Psoriasi

Psoriasia azalaren haturazko gaixotasun eritemato-deskamatibo kronikoa da, agerraldietan ematen dena. Eritasun sendaezina da, baina bere sintomatologia tratamendurari esker arindu daiteke. Populazioaren %1-3aren artean erasaten du, edozein adinetan ager daiteke baina kasu gehienak bizitzaren 3. hamarkadan ematen dira. Gaixoen heren batek aurrekari familiarrak dauzka.

Etiologia

Etiologia ezezaguna da, baina pentsatzen da multifaktoriala dela eta osagarri genetiko eta ingurugirokoek sortzen dutela.

Joera Genetikoa

Gen desberdinek sor dezakete eritasun hau:

• HLA CW6 (ohikoena) eta DR7.
• HLA B17: gaixotasuna adin gaztegoetan sortatrazte du eta, beraz, pronostikoa txarragoa da.
• HLA B27: aldaera pustulosoa eta artikulazioetakoa.

Ingurugiroko faktoreak

• Traumatikoak: Köebnerren fenomenoari esker, trauma dagoen tokian psoriasia agertzen da.
• Infekzioak: estreptokoko β-hemolitkoak sortutako goiko arnas bideetako infekzio baten ostean superantigeno bakterianoak sortzean.
• Klimatikoak: hotzak lesioak okerragotzen ditu eta beroak edota eguzkiak hobetzen ditu.
• Psikogenoak: estresak eritasuna piztu edota txarragotzen du.
• Metabolikoak: alkohol gehiegi edateak eta hipokaltzemiak piztu edo txarragotu dezakete gaixotasuna
• Endokrinoak: intzidentzia aregotzen da pubertaroan eta menopausian.
• Farmakologikoak: litio gatzak, β-blokeanteak, antipaludikoak eta AIEEek gaixotasuna bera edo agerraldi bat piztu dezakete.

Patogenia

T linfozito CD4+ aktibatu batzuek zitokinak jariatzen dituzte. Zitokina hauek geruza basaleko keratinozitoen profilerazioa estimulatuko dute ziklo zelularraren denbora normala laburtuz eta epidermiaren hiperplasia bat emanez. Horregatik epirdemiaren geruza korneoan nukleodun zelula heldugabeak metatuko dira.

Histologia

Aldaketa histologikoak ziklo zelularraen laburpenari esker ematen dira. Keratinoziotak azkarrago berrizten direnez geruza epidermikoen igoera ematen da hiperkeratosia eta akantosia. Zelulek ez dute ez nukleoa galtzeko denborarik, parakeratosia, ezta keratohialinazko granuloak sortzeko denborarik ere, hipogranulosia.

Beraz, azalaren maila ezberdinetak topatzen diren aldaera histologikoak hurrengoak dira:

• Epidermian: Munro-Sabouraud_en mikroabszesuak polimorfonuklearren igoeragatik geruza korneaoan,hiperkeratosia, parakeratosia, Hipogranulosia, Akantosia.

• Lotura dermoepidermikoan:Papilomatosia

• Dermian: Infiltratu peribaskularrak.

Klinika

Ohizko lesioa tamaina ezberdinetako plaka eritematosoa da, nakar-itxurakoa, ondo mugaturikoa eta lodiera handiko desmakazioa duena. Baita PNMek sorturiko pustula esterilak topa daitezke ere.

Broq_en arraspatze mekanikoaren faseak:

1. Ezkata finak askatzen dira: argizarizko orbanaren edo kandelaren seinua.

2. Mintz fina bat askatzen da: Dunkan-Buckley_en mintza.

3. Auspitz_en seinua (patognomonikoa): lesioaren gainazalean puntu gorrixken agerpena ematen da papila dermikoen kapilareen hausturagatik.

Forma Klinikoak

Psoriasia normalean erupzio monomorfo, simetriko, mugatu edo sakabanatu moduan aurkezten da, aldaera kliniko ezberdinak jarraitzen dituelarik:

• Azazkalen psoriasi: %50 eskuetan eta %35 azalean ematen da. Artropatiekin batera eman daiteke, batez ere interfalangiko distalak. Hiru alterazio mota ezberdin deskribatzen dira:

