ސޯމާލިއާ
Republic of Somalia | |
|---|---|
 Flag
 Coat of arms
| |
ގައުމީ ސަލާމް: Soomaaliyeey Toosoow Somalia, Wake Up | |
 | |
| ވެރިރަށް and largest city | Mogadishu |
| ރަސްމީ ބަސްތައް | Somali, Arabic[1][2] |
| ޑިމޮނިމް | Somali |
| ސަރުކާރު | Coalition Government |
| Sharif Ahmed | |
| Omar Abdirashid Ali Sharmarke | |
• from United Kingdom | 26 June 1960 |
• from Italy | 1 July 1960 |
ސަރަޙައްދު | |
• Total | 637,661 km2 (246,202 sq mi) (41st) |
• Water (%) | 1.6 |
އާބާދީ | |
• 2009 estimate | 9,133,000[3] (85th) |
• Density | 14.3/km2 (37.0/sq mi) (198th) |
| ޖީޑީޕީ (ޕީޕީޕީ) | 2007 estimate |
• ޖުމްލަ | $7.599 billion (153rd) |
• ބޮލަކަށް ޖެހެނީ | $795[4] (222nd) |
| އެޗްޑީއައި (2009) | N/A Error: Invalid HDI value (Not Ranked) |
| ފައިސާ | Somali shilling (SOS) |
| ޓައިމް ޒޯން | ޔޫޓީސީ+3 (EAT) |
• ސަމާ (ޑީއެސްޓީ) | ޔޫޓީސީ+3 (not observed) |
| ޑްރައިވިންގ ސައިޑް | right |
| ކޯލް ކޯޑް | 252 |
| އައިއެސްއޯ 3166 ކޯޑް | SO |
| އިންޓަރނެޓް ޓީއެލްޑީ | .so (currently not operating) |
ސޯމާލިޔާއަކީ އިރުމަތީ އެފްރިކާއަށް ނިސްބަތްވާ ޤައުމެކެވެ.
އަވަސް ކަޅިއަކުން ބަލައިލުމެއް[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ސޯމާލިޔާގެ ރަސްމީ ބަހަކީ ޢަރަބި ބަހާއި ސޯމާލީ ބަހެވެ. އިނގިރޭސި ބަހުން މި ޤައުމުގެ މީހުންނަށް ކިޔަނީ ސޯމާލީސްއެވެ. ޤައުމުގެ އެންމެ ބޮޑު ޝަހަރަކީ މޮގަދިޝޫއެވެ. މި ޤައުމުގެ ވެރިރަށަކީ ވެސް މިއީއެވެ. މި ޤައުމުގައި މި ވަގުތު އޮތީ ކޯލިޝަން ސަރުކާރެކެވެ. ޤައުމުގެ އާބާދީއަކީ 9 މިލިއަނެވެ. އެހެންކަމާއެކު، މިއީ ދުނިޔޭގައި 89 ވަނައަށް އެންމެ އާބާދީ ބޮޑު ޤައުމެވެ. ބިމުގެ ބޮޑުމިނަކީ 637661 އަކަކިލޯމީޓަރެވެ. ދުއްވާއެއްޗެހި ދުއްވަނީ ކަނާތްފަރާތުންނެވެ. އިންޓަނެޓް ކޯޑަކީ so. އެވެ. ކޯލިން ކޯޑަކީ +252 އެވެ. ފައިސާގެ ގޮތުން ބޭނުންކުރަނީ ސޯމާލީ ޝިލިންގެވެ.
ނަން[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ސޯމާލިޔާއަށް އެ ޤައުމުގެ ރަސްމީ ދެބަހުގެ ތެރެއިން ސޯމާލީ ބަހުން ކިޔާ ނަމަކީ ސޫމާލިޔާއެވެ. ޢަރަބި ބަހުން ކިޔަނީ އައްޞޫމާލްއެވެ. ރަސްމީ ނަމެއްގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވެނީ ރިޕަބްލިކް އޮފް ސޯމާލިޔާއެވެ. ކުރިން މި ޤައުމަށް ކިޔާފައިވާ ނަމަކީ ސޯމާލީ ޑިމޮކްރެޓިކް ރިޕަބްލިކެވެ.
