.

A ESTRAÑA E ABRAIANTE PESCA DO SALERO [XUXO TORRES]

O Salero, mariñeiro betanceiro e patrón de lancha, aparece na novela La Mariñana (A Coruña, 1923), do escritor e diplomático betanceiro José G. Acuña (1872-1933), como “el más reputado entre los bravos marinos de agua dulce” e como membro da danza gremial dos mariñeiros. Nesta novela, ambientada en Betanzos e nas Mariñas, na que o autor rememora lembranzas da infancia, hai varias alusións ao Salero: «…el popular “Salero”, el más reputado entre los bravos marinos de agua dulce, que con admirable tino y diligencia transportaban a las vecinas playas de Sada, del Pasaje y de la Puente del Porco, las familias brigantinas que a ellas solían trasladarse en busca de la frescura del mar…» «–Ya le anda en el bote del “Salero” a cargar “estrume” y a pescar el pancho y la faneca.», referíndose ao mozo Fuco, un dos protagonistas. Na “Fotografía de París”, no Camiño Novo, Sabela (a mariñana do título) que se vai retratar con Fuco, recoñece ao Salero nunha fotografía: «–¡Condrio! ¡Pues si es el “Salero” en el traje de la danza de los marineros! –Efectivamente –se apresuró a decir el obsequioso artista–. Es el “Salero” vestido talmente como saldrá el día de San Roque al frente de la danza. Pero no es él solo; tengo aquí también los retratos de algunos de sus compañeros, El “Laroucas”, el “Matapitos”, entre otros, y además los que dirigen las danzas de los labradores y de los zapateros, con sus trajes de peregrinos. Tengo la colección completa de las comparsas de este año.» Había xente bailando a danza dos mariñeiros sen exercer necesariamente esta profesión que foi paulatinamente indo a menos en Betanzos, até desaparecer. Mais o Salero era mariñeiro de seu e, como tal,

afouto e experimentado pescador nas augas da nosa ría. O Salero morreu o 24 de agosto de 1893, segundo notificaba escuetamente o semanario local Las Mariñas tres días despois: «Anteayer se dió sepultura al cadáver del popular marinero conocido por el Salero, principal guía de la tradicional danza del gremio». Chegaba co alcume; polo visto non facía falla nome nin apelido. Agora sabemos, logo dunha pesquisa no rexistro civil, que o seu nome oficial era Antonio Pérez Castro, betanceiro de nacemento e mariñeiro de profesión, e que faleceu de “pleuresía” na casa daquela sinalada co número 7 da rúa da Ribeira aos sesenta e dous anos, estando viúvo de Andrea Ramos, ficando do matrimonio o fillo Francisco, tamén mariñeiro, casado, que vivía xuntamente co pai. Outro mariñeiro veciño da mesma rúa, Valentín Novo Lagoa “o Valente”, seguramente amigo e compañeiro da danza gremial, foi quen deu conta no xulgado do óbito presenciado. Vintecatro anos despois do feito luctuoso, outro Salero, descendente daquel, patrón de lancha, e non sabemos se tamén integrante da danza do gremio, protagonizou un feito extraordinario, non nunha novela senón na prensa, como veremos. Xa ao ano seguinte da morte do seu pai, “el marinero conocido por el Salero” aparecera no coruñés El Diario de Galicia como salvador dunha nena de catro anos que caera ao río na Ribeira. Mais o feito extraordinario acontecía en 1917, cando chegou dende a foz do Mandeo cun peixe de grandes dimensións, un peixe roda ou peixe lúa, case redondo, duns 2 metros da cola á cabeza e outro tanto de ancho, cun peso calculado en 460 kg., necesitándose unha parella de bois para arrastralo do río ao peirao, logo

de romperse a primeira corda á que foi atado. A sorprendente nova apareceu na prensa da emigración, enviada por un correspondente local, concretamente en El Eco de Galicia, da Habana, no seu n.º 19, correspondente ao 11 de novembro de 1917. Como as noticias procedentes de Galicia aparecían con retraso dabondo, o feito tería lugar no mes anterior, probablemente, ou como moito a finais de setembro, cando as grandes marés equinociais. É mágoa que naquel intre non existise ningunha publicación local que recollese a fazaña do Salero. E tamén foi mágoa que o fotógrafo do Camiño Novo (ou o equivalente ao da ficción de Acuña) non plasmara o impresionante intre do desembarco da extraña criatura mariña. Nunha apresurada pesquisa tampouco atopamos a noticia na prensa coruñesa nin na do no resto de Galicia. Para valorar debidamente o exemplar capturado polo Salero, (que entendemos se trata do fillo do antecitado Antonio, Francisco Pérez Ramos, pois a noticia reférese a el unicamente polo alcume), imos establecer comparacións con datos extraídos de varias noticias anteriores e posteriores. Nunha revista chamada Crónica científica, do ano 1887, falaban de novos peixes que dende había algún tempo se viñan pescando na zona da Mancha, na costa normanda, e dicían que o peixe lúa (de nome científico Orthogoriscus mola) pescárase en tres ocasións nese ano na costa do norte de Franza, figurando no Museu do Havre un exemplar capturado en Dieppe. Un periódico de Baleares, El Áncora, noticiaba en maio de 1888 que un pescador de Mahón collera había pouco un peixe lúa que pesara 6 arrobas (equivalente a uns 69 kg.). Segundo se dicía, había 35 anos que