1. Lamiaren zulaketa: (pitting ungeala) puntu formako depresioak azazkalaren laminan matrizean erasateagatik.

2. Azkazalaren kolore galera olio orbanean: lamina azpian agertzen diren orban horixkak, hiponikiora luzatzen dira.

3. Onikodistrofia garrantzitsua: azkazal azpiko onikolisi eta hiperkeratosia.

• Psoriasi plaketan edo ohiko psoriasi: mota arruntena da. Plakek 1-30cm neur dezakete eta kopurua aldakorra da. Normalean ukondo, belaun, eskualde lunbosakroa eta buru-azalean agertzen dira. Lesio iraunkorrak dira hile edo urteetan zehar eta agerraldi ezberdinetan beste eskualdeetara luza daitezke. Plakak baita haien aretan elkar daitezke ere psoriasi gyrata deritzona sortuz, beste batzuetan erdialdean konpondu egiten dira eraztun psoriasia sortuz.

• Psoriasia tantatan: plakek 1cm baino gutxiago neurtzen dute, gorputz enborrean agertzen dira noralmalean eta azkura ematen dute. Oso ohikoak dira amigdalitis baten ostean gazteengan, 2-3 hilabeteen buruan desagertu egiten dira. Ohiko psoriasiarekin batera eman ahal dira.

• Psoriasi eritrodermikoa: mota generalizatua, larria eta heriotza ekar dezakeena, askotan ingresatu behar dira gaixoak. Gorputz azalera osoan agertzen da ohiko psoriasi baten aurrera egiteagatik edota bat-batean tratamendu sistemiko desegoki bate ostean. Eman daitezkeen konplikazioen artean sepsia,IAM, hipoproteinemia eta hiposideremia.

• Psoriasi pustuloso orokortua (von Zumbusch): motarik larriena, akutua da eta ez oso arrunta. Sukarrarekin batera pustula txiki esterilak agertzen dira. Tratatzen ez bada heriotza ekar dezake.

• Psoriasi pustuloso mugatua:

1. Esku-oinetakoa (Barber): esku-azpian eta oin-zolan oinarri heritematoso baten gainean simetrikoki agertzen diren pustula esterilak dira, agerraldiak errepikakorrak izaten dira. Pustulak 8-10 egunen buruan desagertzen dira, baina beste berri batzuk ager daitezke kronifikazio prozesu bat emanez.

2.Akrodermatiti jarraia (Hallopeau) edo psoriasi akrala: azazkalaren eta ezpiko hezurraren berxurgapena ematen da, tokiko suntsipen gaitasun handia du, inflamazioa dela eta falangerik gabe geratzen dira gaixoak.

3. SAHPO sindromea: Sinobitisa, ohiko Akne larria, hezu luzeen Hiperostosia, esku-oin Pustulosia eta Osteoartropatia.

Ez-ohizko motak:

• Psoriasi lineala
• Psoriasi drborreikoa
• Begi erasaketa
• Alderantzizko Psoriasi: deskamaziorik gabekoa, tolesduretan agertzen da.
• Psoriasi guttata: orokortua, infekzioen ostean gazteetan agertzen den mota da. Lesioek 0,5-1,5cm_takoak izaten dira, gorputz-enbor eta gorputz-adarren alde proximalean agertzen direlarik normalean. Pronostikoa onbera da eta tratamendua antibiotikoen bidezkoa da.

Konplikazioak

• Infekzio arriskua gehituta.
• Azkura, antsietatearekin erlazioa, normalean ez da ematen azkurarik.
• Eritrodemia
• Nefritisa
• Eralzionaturiko hepatopatia, pronostikoa txarragotzen du.
• Birika fibrosia, ohikoa.
• Amiloidosia, ohikoa.
• Artropatia psoriasikoa: artikulazioetan mina eta inflamazioaren agerpena psoriasi gaixo batean. Normalea 35-45 urteen artean eman ohi da eta artropatia seronegatiboa da (faktore erreumatoide negatibo). Intzidentzia aldakorrekoa da eta psoriasiaren lehen manifestasio bezala, komplikazio modura edo gaixotasunarekin batera ager daiteke.

Tratamendua

Tokiko tratamendua eta tratamendu sistemikoa eman daitezke kasuen arabera.

Tokiko tratamendua

Bakarka eman daiteke gorputz-azaleraren %50a baino gutxiago kaltetuta badago, edo tratamendu sistemikoaren lagungarri moduan.:

• Kortikoideak +/- az. salizilikoa

• Mundrunaren eratorriak: brea

• D bitaminaren eratorriak.

• Az. erretinoikoa + kortikoideak

• Erretinoide topikoak

Alderantzizko psoriasian beti takrolimusa.

Tratamendu sistemikoa