Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Oświetlenie Ziemi przez Słońce w dniu równonocy. Uwaga: obserwator znajduje się w płaszczyźnie równika ziemskiego, dlatego nie widać tu nachylenia płaszczyzny równika do płaszczyzny orbity.
Uproszczony schemat przedstawiający ruch obiegowy Ziemi i pory roku, zaczynając od lewego dolnego rogu: równonoc wrześniowa, przesilenie grudniowe, równonoc marcowa, przesilenie czerwcowe.
Ilustracja równonocy marcowej widzianej z płaszczyzny zbliżonej do orbity i kierunku padania promieni słonecznych
Równonoc, ekwinokcjum (łac. aequinoctium)[1] – moment, w którym Słońce przechodzi przez jeden z dwóch punktów, w których ekliptyka przecina równik niebieski. Równonoc zdarza się dwa razy w roku:
Na skutek występowania precesji osi Ziemi punkty równonocy przesuwają się po ekliptyce (pokonanie pełnego obiegu zajmuje 25 770 lat, zob. rok platoński).
W szerszym znaczeniu równonoc odnosi się do całej doby (ziemskiej), w której to zjawisko występuje. Przez całą taką dobę centrum tarczy słonecznej obecne jest tyle samo czasu pod i nad horyzontem, a promienie słoneczne padają na równik pod kątem 90º. W tych dniach Słońce wschodzi dokładnie na wschodzie, a zachodzi na zachodzie. Potocznie mówi się, że następuje wtedy zrównanie dnia z nocą, choć w rzeczywistości długości dnia i nocy nie będą dokładnie równe. W związku z rozmiarem kątowym Słońca oraz z występowaniem zjawiska refrakcji dzień trwa wówczas nieco dłużej niż 12 godzin (np. w Warszawie o około 9 minut i 30 sekund).
W dniach równonocy można łatwo obliczyć szerokość geograficzną miejsca obserwacji. Wystarczy zmierzyć wysokość górującego Słońca (w stopniach) i odjąć ją od 90°.
φ = 90° – h
gdzie h to wysokość górującego Słońca, φ szerokość geograficzna. Jeżeli Słońce górowało po południowej stronie nieba, mamy szerokość geograficzną północną (N), jeżeli zaś po północnej – południową (S).
Przekształcając ten wzór otrzymujemy równanie, z którego możemy obliczyć wysokość górowania Słońca (h):
h = 90° – φ
Daty i godziny równonocy w latach 2000–2059
|
2000 |
2001 |
2002 |
2003 |
2004 |
2005 |
2006 |
2007 |
2008 |
2009
|
20 III, 08:35
|
20 III, 14:31
|
20 III, 20:16
|
21 III, 02:00
|
20 III, 07:49
|
20 III, 13:34
|
20 III, 19:25
|
21 III, 01:07
|
20 III, 06:49
|
20 III, 12:44
|
22 IX, 19:28
|
23 IX, 01:05
|
23 IX, 06:56
|
23 IX, 12:47
|
22 IX, 18:30
|
23 IX, 00:23
|
23 IX, 06:04
|
23 IX, 11:51
|
22 IX, 17:45
|
22 IX, 23:18
|
|
2010 |
2011 |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
2019
|
20 III, 18:32
|
21 III, 00:21
|
20 III, 06:15
|
20 III, 12:02
|
20 III, 17:57
|
20 III, 23:45
|
20 III, 05:31
|
20 III, 11:29
|
20 III, 17:15
|
20 III, 22:58
|
23 IX, 05:09
|
23 IX, 11:05
|
22 IX, 16:49
|
22 IX, 22:44
|
23 IX, 04:30
|
23 IX, 10:20
|
22 IX, 16:21
|
22 IX, 22:02
|
23 IX, 03:54
|
23 IX, 09:50
|
|
2020 |
2021 |
2022 |
2023 |
2024 |
2025 |
2026 |
2027 |
2028 |
2029
|
20 III, 04:50
|
20 III, 10:37
|
20 III, 16:33
|
20 III, 22:25
|
20 III, 04:07
|
20 III, 10:02
|
20 III, 15:46
|
20 III, 21:25
|
20 III, 03:17
|
20 III, 09:01
|
22 IX, 15:31
|
22 IX, 21:21
|
23 IX, 03:04
|
23 IX, 08:50
|
22 IX, 14:44
|
22 IX, 20:20
|
23 IX, 02:06
|
23 IX, 08:02
|
22 IX, 13:45
|
22 IX, 19:37
|
|
2030 |
2031 |
2032 |
2033 |
2034 |
2035 |
2036 |
2037 |
2038 |
2039
|
20 III, 14:51
|
20 III, 20:41
|
20 III, 02:23
|
20 III, 08:23
|
20 III, 14:18
|
20 III, 20:03
|
20 III, 02:02
|
20 III, 07:50
|
20 III, 13:40
|
20 III, 19:32
|
23 IX, 01:27
|
23 IX, 07:15
|
22 IX, 13:11
|
22 IX, 18:52
|
23 IX, 00:41
|
23 IX, 06:39
|
22 IX, 12:23
|
22 IX, 18:13
|
23 IX, 00:02
|
23 IX, 05:50
|
|
2040 |
2041 |
2042 |
2043 |
2044 |
2045 |
2046 |
2047 |
2048 |
2049
|
20 III, 01:11
|
20 III, 07:07
|
20 III, 12:53
|
20 III, 18:29
|
20 III, 00:20
|
20 III, 06:08
|
20 III, 11:58
|
20 III, 17:52
|
19 III, 23:34
|
20 III, 05:28
|
22 IX, 11:44
|
22 IX, 17:27
|
22 IX, 23:11
|
23 IX, 05:07
|
22 IX, 10:47
|
22 IX, 16:33
|
22 IX, 22:22
|
23 IX, 04:07
|
22 IX, 10:01
|
22 IX, 15:42
|
|
2050 |
2051 |
2052 |
2053 |
2054 |
2055 |
2056 |
2057 |
2058 |
2059
|
20 III, 11:20
|
20 III, 16:58
|
19 III, 22:56
|
20 III, 04:46
|
20 III, 10:35
|
20 III, 16:28
|
19 III, 22:11
|
20 III, 04:08
|
20 III, 10:04
|
20 III, 15:44
|
22 IX, 21:29
|
23 IX, 03:26
|
22 IX, 09:16
|
22 IX, 15:05
|
22 IX, 21:00
|
23 IX, 02:48
|
22 IX, 08:40
|
22 IX, 14:23
|
22 IX, 20:07
|
23 IX, 02:03
|
|
Równonoce marcowe podane są w czasie CET (UTC+1), równonoce wrześniowe podane są w czasie CEST (UTC+2).
Źródło danych dla roku 2000: US Naval Observatory[2]
Źródło danych dla lat 2001-2059: Fred Espenak[3]
|