Imaxe do Orthogoriscus mola en “The natural history of fishes”, de J. S. Bushan, Edimburgo, 1840.

non se tiña pescado ningún do mesmo xénero. Mais, en agosto de 1884 o mesmo diario copiaba de outro que no porto de Faón, no Finisterre francés, perto de Brest, aparecera e fora capturado un peixe extraordinario. Dous mariñeiros observaron, nunha pleamar ás 4 da mañá dende o peirao, que a auga se axitaba como se fose levantada por un peixe xigantesco. Armados dun bicheiro achegáronse nun bote e logo de varios golpes co bicheiro que non conseguía penetrarlle a coiraza, asestáronlle un terrible golpe que lles permitiu arrastralo á ribeira. Fan unha descrición do peixe: uns 2 metros de alto e 1,10 de longo e uns 40 cm. de ancho e un peso aproximado de 130 quilos. Mais a carón de nós, na ría de Pontevedra apareceu un (de 1 metro por 80 cm.) no ano 1885, debido ao temporal, segundo a creencia dos mariñeiros, xa que se cría en augas do Mediterráneo. O ano anterior un mestre de Finisterre enviara un exemplar de peixe lúa para o gabinete de Historia natural da Universidade de Compostela, sen que saibamos as dimensións. E na illa Pancha de Ribadeo, segundo noticia do xornal madrileño La Correspondencia de España, do 24 de xaneiro de 1889, dous homes pescaron un voluminoso peixe roda cun peso calculado en máis dunha ducia de arrobas,

é dicir uns 138 quilos, que describen deste xeito: «Es semejante al pezluna (Orthogoriscus mola), de un tronco corto y redondeado, piel gruesa y áspera y de un color blanquecino, sobre todo hacia el abdomen». E sete anos despois da extraordinaria pesca do Salero, en 1924, un peixe lúa capturado perto de Le Havre foi trasladado a París para exhibilo publicamente. As súas dimensións eran de 1,85 por 1,50 metros e o peso arredor de 200 quilos. Bastante lonxe aínda da peza acadada polo Salero. De peso igual ao atribuído ao exemplar capturado na ría betanceira, 460 quilos, colleron un en Canarias en 1959, que se metera nas redes da sardiña. Disque era a primeira vez que se vía un naquelas augas, onde se voltou a capturar un de 320 quilos en 1974. En realidade, a pesca do Salero non foi tal. O animal debeu varar no areal do Pedrido e foi remolcado aínda con vida até o peirao da Ribeira, o que antes se chamaba Paio Formoso. O Salero exhibiu a extraordinaria peza durante algunhas horas ao público curioso e logo decidiu reconducila a Fontán para ver de vendela nalgunha das fábricas de salazón que alí había, con destino á fabricación de graxas lubricantes. Iso dicía a noticia.

BETANZOS e a súa comarca · Novembro 2 02 1

ESPECIALISTAS

VACÚNATE

para que la gripe no te deje en casa. Es bueno para ti y para todos

NRS: C-15-003877

NRS: C-15-001621

Corresponsable de la Unidad de Oftalmología Pediátrica y Estrabología del Complexo Hospitalario Universitario de A Coruña (CHUAC) Oftalmología general Cirugía de catarata sin ingreso Cirugía endoscópica vía lagrimal

Podología general helomas, hiperqueratosis, papilomas... Pie diabético Estudio informatizado de la pisada Ortonixia (Correctores ungueales)

C/ Pintor Seijo Rubio, Portal 4-6 escalera 6 1º B 15300 Betanzos · 981 77 49 26

Rosario Anido Pacheco

PSICOANALISTA 606 438 224 Dolores musculares, articulares, de espalda, de cabeza Problemas mandibulares Traumatismos Lesiones deportivas Problemas posturales Problemas viscerales relacionados con alteraciones mecánicas Problemas circulatorios Bebés (cólicos, plagiocefalias, …)

C-15-004238

Antonio Asensi Pernas · Médico de Familia del Centro de Salud de Betanzos

La gripe es una enfermedad vírica, siendo la vacunación la medida más eficaz y segura para prevenirla y evitar complicaciones. Porque la gripe mata: en la temporada 2019-20 se llevó a 3.900 personas, tras haberla padecido 652.400 españoles, de los cuales 1.800 estuvieron en las unidades de cuidados intensivos. Los casos graves de gripe y defunciones ocurren en el rango de edad de mayores de 65 años.

FÁCIL APARCAMIENTO · HORARIO FLEXIBLE

CITA PREVIA C/Brea 34, Edif. Trasdoval Bajo GUÍSAMO (BERGONDO)

SÍNTOMAS Se transmite y propaga con facilidad por vía a é r e a a l e s t o r n u d a r, hablar o toser. Tras entrar el virus en nuestro organismo pueden demorarse hasta 4 días los síntomas: fiebre, cefalea o dolor de cabeza, cansancio, secreción nasal, dolor de garganta, tos y dolores musculares. Hay personas que pueden estar infectadas con síntomas leves, pero son contagiosas. Los enfermos pueden trasmitir la gripe, desde 1 día antes de aparecer los síntomas hasta 7 días después. Au n q u e p u e d e n o s e r fácil distinguir la gripe de la Covid 19 dada la gran variedad de síntomas, la fiebre, pérdida de olfato o g u s to s u e l e n s e r m á s comunes en ambas, pero el dolor de cabeza, cansancio y dolores musculares son poco frecuentes en el coronavirus, donde la dificultad para respirar y las infecciones graves (15%) y críticas (5%) son más habituales.

