Inherited from Proto-Slavic *dělati. By surface analysis, działo + -ać. First attested in the fifteenth century.
- IPA(key): (10th–15th CE) /d͡ʑaɫat͡ɕ/
- IPA(key): (15th CE) /d͡ʑaɫat͡ɕ/
działać impf
- (attested in Lesser Poland) to work, to operate to be active
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 126, 1:Alysz gospodzyn wczyny dom, po prosznoszcy dzalayø (in vanum laboraverunt), gysz czynø gy- [Aliż Gospodzin uczyni dom, po prozności działają (in vanum laboraverunt), jiż czynią ji]
1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[2], 35, 35:Obu nauczyl mødroszczy, abi dzyalaly dzalem czyeszelskym (ut faciant opera abietarii)- [Obu nauczył mądrości, aby działali działem ciesielskim (ut faciant opera abietarii)]
1880-1894 [Middle of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności[3], volume V, page 279:Schywoth dzalayączy a schywoth o bodze myslączy wyodla actiuam vitam et contemplatiuam sublimiter exercebat- [Żywot działający a żywot o Bodze myślący wiodła actiuam vitam et contemplatiuam sublimiter exercebat]
- (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) to act, to behave
1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[4], Krakow, Brodnia, page 25b:Pyszny nyesprawiedliwie dzialali zawzdi (superbi inique agebant usquequaque Psal 118, 51)- [Pyszni niesprawiedliwie działali zawżdy (superbi inique agebant usquequaque Psal 118, 51)]
1892 [1484], Hieronim Łopaciński, editor, Reguła trzeciego zakonu św. Franciszka i drobniejsze zabytki języka polskiego z końca w. XV i początku XVI[5], Krakow, page 707:Napirzvey ma slubiczi, yze ma przykazanya boze... chovaczi..., aza przesthąpy, yestlyby kthorymi vystąpyl a gich sye dopusczyl zyvącz y tez dzyelayącz naprzeczyw obyczayovy zakonu thego (quas contra hunc vivendi modum commiserit), dossziczi vczynyczy- [Napirzwej ma ślubić, iże ma przykazania boże... chować..., aza przestąpi, jestliby ktorymi wystąpił a jich sie dopuścił żywiąc i też dziełając naprzeciw obyczajowi zakonu tego (quas contra hunc vivendi modum commiserit), dosyć uczynić]
1937 [15th century], Středověké listy ze Slovenska. Sbírka listů a listin, psaných jazykem národném.[6], volume I, Lesser Poland, page 20:A wszakoz Byenya them sobye nycz nye popravy, czo pyrvey myąl dzyelacz, o gedną rzecz tho bądzye dzyelyal, o [d]dvye abo o trzy- [A wszakoż Bienia tem sobie nic nie poprawi, co pirwej miał dziełać, o jedną rzecz to będzie dziełał, o dwye abo o trzy]
- (attested in Lesser Poland, Masovia) to do, to perform, to execute, to commit; to make; to build
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][7], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 117, 21:Kamen, gen sø odrzvczyly dzalayøcz (lapidem, quem reprobaverunt aed ficantes), ten vczynon gest we glowø køta- [Kamień, jen są odrzucili działając (lapidem, quem reprobaverunt aed ficantesy), ten uczynion jest we głowę kąta]
1930 [c. 1455], “I Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[8], 9, 30:Sinowye kaplansci mascy [z] wonyaiøcich mascy dzalaly (unguenta ex aromatibus conficiebant)- [Synowie kapłańszczy maści [z] woniających [maści] [rzeczy] działali (unguenta ex aromatibus conficiebant)]
1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[10], 16, 23:To, czso dzelano ma bicz, czynczye (quodcumque operandum est, facite)- [To, cso dziełano ma być, czyńcie (quodcumque operandum est, facite)]
1880-1894 [Fifteenth century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności[11], volume I, page 143:Vbostw (leg. ubostwu) ochloda dzyalacz (pauperes recreare)- [Ubostwu ochłoda działać (pauperes recreare)]
1874-1891 [Fifteenth century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[12], [13], [14], volume XIX, page 89:Gdy nąsch Jesus yusz umyeral, testamenth tam kraszny dzalal- [Gdy nasz Jesus już umierał, testament tam krasny działał]
