Elyazması kutsal kitaplardaki minyatürlerin kutsal metinlerdeki meselleri naklediş biçimleri, daima müminler üzerinde hayli etkili olmuştur. Süryani sanatında da parşömen ve kâğıt üzerine çok sayıda el yazması üretilmiştir. Bu örnekler... more
Elyazması kutsal kitaplardaki minyatürlerin kutsal metinlerdeki meselleri naklediş
biçimleri, daima müminler üzerinde hayli etkili olmuştur. Süryani sanatında da parşömen ve
kâğıt üzerine çok sayıda el yazması üretilmiştir. Bu örnekler arasında yer alan Deyrü’l
Zafaran El Yazması’ndaki betimler, üretim süreçlerinde baki olan malum saikler dışında
özellikle üslupsal açıdan dikkat çekmektedir. Söz konusu el yazması üzerine yapılan tez
çalışmasında, bu el yazmasındaki her minyatürün her detayı incelenmiş ve diğer
minyatürlerdeki ilgili detaylarla karşılaştırılmıştır. Ancak bildiri metninde konu,
minyatürlerden mümkün mertebe çok örnek üzerinde karşılaştırmaya elverişli olan üç
temayla, figürlerin yüzlerinin, giysilerinin ve fizyonomilerinin betimlenmesindeki üslup
özelliklerinin karşılaştırma ve tartışmasıyla sınırlandırılmıştır.
Mardin Syr. 41/2 numaralı, Süryanilere ait Deyrü’l Zafaran El Yazması’nda, mesellere
dayanarak yapılan betimlerde mimari strüktür, topografik biçimler, bitki örtüsü, figürlerin beden
yapıları ve suretleri, mimikler, jestler, beden dilleri gibi unsurların, hatta giysi kıvrımlarının betim
özellikleri biçemsel, teknik ortaklıklar ve farklılıklar açısından bir üslup çeşitliliğini işaret
etmektedir. Bu el yazması minyatürlerinin bitkisel ve geometrik örgelerle bezeli olarak
gruplandırılabilen, zengin bordür süslemeleri de farklı örneklerle karşılaştırmaya tabi
tutulabilmektedir. Yapılan analiz ve karşılaştırmalar, bu el yazmasının minyatürlerinin birden çok
ustanın emeğiyle meydana getirilmiş olabileceği kanaatini destekleyecek veriler ortaya
koymaktadır. Kimlikleri belirlenemese de bir minyatürde hangi ustanın hangi detayı çalıştığı ya
da bir detay konusunda uzmanlaşıp onun el yazmasındaki bütün çeşitlemelerini betimlediği
hususlarında güçlü ipuçları tespit edilebilmiştir. Tespit edilen bu ipuçlarına göre, mimari ögelerde
üç, topografik biçimlerde üç, bitki örtüsünde dört ayrı ustanın; figürlerde ise, İsa’da altı, Meryem
ve kadın figürlerinde iki, meleklerde iki ve diğer kalabalık figürlerin betimlenmesinde üç,
giysilerin betimlenmesinde ise altı ayrı ustanın çalışmış olabileceği kanaati oluşmuştur.
Süryani sanatı alanında ülkemizde son dönemde sevindirici araştırmalar yapılıyor olsa
da, özellikle kitap resimleri ve geleneksel sanatlar bağlamında halen detaylı çalışılması
gereken çok fazla eserin varlığından söz edilebilir. Bu minvalde Süryani sanatının betim
geleneğini irdelemenin yanı sıra Deyrü’l Zafaran El Yazması’ndaki betimleri hem kendi
içerisinde hem de çağdaşı ya da kültürel, coğrafi teması olan sanat geleneklerinin
üretimleriyle biçemsel ve teknik ve ikonografik açıdan karşılaştırmalar yaparak, bu eserdeki ve Süryani minyatürlerindeki etkileşimler hususundaki tartışmalara katkıda bulunmak
amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Süryani Sanatı, İkonografi, Minyatür, Deyrü’l Zafaran El
Yazması, Üslupsal Etkileşimler.
biçimleri, daima müminler üzerinde hayli etkili olmuştur. Süryani sanatında da parşömen ve
kâğıt üzerine çok sayıda el yazması üretilmiştir. Bu örnekler arasında yer alan Deyrü’l
Zafaran El Yazması’ndaki betimler, üretim süreçlerinde baki olan malum saikler dışında
özellikle üslupsal açıdan dikkat çekmektedir. Söz konusu el yazması üzerine yapılan tez
çalışmasında, bu el yazmasındaki her minyatürün her detayı incelenmiş ve diğer
minyatürlerdeki ilgili detaylarla karşılaştırılmıştır. Ancak bildiri metninde konu,
minyatürlerden mümkün mertebe çok örnek üzerinde karşılaştırmaya elverişli olan üç
temayla, figürlerin yüzlerinin, giysilerinin ve fizyonomilerinin betimlenmesindeki üslup
özelliklerinin karşılaştırma ve tartışmasıyla sınırlandırılmıştır.
Mardin Syr. 41/2 numaralı, Süryanilere ait Deyrü’l Zafaran El Yazması’nda, mesellere
dayanarak yapılan betimlerde mimari strüktür, topografik biçimler, bitki örtüsü, figürlerin beden
yapıları ve suretleri, mimikler, jestler, beden dilleri gibi unsurların, hatta giysi kıvrımlarının betim
özellikleri biçemsel, teknik ortaklıklar ve farklılıklar açısından bir üslup çeşitliliğini işaret
etmektedir. Bu el yazması minyatürlerinin bitkisel ve geometrik örgelerle bezeli olarak
gruplandırılabilen, zengin bordür süslemeleri de farklı örneklerle karşılaştırmaya tabi
tutulabilmektedir. Yapılan analiz ve karşılaştırmalar, bu el yazmasının minyatürlerinin birden çok
ustanın emeğiyle meydana getirilmiş olabileceği kanaatini destekleyecek veriler ortaya
koymaktadır. Kimlikleri belirlenemese de bir minyatürde hangi ustanın hangi detayı çalıştığı ya
da bir detay konusunda uzmanlaşıp onun el yazmasındaki bütün çeşitlemelerini betimlediği
hususlarında güçlü ipuçları tespit edilebilmiştir. Tespit edilen bu ipuçlarına göre, mimari ögelerde
üç, topografik biçimlerde üç, bitki örtüsünde dört ayrı ustanın; figürlerde ise, İsa’da altı, Meryem
ve kadın figürlerinde iki, meleklerde iki ve diğer kalabalık figürlerin betimlenmesinde üç,
giysilerin betimlenmesinde ise altı ayrı ustanın çalışmış olabileceği kanaati oluşmuştur.
Süryani sanatı alanında ülkemizde son dönemde sevindirici araştırmalar yapılıyor olsa
da, özellikle kitap resimleri ve geleneksel sanatlar bağlamında halen detaylı çalışılması
gereken çok fazla eserin varlığından söz edilebilir. Bu minvalde Süryani sanatının betim
geleneğini irdelemenin yanı sıra Deyrü’l Zafaran El Yazması’ndaki betimleri hem kendi
içerisinde hem de çağdaşı ya da kültürel, coğrafi teması olan sanat geleneklerinin
üretimleriyle biçemsel ve teknik ve ikonografik açıdan karşılaştırmalar yaparak, bu eserdeki ve Süryani minyatürlerindeki etkileşimler hususundaki tartışmalara katkıda bulunmak
amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Süryani Sanatı, İkonografi, Minyatür, Deyrü’l Zafaran El
Yazması, Üslupsal Etkileşimler.