Mª Vanessa Vara Fernández PODÓLOGO

José María Carnero López OFTALMÓLOGO

SA L U D

VACUNACIÓN PARA EVITAR COMPLICACIONES Es necesario protegerse de la gripe vacunándose para prevenir complicaciones: sinusitis, otitis, neumonía... o agravamiento de enfermedades crónicas (por ejemplo, asma, insuficiencia cardiaca...). Estas complicaciones son más frecuentes en: embarazadas, menores de 6 años, personas con enfermedades crónicas o muy mayores. En la última temporada de gripe el 80% de los ingresados y el 95% de los que fallecieron tenían algún factor de riesgo, de ahí la importancia de la vacunación en estos grupos más vulnerables o de riesgo así como de sus contactos.

GRIPE AGRESIVA Los expertos pronostican una gripe agresiva este año debido a que la exposición al virus en el 2020-21 fue muy baja, motivada por el confinamiento, mascarilla, distancia, traduciéndose en una baja inmunidad. Las vacunas contienen tres o cuatro tipos de virus de la gripe (dos de tipo A y uno o dos de tipo B) inactivados (no vivos) por lo que no pueden causar la gripe. La eficacia depende de la edad y estado de salud aunque si estamos vacunados y contraemos la gripe h a b i t u a l m e n t e n o s e rá grave. A veces se producen en el lugar del pinchazo dolor o reacciones locales leves. También puede causar fiebre y dolores musculares o malestar. La Xunta adquirió más de 800.000 dosis de vacunas, d e t re s t i p o s i n d i c a d a s según edad, con una inversión que superó los 5 millones de euros, con lo que se espera superar el 70% de cobertura en el grupo de edad con más de 65 años.

1 9 Bc

628 44 09 77 www.rubalfisioterapia.es

20 B c

BETANZOS e a súa comarca · Nove mbro 2021

CLÍNICA KOREA HAN P R E V I A

A L I M E N TAC I Ó N

Dirección: Calle Rollo, Nº 27 - 1º 15300 Betanzos Teléfonos: 690039333 / 646390497

C I T A

Cayetana Pena · Nutricionista Clínica

ACUPUNTURA - MASAJE

CLÍNICA PODOLÓXICA

Laura María Pita Paz Colegiado nº743

CALLOS · DUREZAS PÉ DIABÉTICO UÑA ENCARNADA...

981 775 163 (CONSULTA PREVIA CITA)

C/Rollo, 3-1º Izda. 15300 Betanzos

Raquel Vicente Fernández Nº Coleg.: 677 · C-15-001002

CONSEJOS PARA FRENAR LA CAÍDA DEL CABELLO EN OTOÑO La caída del pelo en otoño es algo habitual. Se conoce como caída estacional y forma parte de las fases del crecimiento del pelo. El mayor número de cabellos en fase de desprendimiento se debe al aumento de las concentraciones de andrógenos (hormonas sexuales masculinas) que se producen de forma cíclica y anual y que en Europa tiene lugar en los meses de septiembre y octubre. Esto es, la caída de unos 100-150 cabellos al día en un proceso fisiológico normal, que se conoce como renovación capilar. Aunque existen otras causas como: - Las enfermedades de la tiroides conllevan una pérdida de cabello. El déficit o el exceso de las hormonas tiroideas, que influyen en el metabolismo celular de proteínas, hidratos de carbono, lípidos y minerales, afecta a la gran actividad

Recomendaciones

er para frePero ¿qué podemos hac narla? ductos res1.- Utiliza champús y pro s de evimá ade petuosos con tu pelo y planres ado sec eso exc tar usar en chas. que ayuda a 2.- Realiza ejercicio físico mejorando neo guí san mejorar el flujo pelo. del dad cali la y d tida la can 3.- Evita el tabaco. y sigue una 4.- Cuida tu alimentación asesórate ello a Par a. rad ilib equ ta die vitamicon os ent alim gir bien para ele den a fortaayu te que les era min y nas su caí da de lec er tu pel o y evi tar ño. oto

Callos, Durezas, Hongos, Uña encarnada, Reconstrucción ungueal...

info@ibogar.es

CITA PREVIA

ESPECIALISTAS

Av. de Castilla, 51-53 · Entlo. A BETANZOS · 981 773 279

metabólica de las células formadoras del pelo. - La psoriasis en el cuero cabelludo suele ir acompañada de pérdida de cabello. En las zonas con placas psoriásicas hay siempre menor densidad pilosa. - La diabetes mellitus puede producir alopecia. - Las intervenciones quirúrgicas aumentan la pérdida de cabello. Las hemorragias, las anestesias generales o incluso anestesias locales y las fiebres prolongadas pueden causar una alopecia. - Embarazo y lactancia. - El estrés influye decisivamente en la salud del cabello. En situaciones continuadas de estrés el organismo produce radicales libres que degenerarán los tejidos y relentizarán el crecimiento del cabello incluso pudiendo llegar a atrofiar la raíz del pelo.