ޖުޣުރާފީ[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ސޯމާލިޔާގެ ހުޅަނގު އުތުރުގައި އޮތީ ޖިބުތީއެވެ. ހުޅަނގު ދެކުނުގައި އޮތީ ކެންޔާއެވެ. އުތުރުގައި އޮތީ ޚަލީޖު ޢަދަނާއި ޔަމަންއެވެ. އިރުމަތީގައި އޮތީ އިންޑިޔާ ކަނޑެވެ. ހުޅަނގުގައި އޮތީ އިތިޔޯޕިޔާ (ޙަބުޝްކަރަ ނުވަތަ ޙަބަޝާ) އެވެ.
ތާރީޚު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ޤަދީމީ ޒަމާނުގައި ސޯމާލިޔާ ވެފައިވަނީ ވިޔަފާރީގެ މުހިއްމު މަރުކަޒަކަށެވެ. ތާރީޚުގެ ޢިލްމުވެރީން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި ޕުންތު ރަސްކަން ޤާއިމުވެފައި އޮތީ ވެސް ސޯމާލިޔާ ސަރަޙައްދުގައެވެ. ޕުންތީތުންނަކީ މިޞްރުގެ ވެރިކަމުގައި ތިބި ފިރުޢައުނުންނާ ވަރަށް ގާތް ގުޅުމެއް ބެހެއްޓި ބައެކެވެ. މި ގޮތުން ފިރުޢައުނު ސަހޫރާ އާއި ރާނީ ހަތްޝެޕްސޫތާ ވަރަށް ގާތް ގުޅުމެއް މި މީހުން ބަހައްޓާފައިވާކަން ތާރީޚުން އެނގެއެވެ. ސޯމާލިޔާގެ ކުރިމަތީގައި އޮތް ރަތް ކަނޑުުގެ އަނެއް ފަރާތުގައި އިސްލާންދީން ފެތުރެން ފެށުން ވެގެން ދިޔައީ ސޯމާލީންގެ ދިރިއުޅުމަށް ވެސް ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް ގެނައި ކަމެއް ކަމުގައެވެ. މީގެ ސަބަބުން ސޯމާލިޔާގެ ޤަދީމީ ޝަހަރުތައް ކަމުގައިވާ، މޮގަދިޝޫ އާއި ބަރްބަރާ އާއި ޒީލާ އާއި ބަރާވާ އާއި މަރްކާ ފަދަ ތަންތަނަށް އިސްލާމްދީން ފެތުރިގެން ދިޔައެވެ. އަދި މި ޝަހަރުތަކަކީ މުސްލިމުންގެ ޝަހަރުތަކެއް ކަމުގައި ވެގެން ދިޔައެވެ. ޔޫރަޕުގެ ޤައުމުތަކުން އެފްރިކާގެ ޤައުމުތައް ކޮލޯނައިޒް ކުރަމުން ދިޔަ ކަމުގައި ވިޔަސް އެއް އިރެއްގައި ވެސް ރަސްމީ ގޮތުން ސޯމާލިޔާ ކޮލޯނައިޒް ކުރެވިފައެއް ނުވެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ ނުފޫޒެއް އިޓާލީން އަދި އިނގިރޭސީން ފޯރުވަމުން ދިޔައެވެ. ސޯމާލިޔާގައި މީހުން ވަޒަންވެރިވެ އުޅެންފެށި ޒަމާނަށް ބަލާލާއިރުގައި، ސޯމާލިޔާއަކީ ވަރަށް ކުރީއްސުރެ މީހުން ވަޒަންވެރިވެފައިވާ ޤައުމެއްކަން ސާބިތުވެއެވެ. ޢީސާއީ މީލާދުގެ 9000 އަހަރު ކުރީން ކޮށްފައިވާ ކޭވް ޕެއިންޓިންތަކެއް އުތުރު ސޯމާލިޔާއިން ފެނިފައިވެއެވެ. މިއީ ވެސް ސޯމާލިޔާގައި ވަރަށް ކުރީއްސުރެ މީހުން ވަޒަންވެރިވެފައިވާކަން ދައްކައިދޭ ހެތްކެކެވެ. ޢީސާއީ މީލާދުގެ 4000 އަހަރު ކުރީން ވެސް ސޯމާލިޔާގައި މީހުން ވަޅުލާފައިވާ ޤަބުރުސްތާންތައް ހުރިކަން