Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Édouard Daladier (ur. 18 czerwca 1884 w Carpentras, zm. 10 października 1970 w Paryżu) – francuski polityk.
W latach 1919–1940 był deputowanym do parlamentu, kilkakrotnie ministrem różnych resortów (m.in. kolonii – 1924–1925, robót publicznych – 1930–1932, wojny – 1936–1937). Trzykrotnie był też premierem rządu – w 1933, 1934 i od kwietnia 1938 do marca 1940. Był jednym z przywódców Partii Radykalnej. Kiedy afera Stavisky'ego przesądziła o upadku rządu Camille'a Chautempsa prezydent powierzył mu sformowanie nowego gabinetu. Słynął z nieudolności i korupcji.
W dniu 6 lutego 1934 roku monarchistyczny dziennik „L'Action Française” wezwał swoich czytelników: „Po wyjściu z biur paryżanie udadzą się przed Izbę Deputowanych, aby dać do zrozumienia rządowi i jego parlamentarnym poplecznikom, że mają dość tego wstrętnego reżimu”. O godzinie 18:00 na Placu Concorde zgromadziły się tłumy ludzi, głównie członkowie i sympatycy organizacji monarchistycznych, narodowych, faszystowskich i kombatanckich – Akcji Francuskiej, Kamelotów Króla, Krzyży Ognistych, Młodzieży Patriotycznej, Solidarności Francuskiej. Organizatorzy oceniali liczbę ludzi na blisko 200 tys. Około 19:30 na moście Concorde policja otworzyła ogień do tłumu. Rozruchy ustały dopiero o północy. Katolicki dziennik „La Croix” napisał o „szlachetnej krwi przelanej na Placu Zgody”. Lewicowa prasa zarzucała demonstrującym próbę przeprowadzenia zamachu stanu. Premier E. Daladier w oficjalnym komunikacie skłamał, że zginęło tylko 6 demonstrantów i aż 3 policjantów, a 350 osób (w tym 180 policjantów) odniosło rany. W rzeczywistości poległo lub zmarło z odniesionych ran 16 uczestników demonstracji i 1 policjant. Było też 2329 rannych, w tym 1764 policjantów. „Krwawy wtorek” doprowadził do upadku gabinetu E. Daladiera. Nie zniknął on jednak z polityki.
We wrześniu 1938 podpisał układ monachijski, w wyniku którego Czechosłowacja utraciła Kraj Sudetów, fortyfikacje i możliwość skutecznej obrony, a 15 marca 1939 niepodległość. Stał na czele rządu w pierwszym etapie II wojny światowej. W 1940 został aresztowany przez rząd Vichy, sądzony w 1942 w Riom, a następnie (w 1943) deportowany do Niemiec i uwięziony w obozach koncentracyjnych w Dachau oraz w Buchenwaldzie.
Mimo kompromitującej nieudolności został w 1946 wybrany deputowanym do Zgromadzenia Konstytucyjnego IV Republiki, zaś w latach 1946–1958 do Zgromadzenia Narodowego. W latach 1947–1954 był przewodniczącym Ugrupowania Lewicy Republikańskiej, w latach 1957–1958 przewodniczącym Partii Radykalnej. Sprzeciwiał się utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Obronnej, występował także przeciwko układom paryskim. Przeciwnik prezydenta de Gaulle'a, protestował przeciwko ograniczeniu roli parlamentu w Konstytucji V Republiki.