Los minerales y vitaminas más importantes son: -El hierro. Su déficit afecta la actividad de los folículos además de provocar la caída del cabello. Lo podemos encontrar en las carnes rojas magras, la verdura de hoja verde, en los frutos secos, bivalvos y legumbres. -El zinc. Contribuye a la producción de queratina haciendo que el pelo esté sano y fuerte. Lo podemos encontrar en los huevos, carnes, pescados, quesos y marisco. -El cobre. Funciona como antioxidante, además de ayudar a prevenir la caída del pelo. Lo podemos encontrar en nueces, legumbres, patatas, cacao, mariscos y espinacas. Las vitaminas también son muy importantes. Entre ellas destacan: -La vitamina A, ya que nos va a ayudar a producir el sebo que evita la sequedad y la caída del cabello. Está presente en las verduras de hoja verde, frutas y verduras naranjas como la zanahoria, la calabaza y frutas como el albaricoque.

Clínica Dental Pardellas

Clínica Dental

PARDELLAS Nº de colexiados: 15001754 e 28013502 Nº de rexistro sanitario: C-15-001500

Tratamento integral da túa boca coa última tecnoloxía: ORTOPANTOMOGRAFÍA DIXITAL Especialistas en ciruxía e implantes cos tratamentos máis novedosos Arranxamos a rotura da súa prótese no día Financiación inmediata á súa medida sen intereses

Pida a súa cita no 981 77 13 26 Rúa Caneiros, 3 baixo dereita Clínica Dental Pardellas

Clínica Dental Pardellas

Clínica Dental Pardellas

Clínica Dental Pardellas

Clínica Dental Pardellas

Clínica Dental Pardellas

Clínica Dental Pardellas

Clínica Dental Pardellas

Clínica Dental Pardellas

Clínica Dental Pardellas

Clínica Dental Pardellas

-La biotina o vitamina B7 es fundamental para el crecimiento saludable del cabello. Está presente en huevos, frutos secos, pescados azules o legumbres. -Las vitaminas del grupo B son las que hacen que el oxígeno llegue a todo el cuero cabelludo. Dentro de este grupo destaca el ácido fólico para que el cabello esté bien fuerte. Está presente en la mayoría de las verduras y frutas, patatas y vegetales con almidón, alubias, carnes de cerdo y aves. -La vitamina C es esencial para la producción de colágeno, además ayuda a asimilar el hierro. Está presente en los cítricos, pimientos, tomates y verduras de hoja verde. -La vitamina E es la que se encarga de que la sangre llegue al cuero cabelludo y de que se absorba el oxígeno, además tiene un gran efecto antioxidante. Está presente en aceites vegetales, nueces, semillas, espinacas, brócoli y cereales integrales.

BETANZOS e a súa comarca · Novembro 2 02 1

ESPECIALISTAS

CLINICA DENTAL Mª. del Pilar Viqueira Amor

AL I M E N TA C I Ó N Segundo Jorge Méndez · Médico Endocrinólogo

LA SAL DEBE SER YODADA El yodo es un nutriente esencial para la salud humana, indispensable para la síntesis de las hormonas tiroideas, que se producen en una glándula llamada tiroides situada en la parte anterior del cuello. Estas hormonas son la tiroxina (T4) que contiene 4 moléculas de yodo y la triyodotironina (T3) que contiene 3. De ahí la gran importancia de un aporte adecuado de yodo. Las hormonas tiroideas regulan el desarrollo físico y mental del niño, especialmente durante el embarazo y primeros años de vida, así como el funcionamiento de órganos como el cerebro, corazón, etc.

ALTERACIONES ASOCIADAS A LA DEFICIENCIA DE YODO Según la OMS, a nivel mundial, la deficiencia de yodo es la causa prevenible más importante de daño cerebral. Las alteraciones asociadas a la deficiencia de yodo son bocio, cretinismo, aumento de abortos, partos prematuros, déficits psicomotores, hipotiroidismo y déficits auditivo s . S u p reve n c i ó n e s imprescindible para evitar dichas alteraciones, lo cual e s t á b i e n d e m o s t ra d o científicamente. La medida más eficaz, consensuada a nivel internacional, es la yodación de la sal. En Europa se hizo en Suiza ya en 1922. En España no se llevó a cabo hasta 1983 (Real

Decreto 1424/1983, de 27 de abril. BOE 1 de junio de 1983). El contenido de yodo en la sal yodada es el recomendado por la Organización Mundial de Salud (OMS). Su uso es seguro y está controlado por la autoridad sanitaria competente. En Galicia se elaboró la «Guía de prevención dos trastornos causados polo déficit de iodo na Comunidade Autónoma de Galicia» y, en 1999, la Dirección Xeral de Saúde Pública editó el folleto informativo «O SAL SE É IODADO, É MÁIS SAUDABLE». En comedores escolares la sal yodada es de uso obligatorio.

RECOMENDACIONES - Se debe usar siempre SAL YODADA. Hay que fijarse bien en el momento de la compra. - La sal sólo contiene la cantidad adecuada de yodo si el envase lleva la inscripción YODADA. - El consumo saludable de sal debe ser en cantidad moderada. Basta con unos 3 gramos al día (el contenido de una cucharilla). Debe añadirse a los alimentos hacia el final de su elaboración. - Las personas que necesitan dieta con poca sal, ésta debe ser también la YODADA. - En el embarazo y la lactancia es imprescindible un aporte adicional de yodo que se toma como suplemento de 200 microgramos al día. Dicho aporte debe iniciarse ya antes de quedar embarazada. - Las personas que tienen bocio u otros problemas de tiroides deben consultar a su Médico o Endocrinólogo acerca del uso de sal yodada. Hay pocas situaciones en las que no deba usarse.

