कार्बन

कार्बन, ₀₀C

ढाँचा:Infobox element/symbol-to-top-image/caption
कार्बन
Allotropes	graphite, diamond and more (see Allotropes of carbon)
Appearance	clear (diamond) & black (graphite)
कार्बन in the periodic table
- ↑ C ↓ Si बोरोन ← कार्बन → नाइट्रोजन
Group	group 14 (carbon group)
Period	period 2
Block	p-block
Electron configuration	[He] 2s2 2p2
Electrons per shell	२,४
Physical properties
Phase at STP	Solid
Sublimation point	३९१५ K ​(३६४२ °C, ​६५८८ °F)
Triple point	४६०० K, ​१०८००[१][२] kPa
Heat of fusion	११७ (graphite) kJ/mol
Molar heat capacity	८.५१७(graphite), ६.१५५(diamond) J/(mol·K)
Atomic properties
Oxidation states	−4, −3, −2, −1, 0, +1,[३] +2, +3,[४] +4[५] ढाँचा:Infobox element/symbol-to-oxidation-state/comment
Electronegativity	Pauling scale: २.५५
Ionization energies	अभिव्यक्ति त्रुटि: अज्ञात विराम चिन्ह चरित्र "६"।
Covalent radius	७७(sp³), ७३(sp²), ६९(sp) pm
Van der Waals radius	१७० pm
Spectral lines of कार्बन
Other properties
Natural occurrence	primordial
Thermal conductivity	११९-१६५ (graphite) ९००-२३०० (diamond) W/(m⋅K)
Magnetic ordering	diamagnetic[६]
Young's modulus	१०५० (diamond) [७] GPa
Shear modulus	४७८ (diamond) [७] GPa
Bulk modulus	४४२ (diamond) [७] GPa
Poisson ratio	०.१ (diamond) [७]
Mohs hardness	१-२ (Graphite) १० (Diamond)
CAS Number	७४४०-४४-०
Isotopes of कार्बनv · [{{fullurl:Template:{{{template}}}|action=edit}} e]
Template:infobox कार्बन isotopes does not exist
ढाँचा:Category-inline हेर्ने वार्ता सम्पादन | references

पिरियोडिक टेबलमा १४ मा समुहकृत यसको रासायानिक सङ्केत "C" हो भने आण्विक (एटोमीक) नम्बर ६ रह्को छ| अधातुमा बर्गिकृत कार्वनको ३ स्वरूप मध्ये १२C र १३C स्थिर रहन्छ (खिइदैन) भने १४C बिकिरणयुक्त हुन्छ (आधा समय=५७३० वर्ष)| अक्सिजन संगको समिश्रणमा यो ग्यास स्वरूपमा कार्बन डायऑक्साइड बन्दछ|विभिन्न जैविक पदार्थ तथा अन्य वस्तुमा विभिन्न यौगिक तथा वायुमण्डलमा कार्बन डायऑक्साइड गॅसका रूपमा कार्बन रहन्छ। कार्बन डायऑक्साइडले वायुमण्डलको करिब शून्य दशमलव २१ प्रतिशत अंश ओगटेको हुन्छ। यस्तै हरेक जैविक पदार्थको संरचनामा कार्बनको मुख्य अंश हुन्छ। पेट्रोलियम पदार्थ, कोइला आदि जीवांश इन्धन -फॉस्सील फ्यूल) हरूमा पनि कार्बन हुन्छ। जैविक इन्धनहरूको दहनबाट ऊर्जा उत्पन्न हुने क्रममा त्यहा रहेको कार्बन छुट्टीन्छ जुन वायुमण्डलमा रहेको ऑक्सिजनसँग मिलेर कार्बन डायऑक्साइड बन्छ। जैविक पदार्थहरूमा रहेको कार्बन आफैंमा हानिकारक होइन, तर जब यो कार्बन डायऑक्साइडका रूपमा वायुमण्डलमा पुग्छ यसले प्रदूषकका रूपमा काम गर्छ |

पृथ्वीमा कार्वनको अनेक स्वरूप मध्ये "कोइला" सर्व व्यापक रहेको छ भने "हिरा" दुर्लभ रहेको छ | उर्जा कोअ स्रोतको रूपमा कोईला प्रचलित छ भने औधोगिक प्रयोजनमा ग्रॅफाइट महत्त्वपूर्ण मानिन्छ| कार्वनको आण्विक रूपलाई परिस्कार गरी तयार गरिने रेशा (carbon fiber) आज सम्म उपलब्ध सबै भन्दा दर्हो रेशा मानिन्छ| रौ जत्ति पातलो रेशा समुहले कैयौ टन भार बहन गर्न सक्दछ|

1. ↑ Haaland, D (१९७६), "Graphite-liquid-vapor triple point pressure and the density of liquid carbon", Carbon १४ (६): ३५७, डिओआई:१०.१०१६/०००८-६२२३(७६)९००१०-५|doi= मान जाँच (सहायता)। 
2. ↑ Savvatimskiy, A (२००५), "Measurements of the melting point of graphite and the properties of liquid carbon (a review for १९६३–२००३)", Carbon ४३ (६): १११५, डिओआई:१०.१०१६/j.carbon.२००४.१२.०२७|doi= मान जाँच (सहायता)। 
3. ↑ "Fourier Transform Spectroscopy of the Electronic Transition of the Jet-Cooled CCI Free Radical", अन्तिम पहुँच २००७-१२-०६। 
4. ↑ "Fourier Transform Spectroscopy of the System of CP", अन्तिम पहुँच २००७-१२-०६। 
5. ↑ "Carbon: Binary compounds", अन्तिम पहुँच २००७-१२-०६। 
6. ↑ Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics ८१st edition, CRC press.
7. ↑ ^{७.० ७.१ ७.२ ७.३ ७.४} Properties of diamond, Ioffe Institute Database
8. ↑ ढाँचा:RubberBible८६th
9. ↑ "Fourier Transform Spectroscopy of the System of CP", अन्तिम पहुँच २००७-१२-०६। 
10. ↑ "Fourier Transform Spectroscopy of the Electronic Transition of the Jet-Cooled CCI Free Radical", अन्तिम पहुँच २००७-१२-०६। 
11. ↑ "Carbon: Binary compounds", अन्तिम पहुँच २००७-१२-०६। 

• रसायन शास्त्र
• भौतिक शास्त्र
• जीव शास्त्र

• अद्‌भुत तत्त्व

विकिमिडिया कमन्समा कार्बन सम्बन्धी अन्य सामग्रीहरू रहेका छन्।