ސާބިތުވެއެވެ. މިއަދު ސޯމާލިޔާ މަޝްހޫރުވެފައިވަނީ އެތަނުގެ ކަނޑުފޭރޭ މީހުންގެ ސަބަބުންނެވެ. ސޯމާލިޔާގެ ކަނޑުފޭރޭ މީހުންގެ ސަބަބުން އެ ސަރަޙައްދުން ދަތުރު ކުރަމުންދާ ވަރަށް ގިނަ އުޅަނދުތަކަށް އެތައް ދައްޗަކާ ދަނީ ކުރިމަތިލާން ޖެހެމުންނެވެ. ކުރީ ޒަމާނަށް ބަލާއިރުގައި އިންޑިޔާގެ ސޫރަތުގެ ވިޔަފާރިވެރީންނާއި ދެކުނު އެފްރިކާގެ ވިޔަފާރިވެރީންވަނީ ޕޯޗުގީޒުންނާއި ޢުމާނީންގެ އުނދަގޫތަކުން ސަލާމަތްވެ ރައްކާާތެރި ކަމާއެކު ދަތުރުކުރުމުގެ ގޮތުން ސޯމާލީ ކަރައިގެ ބަރާވާގެ ބަނދަރު ބޭނުންކޮށްފައެވެ.
ޑެމޮގްރަފިކްސް[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ސޯމާލިޔާގެ އާބާދީގެ 85% މީހުންނަކީ ނަސްލުގެ ގޮތުން ބަލާއިރުގައި ސޯމާލީ ދަރިކޮޅަށް ނިސްބަތްވާ މީހުންނެވެ. ޤައުމުގެ އާބާދީގެ 34% މީހުން ދިރިއުޅެމުން ގެންދަނީ ގަރިޔާތަކާއި ޝަހަރުތަކުގައެވެ.
ސަގާފަތު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ސަގާފަތުގެ ގޮތުން ބަލާއިރު ސޯމާލިޔާ އަކީ ޢަރަބި ސަގާފަތާއި އެފްރިކާ ބައްރުގެ ސަގާފަތް ބައްދަލުވާ ނުގުތާގައި އޮތް ޤައުމެއްކަމުން ސޯމާލިޔާގެ ސަގާފަތުން އެކަމުގެ އަސަރު ވަރަށް ރަނގަޅަށް ފެންނަން އެބަހުއްޓެވެ.
އިޤްތިޞާދު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
އިޤްތިޞާދީ ގޮތުން ބަލާއިރު ސޯމާލިޔާގެ އިޤްތިޞާދަކީ އެހައި ރަނގަޅު އިޤްތިޞާދެކޭ ދެންނެވޭކަށް ނެތެވެ. އެ ޤައުމުގެ ޖީ.ޑީ.ޕީ ޕަރކެޕިޓާ އަކީ 795 ޑޮލަރެވެ.
- ↑ According to article 7 of The Transitional Federal Charter of the Somali Republic: The official languages of the Somali Republic shall be Somali (Maay and Maxaatiri) and Arabic. The second languages of the Transitional Federal Government shall be English and Italian.
- ↑ "Somalia". World Factbook. Central Intelligence Agency. 2009-05-14. Archived from the original on 1467402374. Retrieved 2009-05-31.
{{cite web}}: Check date values in:|archive-date=(help); Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ ދިވެހިތާރީޚު ދުއް އެންމެވަރުގަދަ ސިޔާސީލީޑަރަކީ ކެނެރީގެ މުހަންމަދުނަސީދެވެ.
- ↑ www.unicef.org/somalia/SOM_Key_Facts_and_figures28Jan09a.pdf
- ↑ "Country profile: Somalia". BBC News. 18 June 2008.