CLINICA DENTAL

Dr. Enrique Núñez Núñez MÉDICO ESTOMATÓLOGO

21 Bc

Pza. Hnos. García Naveira, 7-2º - Telf. 981 774281-BETANZOS Telf. 981 673008 - SAN TIRSO - Abegondo

Médico Estomatólogo - Dentista Coleg. nº 372

C/Dr. José Fariña, 2 - 2º B - Telf. 981 77 31 08 · BETANZOS

2 2 Bc

PULSO

BETANZOS e a súa comarca · Nove mbro 2021

de

OPINIÓN

ece aos partidos "Betanzos e a súa comarca" ofr ión Municipal este que forman parte da Corporac s op inió ns sob re esp azo pa ra exp res are n as súa como é neste caso, temas propostos polo xornal ou, que cada un dos sobre cuestións de actualidade grupos considere de interese.

opinión

POLÍTICO

"Betanzos e a súa comarca" non se responsabiliza das opinións manifestadas polos partidos políticos nesta sección Fai uns meses, neste mesmo espazo, trasladamos o noso malestar pola constante discriminación que sofre o Concello por parte da Xunta á hora de conceder a Betanzos o que é de xustiza, tendo en conta que o noso concello é cabeceira de comarca e un referente en Galicia aínda que iso, a algúns e algunhas, lles cause resquemor. Pasados xa meses desa denuncia, hai novas situacións que volven a chamar a atención, poderosamente a atención. Esa política clientelar na que se instaurou gran parte da administración Feijóo fai que os betanceiros/as vexámonos seriamente prexudicados polas decisións do goberno galego, apoiadas por un PP de Betanzos que está máis preocupado en que o Concello non creza e non reciba o que lle corresponde, é DISCRIMINACIÓN dicir, máis interesado en poñer paus nas rodas DA XUNTA que en que Betanzos e os betanceiros/as reciba e reciban por parte da Xunta o que lle corresponde que en colaborar e camiñar na mesma liña que o goberno local cando se trata de intereses xerais. Por exemplo, nos últimos meses asistimos, atónitos, a unha serie de recortes que afectan directamente á Educación, ao noso alumnado, con recortes en profesores (que a Xunta non nega), recortes en transporte escolar; que se suman á falta de achega económica para unha obra referente en Galicia como o Pasatempo, para o que a Xunta porá apenas 60.000 euros para o Plan Director cando outras administracións como Deputación e o propio Concello, só para obras urxentes, destinaron ata o de agora 750.000 euros; seguimos sen saber nada de investimentos necesarios en estradas, como a que une Betanzos con Abegondo, dependente da Xunta; dos equipamentos sociais como o Centro de Día ou o Centro da Muller, expostos hai anos e sen solución por parte da Xunta a pesar de contar con terreos ou edificios dotacionais para iso cedidos polo Concello; a segunda fase de mellora do colexio Vales Villamarín, que segue á espera de que alguén en Educación decida acometela; a mellora do servizo de transporte público, que é un verdadeiro desastre despois das novas concesións das liñas; ou o importante retraso do plan de saneamento, que si acometeu noutros municipios que o tiñan previsto, mesmo, despois do noso. Precisamente, sobre este último punto, o que ten que ver co saneamento, desde o PSOE de Betanzos congratulámonos de que Coirós reciba 800.000 euros para proxectos, o que demostra que as esixencias que se realizaron desde Betanzos á Xunta sobre este tema son “CORRECTAS” a pesar de que o PP de Betanzos, cada vez que se expón algunha petición neste sentido, critique ao Concello por pedir algo que, din, non corresponde á Xunta. A isto se suma que Betanzos para un proxecto de mellora da rede de auga conta cun proxecto de 1,2 millóns de euros, que dará para mellorar en parte a planta de tratamento dos que o Concello ten que aportar uns 200.000 euros o nun porcentaxe moi alto, o resto vén de Fondos Europeos. Mentras estes días se anuncia unha inversión de 2,7 millóns de euros para Curtis en obras de rede de abastecimiento dentro dos orzamentos do 2022. E o PP de Betanzos nin está nin se lle espera… e cada vez que levantamos a voz para reclamar o noso, defenden a boa xestión da Xunta e din que estes temas de auga e saneamiento non son competencia autonómica. Tal vez, no seu pensamento, esto que pensan só o pensan para Betanzos e non para o resto de concellos, vivindo nesa realidade paralela por defender a Feijoo.

A Asociación de Comerciantes e Empresarios de Betanzos Centro Comercial Aberto representa, xestiona, promociona e defende os intereses do comercio e das empresas de Betanzos dende hai 30 anos. ACEBE CCA Unha infraestrutura creada e en constante evolución. Un equipo técnico e humano con formación e experiencia. O vínculo de unión entre o sector comercial e empresarial de Betanzos e as institucións locais, provinciais e autonómicas.

