Hautes-Pyrénées ( shqiptimi frëngjisht: [ot piʁene] ( dëgjoni); Gaskon/Ocitanisht : Nauts Pirenèus / Hauts Pirenèus ['awts piɾeˈnɛʊs]; Spanjisht: Altos Pirineos ; Katalanisht: ['alts piɾiˈneʊs]; Shqip: Pirenejt e Lartë ) është një departament në rajonin e Ocitanisë, Franca jugperëndimore. Në vitin 2019, popullsia e tij ishte 229,567; [1] prefektura e saj është Tarbes . Ai është emërtuar pas vargmalit të Pirenejve .
Historikisht zona e mbuluar nga departamenti i njohur si Bigorre, një territor heraherës i pavarur, por më vonë pjesë e provincës së Gaskonjës . Pjesë të mëdha të zonës u mbajtën nga anglezët pas Traktatit të Brétigny, 1360. Në shekullin e 16-të, ajo ishte pjesë e domenit Hygenot të monarkëve të Navarrës, të sjellë në Francë nga Henri IV .
Departamenti i Hautes-Pyrénées u krijua në kohën e Revolucionit Francez, më 4 mars 1790, përmes ndikimit të politikanit francez Bertrand Barère, një anëtar i Konventës .
Zona e madhe e Tarbesit mban fokusin ekonomik dhe administrativ të departamentit, ndërsa Lurdesi, qyteti i dytë më i madh në Hautes-Pyrénées, i kushtohet pothuajse ekskluzivisht industrisë së pelegrinazhit fetar. Që nga viti 2019, ka 7 komuna me më shumë se 5000 banorë: [1]
Komuna
|
Emri shqip
|
Popullsia (2019)
|
Tarbes
|
Tarbes
|
42758
|
Lourdes
|
Lurdes
|
13,132
|
Aureilhan
|
Aureljan
|
7864
|
Bagnères-de-Bigorre
|
Banjerë-Bigorë
|
7085
|
Lannemezan
|
Lanmezë
|
5816
|
Bordères-sur-l'Échez
|
Borderë-mbi-Eshezë
|
5,357
|
Séméac
|
Zemak
|
5085
|
Popullsia në vite |
---|
Viti | Pop. | ±% |
---|
1801 | 174,721 | — |
---|
1806 | 198,763 | +13.8% |
---|
1821 | 212,077 | +6.7% |
---|
1831 | 233,031 | +9.9% |
---|
1841 | 244,196 | +4.8% |
---|
1851 | 251,285 | +2.9% |
---|
1861 | 240,179 | −4.4% |
---|
1872 | 235,156 | −2.1% |
---|
1881 | 236,472 | +0.6% |
---|
1891 | 225,861 | −4.5% |
---|
1901 | 215,546 | −4.6% |
---|
1911 | 206,105 | −4.4% |
---|
1921 | 185,76 | −9.9% |
---|
1931 | 189,993 | +2.3% |
---|
1936 | 188,604 | −0.7% |
---|
1946 | 201,954 | +7.1% |
---|
1954 | 203,544 | +0.8% |
---|
1962 | 211,433 | +3.9% |
---|
1968 | 225,73 | +6.8% |
---|
1975 | 227,222 | +0.7% |
---|
1982 | 227,922 | +0.3% |
---|
1990 | 224,759 | −1.4% |
---|
1999 | 222,368 | −1.1% |
---|
2006 | 227,736 | +2.4% |
---|
2011 | 229,228 | +0.7% |
---|
2016 | 227,829 | −0.6% |
---|
|
Parku Kombëtar i Pirenejve Perëndimorë mbulon një zonë të konsiderueshme dhe përfshin atraksione të njohura si Cirque de Gavarnie dhe Pont d'Espagne . E gjithë zona është një mbërritje e preferuar për alpinistët dhe entuziastët e malit.
Zona ka qenë e njohur ndoshta që nga antikiteti për burimet e saj të nxehta, dhe disa qytete u ndërtuan rreth tyre, veçanërisht Cauterets, Luz-Saint-Sauveur dhe Bagnères-de-Bigorre .
Një liqen i famshëm në zonë është Lac Bleu d'Ilhéou, në jugperëndim të Cauterets .
Festivali kryesor i xhazit avangard në rajon mbahet çdo vit në Luz-Saint-Sauveur : Jazz a Luz. Tarbesi pret një festival vjetor të kuajve, Equestria, dhe një festival Tango, Tarbes en Tango.