1902-2024 [c. 1450], Pamiętnik Literacki[15], volume IX, page 318:A czego by ssam nye rad myal, nykomv tego nye dzyalay- [A czego by sam nie rad miał, nikomu tego nie działaj]
1462-1463, Wiersz o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego[16], line 13:Do wroczlawyanow poszlaly... a szkarzancz na zemyany, by gym gwalthy dzalaly- [Do wrocławianow posłali... a skarżąc na ziemiany, by jim gwałty działali]
1950 [1471], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 2955, Warsaw:Tho, gdze Katharzina y Malgorzatha dzela vydzenye, tho ya dzirszą sza prawem moym w pokoyv- [To, gdzie Katarzyna i Małgorzata dzieła widzenie, to ja dzirżę za prawem moim w pokoju]
1892 [1484], Hieronim Łopaciński, editor, Reguła trzeciego zakonu św. Franciszka i drobniejsze zabytki języka polskiego z końca w. XV i początku XVI[17], Krakow, page 719:Yakye modlythvy mayą za vmarle dzyelaczi y pelnyczy (de sepultura defunctorum et de oratione pro ipsis facienda)- [Jakie modlitwy mają za umarłe dziełać i pełnić (de sepultura defunctorum et de oratione pro ipsis facienda)]
1908 [c. 1500], Sprawozdania z Posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, volume V, page 12:Jhus mathcze thą czescz dzyalal, gysze apostoly szebral- [Jezus matce tę cześć działał, iże apostoły zebrał]
Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[18], page 289:Chczyal naslyadovacz Iesucrista, yszby szye navczyl czvd dzyalacz prze svoy zyssk (ut disceret signa facere ad lucrum)- [Chciał naśladować Jesukrysta, iżby sie nauczył cud działać prze swoj zysk (ut disceret signa facere ad lucrum)]
- (agriculture, of land) to cultivate
1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[19], 2, 5:Bo tegdi bog nye spuszczal dszdza na szemyø, a czlowyek nye bil, gez to bi dzalal szemyø (qui operaretur terram)- [Bo tegdy Bog nie spuszczał dżdża na ziemię a człowiek nie był, jeż to by działał ziemię (qui operaretur terram)]
- (attested in Masovia) to make into, to turn into, to cause to be
1928 [End of the fifteenth century], Jan Janów, editor, Zespół ewangelijny Biblioteki Ordynacji Zamoyskich nr 1116, Warsaw, page 304:Nye chczyeyczye dzyalacz domv oycza mego domv kvpyecztva (nolite facere domum patris mei domum negotiationis Jo 2, 16)- [Nie chciejcie działać domu ojca mego domu kupiectwa (nolite facere domum patris mei domum negotiationis Jo 2, 16)]
- (reflexive with się) to act as, to pass as, to pass off as, to impersonate
Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[20], page 429:O dobry czye vczynek nye kamyenvyemy, ale yze movysch przeczyw bogu, yze ty bądącz czlovyekyem dzyalasz szye bogyem (et quia tu homo cum sis, facis teipsum deum Jo 10, 33)- [O dobry cie uczynek nie kamienujemy, ale iże mowisz przeciw Bogu i iże ty będąc człowiekiem działasz sie Bogiem (et quia tu homo cum sis, facis teipsum Deum Jo 10, 33)]
- Boryś, Wiesław (2005) “działać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Sławski, Franciszek (1958-1965) “działać”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
- Mańczak, Witold (2017) “działać”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “działać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “działać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Inherited from Old Polish działać. By surface analysis, dzieło + -ać.
działać impf
- (intransitive) to act (to perform specific activities aimed at achieving a specific goal or goals)
- Synonym: operować
- (intransitive) to work (to function correctly)
- Synonyms: chodzić, funkcjonować
Przychodzi programista do lekarza i mówi: "Panie doktorze, wątroba mnie boli". Lekarz odpowiada: "Dziwne, u mnie działa".- A programmer goes to the doctor and says, "Doctor, my liver hurts." The doctor says, "Strange, it works for me."