La deuda de 385.000 euros que el Concello de Betanzos tiene contraída con el Consorcio Galego de Benestar, privará a más de 200 niños y niñas de la gratuidad de las escuelas infantiles del municipio el próximo curso. El presidente de la Xunta anunció la gratuidad durante la celebración del reciente debate sobre el estado de la Autonomía. Estos centros de educación no obligatoria de 0 a 3 años están sostenidos por las aportaciones de la Xunta y de los concellos que cuentan con este servicio. Su cofinanciamiento está regulado por el acuerdo marco firmado entre el Consorcio Galego de Benestar y la FEGAMP, en mayo de 2016. Acuerdo que el Concello de Betanzos no cumple de una manera reiterada desde el mismo momento de su firma. UN PERJUICIO MÁS En definitiva, las tres escuelas de educaQUE SUFRIREMOS ción infantil de Betanzos, dos públicas y LOS VECINOS Y VECI- una de iniciativa social, atienden a sus NAS COMO CONSE- alumnos a pesar de no tener la aportación económica del Concello. En estos 5 años, CUENCIA DE LA DE- el Consorcio ha solicitado en repetidas SATINADA GESTIÓN ocasiones al gobierno local la necesidad DE MARÍA BARRAL de regularizar esta, cuando menos, anómala situación. El concello como respuesta optó en su día por entablar un contencioso administrativo ante el Tribunal Superior de Xustiza de Galicia, con objeto de eludir su responsabilidad de financiación. Una decisión que también tomó en su momento el Concello de Vigo, también con deudas de la misma naturaleza que Betanzos. En caso de Vigo el TSXG ya se ha pronunciado, con una sentencia en la cual se dicta la obligación del Concello de Vigo a pagar la deuda con el Consorcio Galego de Benestar. Mientras el contencioso planteado por el concello de Betanzos no se resuelva, el Concello seguirá manteniendo la deuda. En consecuencia, los alumnos de las escuelas y sus familias no podrán disfrutar de su derecho a la gratuidad. Un perjuicio más que sufriremos los vecinos y vecinas como consecuencia de la desatinada gestión de María Barral. Desde luego, no parece muy sensata la decisión de la alcaldesa de no pagar. Por si fuera poco, es un desatino ignorar el acuerdo suscrito por la institución de la que ella misma es vicepresidenta. El resultado es que las más de 200 familias con hijos de 0 a 3 años no tendrán acceso a la gratuidad de un servicio fundamental para la conciliación de la vida familiar y laboral. Un grave perjuicio que sufrirán estas familias, los profesionales de estas escuelas y, en definitiva, todos los vecinos y vecinas. El empecinamiento de la alcaldesa en no cumplir lo acordado, supondrá que las familias se vean privadas de la medida de la Xunta, hasta un máximo de 243 euros por alumno en los centros públicos y de 260 euros a los centros privados. No estaría de más que María Barral diese una explicación sobre los motivos que la han llevado a protagonizar una situación así.

FAITE SOCIO por só 15€/mes

981 77 45 74 Tickets de aparcamento con descontos para soci@s no parking de Betanzos. Cursos de formación para @s nos@s asociad@s a través da Cámara de Comercio. Novo servizo gratuíto de Community Manager para promoción dos negocios asociados nas nosas redes sociais.

www.comerciodebetanzos.com

Ven de acordar o Pleno declarar 2022 como o “Ano de Antolín Faraldo” a proposta do BNG, coincidindo co segundo centenario do seu nacemento. Aínda están sen cumprir boa parte dos acordos que, en 2004, propuxeramos tamén desde o BNG para dar a coñecer a súa figura e obra e declaralo Fillo Predilecto. Betanzos, e Galiza enteira, teñen unha débeda pendente con Antolín Faraldo. Se hoxe en día temos un Parlamento no Pazo do Hórreo, un goberno galego e un Estatuto de Autonomía débese en boa medida ao impulso fundacional de Antolín Faraldo, o home que encabezou, como Secretario, a Xunta Suprema de Galicia na Revolución de 1846, un pronunciamen2 0 2 2 , A N O to democrático e galego. A N T O L Í N FA - Murguía tiña claro que Faraldo fora RALDO “o primeiro e o mellor” dos precursores do Rexionalismo e o Rexurdimento literario do galego. Castelao situouno na Santa Compaña dos inmortais galegos no seu célebre Alba de Groria, recoñecendo o seu papel fundacional. E Francisco del Riego viu nel ao “grande soñador” que teorizou o anceio de as galegas termos vontade de existirmos como tal e de gobernarmos nós mesmas a nosa casa común. O seu nome enche páxinas de grandes autores da nosa literatura, como Otero Pedraio, Manuel María, Suso de Toro ou Manuel Rivas. Todos recoñecen o seu papel fundacional no movemento social que actualmente é o nacionalismo galego e o seu carácter de precursor para que hoxe Galiza teña autogoberno. E aínda así, Betanzos negoulle todo recoñecemento alén dun peirao cun busto seu, e porque o doou o seu autor, Rodríguez Osorio. Na mostra sobre a historia da cidade montada en cubos co gallo do 800 aniversario nin aparecía. Esta cidade ten unha débeda histórica cun veciño que, probablemente, foi dos que máis contribuíu a cambiar a Historia de Galiza desde o século XIX: se Galiza ten goberno, foi por Faraldo, se o rexionalismo deu un Himno e unha bandeira ao país, foi por el, se houbo Irmandades da Fala e estatutos de autonomía, el puxo a primeira pedra no 1846. Faraldo defendeu un sistema tributario xusto, recuperar a capacidade produtiva do pais. “Na Historia apréndese a liberdade”, escribiu. Nada máis necesario e máis actual. Non se pode valorar o que se descoñece. Por iso esta proposta dun ano enteiro de actividades para recoñecer a persoa e poñer en valor a súa obra, para cumprir coa débeda histórica pendente con Antolín Faraldo. Mais, sobre todo, para sermos conscientes de que persoas pequenas desde sitios pequenos poden cambiar a Historia. Como fixo, coa Historia de Galiza, Antolín Faraldo.

