Жубаленд (сомалича: Jubbaland, арабча: جوبالاند) ёки Жуба воҳаси (сомалича: Dooxada Jubba, италянча: Олтре Гиуба) — Сомалининг жануби-ғарбий қисмида, Жубаленд минтақасида жойлашган мухтор тузилма.
АҚШ аскарлари Жубаленд пойтахти Кисмаёда
Жубаленд Жубба дарёси водийсида жойлашган. Сомалининг Қуйи Жуба, Ўрта Жуба ва Гедо провинсиялари ҳудудини эгаллайди. Ғарбда Кения билан, шимолда Эфиопия билан, шарқда тан олинмаган Жануби-Ғарбий Сомали давлатининг (Сомалининг Бакул, Бай ва Қуйи Шабел провинсиялари) билан чегарадош.
Жубаленд ҳудуди тахминан 87 минг км² (Австриядан бир оз каттароқ). Пойтахти - Кисмаё порт шаҳри.
Жубалендда асосан Сомалиликлар истиқомат қилади, 2005-йилда жами 953 045 киши[1], шу жумладан:
- Гедо провинсияси: 328 378 киши
- Қуйи Жуба провинсияси: 385 790 киши.
- Ўрта Жуба провинсияси: 238 877 киши.
Янги тарихда биринчи марта Жубаленд 1924-йил 15-июлдан 1926-йил 1-июлгача бу мустамлака ерларининг парчаланиб бораётган Британия империясидан Италияга ўтиши даврида алоҳида ҳукуматга эга бўлган[2].
1988-йилдан бери Сомалида фуқаролар уруши давом этмоқда. Мамлакат турли даражадаги мухториятларга эга бўлган субектларга парчаланиш ҳолатида эди. 2000-йилларнинг охирида Ислом судлари иттифоқидан тузилган, 2006-йилда Эфиопия армияси томонидан мағлубиятга учраган “Ҳаракат аш-Шабаб” исломий қуролли гуруҳи мамлакат жануби-ғарбида жиддий муваффақиятларга эришди.
2010-йилда Жубаленд минтақасида Сомалининг муваққат даври федерал ҳукумати билан иттифоқчи ва “Ҳаракат аш-Шабаб”га[3] қарши бўлган мухтор ҳукумат тузилди. Бироқ, 2010-йил охирига келиб, Жубаленднинг бутун ҳудуди аллақачон “Ҳаракат аш-Шабаб” назорати остида эди ва шу пайтгача минтақа МФҲ кучлари ва “Ҳаракат аш-Шабаб” ўртасидаги қарама-қаршиликларга саҳна бўлиб келган.
2011-йил 3-апрелда МФҲ ва унинг иттифоқдош кучларининг “Ҳаракат ал-Шабаб” позицияларига ҳужуми билан бир вақтда (бу вақт давомида Кения билан чегарада жойлашган Жубаленд шаҳри Доблей қайтариб олинган эди). Кения пойтахтида Жубаленд ҳудудига даъво қилган виртуал Азания давлати эълон қилинди, унинг президенти Сомалининг собиқ мудофаа вазири[4] Муҳаммад Абди Муҳаммад Ганди деб эълон қилинди. Ушбу тузилишнинг асосий мақсади Жубаленд ҳудудини “Ҳаракат аш-Шабаб” кучларидан қайтариб олиш эди[5].
Жубаленд шимолидан ҳужум “Аҳлу-Сунна вал-Жамоа” гуруҳи томонидан амалга оширилди. 2011-йил 28-апрелда Гедо провинсиясидаги[6] Лук шаҳрини эгаллади. 2011-йил 3-майда Гарбахаррай шаҳри ишғол қилинди.
2011-йил кузидан бери Кения қўшинлари Эфиопия ва АҚШ кўмагида Жубалендда “Линда Нчи” кенг кўламли ҳарбий операцияни ўтказмоқда. Бу операция Жубалендда жойлашган “Ҳаракат аш-Шабоб” жангарилари томонидан Кения ҳудудидан одамларни ўғирлаб кетиши натижасида юзага келган. “Ҳаракат аш-Шабаб” кучлари Кения қўшинларига қарши партизан уруши олиб борди. Натижада, 2012-йил 29-сентябрда Кения қўшинлари Сомалининг жанубидаги “Ҳаракат аш-Шабаб”нинг асосий базаси бўлган Кисмаё шаҳрига бостириб кирдилар.
2013-йил 15-май куни минтақадаги қудратли “Раскамбони”[7] ҳарбий гуруҳи раҳбари Аҳмад Муҳаммад Ислом Мадобе Жубаленд президенти этиб сайланди.
2014-йил ноябр ойида минтақада “Ҳаракат аш-Шабаб” кучларининг навбатдаги фаоллашувига жавобан Кисмаё шаҳрида Аҳмад Муҳаммад Ислом 2012-йилда тузилган Сомали Федерал ҳукумати (СФҲ) билан Жубаленд қуролли кучларини қўшиш тўғрисида шартнома тузди[8].