- A. Horne, To Lose a Battle; France 1940, 1969
- P. Larmour, The French Radical Party in the 1930, Stanford, 1964
- W. L. Shirer, The Collapse of the Third Republic, Nowy Jork, 1970
XVIII wiek |
|
---|
XIX wiek |
- Jean-Baptiste Nompère de Champagny (1807–1811)
- Hugues Bernard Maret (1811–1813)
- Armand Augustin Louis de Caulaincourt (1813–1814)
- Antoine René Charles Mathurin, hrabia de Laforest (1814)
- Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord (1814–1815)
- Armand Augustin Louis de Caulaincourt (1815)
- Louis, baron Bignon (1815)
- Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord (1815)
- Armand Emmanuel du Plessis, książę de Richelieu (1815)
- Jean-Joseph-Paul-Augustin, markiz Dessolles (1815–1818)
- Étienne Denis, baron Pasquier (1818–1819)
- Mathieu de Montmorency (1819–1821)
- François-René de Chateaubriand (1821–1822)
- Ange Hyacinthe Maxence, baron de Damas (1822–1824)
- Auguste de La Ferronays (1824–1828)
- Anne Pierre Adrien, książę de Montmorency-Laval (1828–1829)
- Joseph-Marie de Portalis (1829)
- Jules Auguste Armand Marie, książę de Polignac (1829)
- Victor Louis Victurnien (1829–1830)
- Louis, baron Bignon (1830)
- Jean-Baptiste Jourdan (1830)
- Louis, hrabia Molé (1830)
- Nicolas Joseph Maison (1830)
- Horace François Bastien, hrabia Sébastiani (1830–1832)
- Victor, duc de Broglie (1832–1834)
- Henri Gauthier, comte de Rigny (1834)
- Charles Joseph, comte Bresson (1834)
- Henri Gauthier, comte de Rigny (1834–1835)
- Victor, duc de Broglie (1835–1836)
- Adolphe Thiers (1836)
- Louis, comte Molé (1836–1839)
- Napoléon Auguste Lannes, duc de Montebello (1839)
- Nicolas Jean de Dieu Soult, duc de Dalmatie (1839–1840)
- Adolphe Thiers (1840)
- François Guizot (1840–1848)
- Alphonse de Lamartine (1848)
- Jules Bastide (1848)
- Marie Alphonse Bedeau (1848)
- Jules Bastide (1848)
- Édouard Drouyn de Lhuys (1848–1849)
- Alexis de Tocqueville (1849)
- Alphonse de Rayneval (1849)
- Jean-Ernest Ducos, vicomte de La Hitte (1849–1851)
- Édouard Drouyn de Lhuys (1851)
- Anatole, baron Brénier de Renaudière (1851)
- Jules Baroche (1851)
- Louis Félix Étienne, marquis de Turgot (1851–1852)
- Édouard Drouyn de Lhuys (1852–1855)
- Aleksander Colonna-Walewski (1855–1860)
- Jules Baroche (1860)
- Édouard Thouvenel (1860–1862)
- Édouard Drouyn de Lhuys (1862–1866)
- Charles, marquis de La Valette (1866)
- Lionel, marquis de Moustier (1866–1868)
- Charles, marquis de La Valette (1868–1869)
- Henri, prince de La Tour d'Auvergne (1869–1870)
- Napoléon, comte Daru (1870)
- Émile Ollivier (1870)
- Agenor, duc de Gramont (1870)
- Henri, prince de La Tour d'Auvergne (1870)
- Charles, comte de Rémusat (1871–1873)
- Albert, duc de Broglie (1873)
- Louis Decazes, duc de Glucksberg (1873–1877)
- Gaston-Robert, marquis de Banneville (1877)
- William Henry Waddington (1877–1879)
- Charles de Freycinet (1879–1880)
- Jules Barthélemy-Saint-Hilaire (1880–1881)
- Léon Gambetta (1881–1882)
- Charles de Freycinet (1882)
- Charles Duclerc (1882–1883)
- Armand Fallières (1883)
- Paul-Armand Challemel-Lacour (1883)
- Jules Ferry (1883–1885)
- Charles de Freycinet (1885–1886)
- Émile Flourens (1886–1888)
- René Goblet (1888–1889)
- Eugène Spuller (1889–1890)
- Alexandre Ribot (1890–1893)
- Jules Develle (1893)
- Jean Casimir-Perier (1893–1894)
- Gabriel Hanotaux (1894–1895)
- Marcellin Berthelot (1895–1896)
- Léon Bourgeois (1896)
- Gabriel Hanotaux (1896–1898)
- Théophile Delcassé (1898–1905)
|
---|
XX wiek |
|
---|
XXI wiek |
|
---|
Ministrowie wojny (1791-1940) |
|
---|
Ministrowie wojny Francji Vichy (1940-1944) |
|
---|
Komisarze wojenni Wolnej Francji (1941-1944) |
|
---|
Minister obrony (od 1944) |
|
---|