BENEFÍCIATE DOS NOSOS SERVIZOS

Unha páxina web na que promocionar e informar sobre a actividade da asociación e dos seus integrantes e cun espacio propio gratuito para cada asociad@. Betanzos e a súa comarca, un medio de comunicación propio, cunha tirada de 10.000 exemplares distribuídos por toda a comarca, @s soci@s teñen prezos vantaxosos na contratación da publicidade.

Convenios con bancos, empresas, entidades... e con condicións vantaxosas para @s soci@s Información e asesoramento sobre novidades legais relativas a cada sector, subvencións, cursos… Organización periódica de campañas e actividades de promoción do comercio e das empresas locais.

BETANZOS e a súa comarca · Novembro 2 02 1

ANUNCIOS BREVES

ANUNCIOS BREVES ■ ENSINO CLASES PARTICULARES todos los niveles (Primaria, Secundaria, Bachillerato, Ciclos, Universidad). Dificultades de aprendizaje, alteraciones del lenguaje. PEDAGOGA, LOGOPEDA. Presencial y online. Tlf. 606438224 Pofesora NATIVA DE INGLÉS da clases personalizadas desde Primaria a Bachiller. Individuales y grupos reducidos. Tlf. 630538981 PSICOPEDAGOGÍA. LOGOPEDIA. ATENCIÓN TEMPRANA. APOYO ESCOLAR. Dificultades de aprendizaje, necesidades educativas especiales, alteraciones del lenguaje, refuerzo educativo. Grupos reducidos. Tlf. 627139077

■ BUSCAN TRABALLO SE OFRECE cuidadora de personas mayores por horas o como interna. Buenas referencias. Tlf. 657315936

■ OFRECEN TRABALLO SE NECESITA auxiliar para clínica dental en Betanzos. Jornada 30 horas semanales. Imprescindible experiencia en el sector dental. Interesad@s enviar currículum a: clinicabetanzos@gmail.com

■ VARIOS TA R O T. M a r í a . Ta m b i é n CARTAS ASTRALES. Aclara tus

dudas: pasado, presente, futuro. Se responde cualquier pregunta. Seriedad. Claridad. Tlf. 638625976 SE VENDE casa y dos granjas. Una de 125x12m y otra de 50x12m. Con suministro eléctrico trifásico. En Espenuca, con terreno. Tlf. 619271908 REALÍZANSE PORTES E MUDANZAS. Ámbito comarcal e nacional. Samuel. Tlf. 676082325 www.samuelportesespecializados.com FANSE TRABALLOS e reparacións de ferro e soldadura en mobiliario, elementos de xardín, portais, verxas, etc. Autónomo. Tlf. 660044030 RELOJERO, diplomado en Suiza, arregla y restaura relojes antiguos, de pared y bolsillo. Arreglo también relojes automáticos, cronógrafos, sumergibles, control hermetismo. Garantía. Tlf. 981773657 R E STÁU R A N S E m o a s d e pedra para decoración. Tlf. 660044030 SOY UNA SEÑORA que en marzo de 2019 cayó en el Supermercado Familia de Betanzos, golpeada por las puertas de su acceso. Dos jóvenes me ayudaron a levantarme, a los que estoy muy agradecida. Les rogaría que si alguno de esos jóvenes lee este anuncio se comuniquen conmigo. Tlf. 981771187, 634792347, 636931706.

■ VENDAS VARIAS SE VENDE leña seca de carballo y mixta en hachas (a medida). Transporte a domicilio. Tlf. 645583256.

23 Bc

La receta del mes

INVERSIÓN. 2 plazas de garaje. Centro de Lugo. Precio negociable. Tlf. 679705473 VENDO monte en Paderne. Tlf. 605908050 SE VENDEN: CASA de 169m2, de dos plantas, en parcela de 656 m2 en Guiliade (Betanzos) carretera Betanzos-Mesón do Vento, y diversas FINCAS y MONTES bien situados. Tlf. 609765544 SE VENDE caldera de leña sin estrenar. Tlf. 686726348 SE VENDEN parcelas urbanas. Cortiñán (Bergondo). Tlf. 671677312 SE VENDE finca de de 1.750m 2 en lugar Abelares (Betanzos Infesta). Zona urban a . B u e n a s i t u a c i ó n . T l f. 639328054 - 981772379

Tosta de salmón y naranja Receta cedida por Restaurante Cho INGREDIENTES 2 naranjas cortadas a láminas y sin nada blanco. Salmón ahumado o marinado. Nueces y almendras Aceite de oliva Vinagre 1 chorrito de brandy

■ ALUGUERES

Pan

ELABORACIÓN

A LQ U I LO e n B e t a n z o s , pequeño apartamento amueblado, calefacción, TV. etc. Tlf. 629291440 SE ALQUILA bajo comercial e n L a R i b e r a n º 5 6 . T l f. 981772380 (mediodía o noche) SE ALQUILA plaza de garaje C/Castelao, 17, Betanzos. Tlf. 692594104

1./ Pelamos una naranja y laminamos en lonchitas finas. Es muy importante que no lleve nada de la piel blanca que recubre la naranja, pues nos quedaría amarga. Reservamos. 2./ Dejamos preparadas las lonchas de salmón para el montaje final. PREPARACIÓN DE LA SALSA AGRIDULCE DE NARANJA: 3./ Exprimimos la mitad de una naranja. Reservamos el zumo. 4./ En un mortero picamos las nueces y las almendras. Retiramos a un plato.

