VS doden topgeneraal Iran, vrees voor escalatie groeit

Bij een Amerikaanse droneaanval op de luchthaven van de Iraakse hoofdstad Bagdad is vrijdagochtend vroeg de Iraanse generaal Qassem Soleimani omgekomen, al twee decennia een sleutelfiguur in het Iraanse buitenlandse en defensiebeleid. Het is een forse escalatie in het al ruim een jaar smeulende conflict tussen de VS en Iran.

Het Iraanse ministerie van Defensie heeft „verpletterende wraak” beloofd voor de liquidatie van de in eigen land zeer bewonderde generaal. In Iran zijn drie dagen van nationale rouw afgekondigd voor Soleimani, die werd beschouwd als de machtigste man van het land na opperste leider ayatollah Ali Khamenei.

Volgens het Pentagon is de 62-jarige Soleimani, hoofd van de elitebrigade Al Quds, gedood op bevel van president Donald Trump. Soleimani, die bekendstond als de architect van de Iraanse expansie in het Midden-Oosten, was volgens Washington van plan om Amerikanen in Irak en elders in het Midden-Oosten aan te vallen.

„Deze raketaanval was bedoeld om toekomstige Iraanse aanvalsplannen te voorkomen”, aldus een verklaring van het Pentagon. Volgens het ministerie was Soleimani het brein achter recente aanvallen op bases in Irak. Ook zou hij de bestorming van de Amerikaanse ambassade in Bagdad door pro-Iraanse milities eerder deze week hebben goedgekeurd.

Lees ook Wie was Qassem Soleimani? - en vier andere vragen

De droneaanval heeft volgens de Iraakse televisie en Iraakse functionarissen ook het leven gekost aan vijf anderen, onder wie de belangrijke Iraakse militieleider Abu Mahdi al-Muhandis, de plaatsvervangend commandant van de door Iran gesteunde paramilitaire groep Hashd al-Shaabi, ook wel bekend onder de Engelse afkorting PMF. Volgens de PMF zaten de militairen in voertuigen die zijn getroffen door drie raketten nabij de vrachtterminal van het vliegveld van Bagdad. Twee voertuigen vlogen daarbij in brand. Soleimani zou net uit Libanon zijn aangekomen.

De dood van Soleimani kan een nieuwe fase in de vijandelijkheden tussen Iran en de VS inluiden. Al sinds de eenzijdige terugtrekking van de VS uit het nucleaire akkoord met Iran, in 2018, zijn de betrekkingen bijzonder gespannen. De Iraakse premier Adel Abdul-Mahdi, die de liquidatie van Soleimani en al-Muhandis scherp veroordeelde, sprak van „een lont” die was aangestoken en de opmaat zou kunnen vormen tot een echte oorlog.

Weinigen twijfelen eraan dat Iran inderdaad wraak zal nemen tegen de VS en zijn bondgenoten. Dat zou in Irak kunnen gebeuren, bijvoorbeeld opnieuw tegen de Amerikaanse ambassade in Bagdad, maar Iran zou ook elders in het Midden-Oosten vergeldingsacties kunnen ondernemen.

Lees ook in ons liveblog

Soleimani stond al sinds 1998 aan het hoofd van de Al Quds-brigade, de internationale tak van de machtige Revolutionaire Garde van Iran. Deze brigade heeft zich de laatste jaren intensief bemoeid met gewapende conflicten in onder meer Irak en Syrië. Volgens een officiële Iraanse verklaring is Soleimani een „martelaar” geworden bij de aanval door de Amerikanen.

Volgens ayatollah Khamenei is Iran door de dood van Soleimani alleen maar verder gemotiveerd geraakt om zich tegen de VS en Israël te wapenen. „Al onze vijanden moeten weten dat de jihad van verzet doorgaat met een verdubbelde motivatie”, zei hij tegen de Iraanse staatstelevisie. „De eindoverwinning wacht voor onze strijders in deze heilige oorlog.”

President Trump, die op vakantie is in Florida, plaatste een tweet met de afbeelding van een Amerikaanse vlag. Zijn minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo tweette een video waarin Irakezen volgens hem de dood van Soleimani vieren. Soleimani was de laatste maanden verschillende keren opgedoken in Bagdad, waar hij naar verluidt een keiharde repressie bepleitte van de massale protestdemonstraties tegen het huidige bewind in Irak.