- (intransitive) to work (to apply at a particular time or to a particular situation)
- Synonym: obowiązywać
- (intransitive) to work (to have a particular effect on) [with na (+ accusative) ‘on whom/what’]
- Synonym: skutkować
- (intransitive, chemistry) to apply (to use a specific substance to cause a chemical reaction) [with instrumental ‘what’]
- (transitive, obsolete) to churn butter
- Synonym: ubijać
- (transitive, obsolete) to create
- Synonym: wytwarzać
- (transitive, Middle Polish) to exercise; to be engaged in
- Synonyms: sprawować, zajmować się
- (transitive, Middle Polish) to celebrate, to observe
- Synonym: odprawiać
- (transitive, Middle Polish) to have, to throw, to hold (to be the host of i.e. a party)
- Synonym: urządzać
- (transitive, Middle Polish) to give, to grant, to submit
- (transitive, Middle Polish) to inflict
- Synonyms: wyrządzać, zadawać
- (intransitive, Middle Polish) to act, to behave
- Synonyms: postępować, zachowywać<zachowywać się>
- (transitive, Middle Polish) to cause; to bring about
- Synonym: sprawiać
- (transitive, Middle Polish) to perform a deed (to do something i.e. good or bad)
- (transitive, Middle Polish) to put together, to come up with
- (transitive, Middle Polish) to cause
- Synonym: powodować
- (transitive, Middle Polish) to change into, to transform (to give traits of something to something)
- Synonym: przemieniać
- (transitive, Middle Polish) to consider as
- (transitive, Middle Polish) to fulfill, to realize
- Synonyms: realizować, wypełniać
- (intransitive, Middle Polish, mathematics) to calculate (to perform calculations, to solve arithmetic tasks using an abacus)
- (intransitive, Middle Polish, law) to plead for something in court
- Synonym: występować
- (reflexive with się, Middle Polish) to come about
- Synonym: powstawać
- (reflexive with się, Middle Polish) to become, to pass as (to take on traits of a particular person)
Conjugation of działać impf
|
działać
|
działam
|
działamy
|
działasz
|
działacie
|
działa
|
działają
|
działa się
|
działałem, -(e)m działał
|
działałam, -(e)m działała
|
działałom, -(e)m działało
|
działaliśmy, -(e)śmy działali
|
działałyśmy, -(e)śmy działały
|
działałeś, -(e)ś działał
|
działałaś, -(e)ś działała
|
działałoś, -(e)ś działało
|
działaliście, -(e)ście działali
|
działałyście, -(e)ście działały
|
działał
|
działała
|
działało
|
działali
|
działały
|
działano
|
będę działał, będę działać
|
będę działała, będę działać
|
będę działało, będę działać
|
będziemy działali, będziemy działać
|
będziemy działały, będziemy działać
|
będziesz działał, będziesz działać
|
będziesz działała, będziesz działać
|
będziesz działało, będziesz działać
|
będziecie działali, będziecie działać
|
będziecie działały, będziecie działać
|
będzie działał, będzie działać
|
będzie działała, będzie działać
|
będzie działało, będzie działać
|
będą działali, będą działać
|
będą działały, będą działać
|
będzie działać się
|
działałbym, bym działał
|
działałabym, bym działała
|
działałobym, bym działało
|
działalibyśmy, byśmy działali
|
działałybyśmy, byśmy działały
|
działałbyś, byś działał
|
działałabyś, byś działała
|
działałobyś, byś działało
|
działalibyście, byście działali
|
działałybyście, byście działały
|
działałby, by działał
|
działałaby, by działała
|
działałoby, by działało
|
działaliby, by działali
|
działałyby, by działały
|
działano by
|
niech działam
|
działajmy
|
działaj
|
działajcie
|
niech działa
|
niech działają
|
działający
|
działająca
|
działające
|
działający
|
działające
|
działany
|
działana
|
działane
|
działani
|
działane
|
działając
|
działanie
|
- działać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- działać in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “działać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “działać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “DZIAŁAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 20.01.2015
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “działać”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “działać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “działać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 633
- działać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
M. Arcta Słownik Staropolski/Działać on the Polish Wikisource.Wikisource pl
Inherited from Old Polish działać.