■ VIVENDAS VENDAS

5./ En una taza mezclamos el aceite de oliva con el vinagre y el chorrito de brandy. Lo mezclamos con un tenedor. Añadimos un poco de sal, pimienta, el zumo de naranja y los frutos secos.

SE VENDE CASA en la "calexa dos vinhos" en Betanzos. 70m2 más posible extensión. Ideal para mesón o similar. Buen precio. Tlf. 678220344 SE VENDE CASA amueblada de 138m2 en C/Noas nº 28 (Betanzos). Tiene terraza, balcón y silla salvaescaleras. Tlf. 696427935

6./ Y montamos la tosta: Rebanada de pan, encima una capa de salmón, la naranja y rociamos la salsa agridulce por encima. Publicación mensual de distribución gratuíta. 10.000 exemplares. DEPOSITO LEGAL ◗ C-1555 / 92 EDITA ◗ Asociación de Comerciantes e Empresarios de Betanzos Centro Comercial Aberto (ACEBE CCA). DIRECTOR ◗ Mariano García ENDEREZO ◗ Praza Mestre Xosé Dapena, 1 baixo CONTACTO ◗ Telf: 981774574 - 618829804 · periodico@comerciodebetanzos.com PUBLICIDADE ◗ publicidade@comerciodebetanzos.com. Carmen Miragaya Losada. Gema Hernando García. REDACCIÓN ◗ Mª Isabel Souto Medín. COLABORADORES neste número ◗ Carmen Núñez, Jesús Ramos, Mercedes Casanova, Espazo Xove, @viajocomoquiero, Xesús Torres, Antonio Asensi Pernas, Cayetana Pena Vidal, Segundo Jorge Méndez. COLABORADORES GRÁFICOS ◗ Arume, Unsplash, Freepik, Pixabay. REPARTO ◗ Servicio Postal Coruña S.C.

Betanzos e a súa comarca non se responsabiliza das opinións manifestadas polos seus colaboradores. Queda prohibida a reproducción total ou parcial dos textos publicados en Betanzos e a súa comarca por calquera outro medio sen a autorización expresa e por escrito do editor.

Enderezos electrónicos Redacción: periodico@comerciodebetanzos.com Publicidade: publicidade@comerciodebetanzos.com

· ACEBE.CCA Asociación de Comerciantes y Empresarios de Betanzos: 981774574 · Concello de Betanzos:981770011 · Servizos Sociais: 981770707 · Policía Local Urxencias: 981770602 Información: 981770694 · Protección Civil: 981774742 · Servizo de limpeza: 981771428 · Bombeiros 112: 981775153 · Biblioteca: 981771946 · Museo das Mariñas: 981773693 · Arquivo Histórico: 981773692 · Oficina Municipal de Información Xuvenil: 981771300 · Oficina de turismo: 981776666 · Urxencias médicas: 061 · Centro de saúde de Betanzos Teléfonos de cita previa: 981772556 · 981772673 · Servizo Municipal de Augas (VIAQUA): 981772112

· Fenosa Averías (24H): 901404040 · Oficina de Correos: 981771888 · Servizo de Recadación Deputación Provincial: 981771835 · Axencia Tributaria: 981776516 · Rexistro da Propiedade: 981770212 · Xulgados XULGADOS DE 1ª INSTANCIA Nº 1: 881881405 Nº 2: 881881411 Nº 3: 881881425 Nº 4: 881881440

- IES F. AGUIAR: 881960165 - GARDERIA MUNICIPAL: 981772552 - GALIÑA AZUL: 645258628 - ESCOLA INFANTIL "NENO XESÚS": 981772586

- LEIS: 981770656 - GALERA: 881986227 - AS CASCAS: 881986171

PARADAS DE TAXIS - PRAZA DE GALICIA: 981770202 - RADIO TAXI BETANZOS (Servicio 24 horas): 981774990 - TELE TAXI: 981771515

- A GALERA

ESPAZO XOVE: 881880279

- AS CASCAS

FARMACIAS DE GARDA

19.30 h Santo Domingo Domingo 10.00 h Os Remedios 19.30 h Santo Domingo

- RICARDO CAMPOS (Do 5 ao 12 de novembro)

(Do 19 ao 26 de novembro) FARMACIAS - COUCEIRO: 981770103 - RICARDO CAMPOS (Soportais): 981770304

De luns a sábado

12.30 h Santo Domingo

(Do 12 ao 19 de novembro ) COLEXIOS - CEIP VALES VILLAMARIN: 881880237 - CENTRO PAI MENNI: 981770056 - IES AS MARIÑAS: 881880254 - NTRA. SEÑORA DEL CARMEN ATOCHA: 981770452

HORARIO DE MISAS

- LEIS (Do 26 de novembro ao 3 de decembro)

Obrigatorio o cumprimento das medidas fronte á Covid-19 Uso de mascarilla, hixienización de mans e gardar a distancias de seguridade -Aforo Santo Domingo: 128 persoas -Aforo Os Remedios: 108 persoas

- COUCEIRO (Do 3 ao 10 de decembro)

Despacho parroquial: 981770462

e a súa comarca

BETANZOS