działać impf (perfective zdziałać)
- (intransitive) to act (to perform specific activities aimed at achieving a specific goal or goals)
2018 – 2020 October 1, Redakcyjŏ, “Na kole ôd Herbōw do Uszyc, rŏz po jednej, rŏz po drugiyj strōnie ślōnskiyj granicy.”, in Wachtyrz.eu[21], Kotórz Mały, Poland: Silesia Progress:Jerzy Ochman – pochodzã ôd Ôlesna. Ôd bajtla jeżdżã na kole i tak mi ôstało. Sztudowołech matymatyka we Wrocławiu, terŏz robiã za informatyka. Działōm tyż w partii Cuzamyn.- (please add an English translation of this quotation)
- (transitive) to churn butter
- (intransitive) to masturbate (to perform masturbation on oneself)
Conjugation of działać impf
|
działać
|
działōm
|
działōmy
|
działŏsz
|
działŏcie
|
działŏ
|
działajōm
|
działołch, działołech, działoł żech
|
działałach działała żech
|
działałoch1) działało żech1)
|
działalimy, działalichmy
|
działałymy, działałychmy
|
działołś, działołeś, działoł żeś
|
działałaś działała żeś
|
działałoś1) działało żeś1)
|
działaliście, działali żeście
|
działałyście, działały żeście
|
działoł
|
działała
|
działało
|
działali
|
działały
|
bydã działoł, bydã działać
|
bydã działała, bydã działać
|
bydã działało,1) bydã działać
|
bydymy działali, bydymy działać
|
bydymy działały, bydymy działać
|
bydziesz działoł, bydziesz działać
|
bydziesz działała, bydziesz działać
|
bydziesz działało,1) bydziesz działać
|
bydziecie działali, bydziecie działać
|
bydziecie działały, bydziecie działać
|
bydzie działoł, bydzie działać
|
bydzie działała, bydzie działać
|
bydzie działało, bydzie działać
|
bydōm działali, bydōm działać
|
bydōm działały, bydōm działać
|
bōłch działoł, bōłech działoł, bōł żech działoł
|
byłach działała była żech działała
|
byłoch działało1) było żech działało1)
|
byli my działali, bylichmy działali
|
były my działały, byłychmy działały
|
bōłś działoł, bōłeś działoł, bōł żeś działoł
|
byłaś działała była żeś działała
|
byłoś działało1) było żeś działało1)
|
byliście działali, byli żeście działali
|
byłyście działały, były żeście działały
|
bōł działoł
|
była działała
|
było działało1)
|
były my działali, byłychmy działali
|
były działały
|
bych działoł
|
bych działała
|
byście działali
|
by my działały, bychmy działały
|
byś działoł
|
byś działała
|
byście działali
|
byście działały
|
by działoł
|
by działała
|
by działało
|
by działali
|
by działały
|
niych działōm
|
działejmy
|
działej
|
działejcie
|
niych działŏ
|
niych działajōm
|
działajōncy
|
działajōncŏ
|
działajōnce
|
działajōncy
|
działajōnce
|
działany
|
działanŏ
|
działane
|
działani
|
działane
|
działanie
|