www.fgks.org   »   [go: up one dir, main page]

Jump to content

Чâтеау де Ченонcеау

Координаталари: 41°19′20″Н 1°4′13″Э / 41.32222°Н 1.07028°Э / 41.32222; 1.07028
From Vikipediya
Ченосеау саройи, Чер дарёси бўйида.
Чâтеау де Ченонcеау қал’аси
Умумий маʻлумотлар
Мамлакат Франсия Франсия
Узунлиги 2000 м атрофида
Мап

41°19′20″Н 1°4′13″Э / 41.32222°Н 1.07028°Э / 41.32222; 1.07028

Чатеау де Ченонcеау(франсузча: [ʃɑто дə ʃəнɔ̃со])—франсуз қалъаси Чер дарёси бўйида, Индре-эт-Луара, Cентре-Вал-де -Луара кичик Ченонcеаух қишлоғи яқинида[1]. Бу Луара водийсидаги энг машҳур қасрлардан бири[2].

Ченонсо мулки биринчи марта ХХИ асрда ёзма равишда қайд этилган.

Ченонсо жуда хилма-хил темпераментли аёллар томонидан қурилган, мослаштирилган ва о'згартирилган. У Кетрин Бриконнет томонидан 1513-йилда қурилган, Диане де Пуитиэрс томонидан бойитилган ва Кетрин де м ҳукмронлиги даврида кенгайтирилган. Ушбу "оқ Малика" Луиза Де Лотаринг билан медитация жойига айланди, кейин у Франсия инқилоби пайтида Луиза Дупин томонидан қутқарилди ва ниҳоят унинг о'рнини ММЕ Пелуза эгаллаб олган.

Уни бошқарган аёл шахсларнинг ко'плиги туфайли у хонимлар қал'аси лақабини олган.

Ченонсеау шахсий мулки 1913-йилдан бери Мениэр оиласига тегишли бо'либ, ташриф буюрувчилар учун очиқдир.

Қал'а 1840-йилда ро'йхатга киритилганидан бери тарихий ёдгорлик ва 7 йил 1962-ноябрдаги фармон билан бог ' сифатида таснифланган. Бино ва унинг атрофи ЙУНЕСКОнинг Бутунжаҳон мероси ро'йхатига киритилган Луара водийси. 9-июл 2017-йил.

Тавсиф[edit | edit source]

Турар жойнинг ғарбий томонидаги расмий боғлар четидан қасрнинг кўриниши. Чап тарафдаги ўрта аср қўрғони олдинги ҳовлида жойлашган ва ҳалигача хандаклар билан ўралган олдинги қасрнинг сўнгги қолдиқларидир.

Кеч готика ва эрта Уйғониш даврининг меъморий аралашмаси, Чâтеау де Ченонcеау ва унинг боғлари жамоатчиликка очиқ. Версал қироллик саройидан ташқари, у Франсиядаги энг кўп ташриф буюриладиган қасосдир.

Чатеау 1840-йилдан бери Франсия Маданият вазирлиги томонидан тарихий ёдгорлик сифатида белгиланган. Бугунги кунда Ченонсо асосий туристик диққатга сазовор жой бўлиб, 2007-йилда 800 000 га яқин ташриф буюрувчиларни қабул қилган.

Тарих[edit | edit source]

Марқуэс оиласи[edit | edit source]

ХИИ асрда Ченонсо фиэфи Маркес оиласига тегишли эди. Асл қаср 1412-йилда эгаси Жан Маркесни қўзғолон учун жазолаш учун ёқиб юборилган. У 1430-йилларда бу ерда қаср ва мустаҳкамланган тегирмонни қайта қурди. Жан Маркеснинг қарздор меросхўри Пер Маркес сотишни зарур деб топган.

Дю Серсо томонидан ўйилган асосий блокнинг режаси (1579-йил)

Тҳомас Боҳиэр[edit | edit source]

Франсия қироли Чарлз ВИИИ нинг Чемберлен Томас Боер , 1513-йилда қал’ани Пер Маркесдан сотиб олди ва унинг катта қисмини бузиб ташлади (натижада 2013-йилда қал’анинг 500 йиллиги саналади:МДХИИИ-ММХИИИ)), гарчи у ХВ асрда бўлса ҳам сақлаб қолди. Боер 1515-1521-йилларда бутунлай янги қароргоҳ қурди. Ишни унинг рафиқаси Кетрин Бриконнет[3] назорат қилди, у франсуз зодагонларини, жумладан, қирол Френсис Ини икки марта меҳмон қилишдан мамнун бо'лган.

Диане де Поитиэрс[edit | edit source]

Де л’Орме кўприги билан қаср, галерея қўшилишидан олдин : ғарбий (юқори) ва шарқдан (пастки) кўринишлар, Жак Андроуэт ду Cерcеау томонидан чизилган. (1570-йил)

1535-йилда сарой Боернинг ўғлидан Франсия қироли Френсис И томонидан тож олдидаги тўланмаган қарзлари учун тортиб олинган. 1547-йилда Френсиснинг о'лимидан со'нг, Генрих ИИ дарё бо'йидаги саройга қаттиқ бог'ланган хо'жайини Диане де Пуитиэрсга совг'а сифатида саройни таклиф қилди[4]. 1555-йилда у Пҳилиберт де л'Ормега қасрни қарама-қарши қирг'ог'ига туташтирувчи камар ко'прикни қуришни топширди. Кейин Диане турли хил мевали дарахтлар билан бирга кенг гул ва сабзавот бог'ларини экишни назорат қилди. Дарё қирг'оқлари бо'йлаб жойлашган, аммо тош терраслар томонидан тошқиндан ҳимояланган, нафис бог'лар то'ртта учбурчак шаклида қурилган.

Диане де Пуитиэрс қал'анинг со'зсиз хо'жайини эди, аммо эгалик 1555-йилгача тожда қолди, чунки йиллар давомида нозик қонуний маневрлар ниҳоят унга зарар қилди.

Cатҳерине де' Медиcи[edit | edit source]

1559-йилда қирол Генрих ИИ вафот этганидан со'нг, унинг иродали беваси ва регенти Кетрин де' МедиcиДианани уни Чаумонт саройига алмаштиришга мажбур қилди. Кейин қиролича Кетрин Ченонсони о'зининг севимли қароргоҳига айлантириб, янги бог'лар қаторини қо'шди.

Шимоли-шарқдан черков ва кутубхона ко'рсатилган ко'риниш

Франсиянинг регенти сифатида Кетрин саройда ва ажойиб тунги зиёфатларда бойлик сарфлади. 1560-йилда Франсияда биринчи марта о'т о'чирилиши Кетриннинг о'г'ли Френсис ИИ нинг тахтга о'тиришига баг'ишланган тантаналар пайтида бо'либ о'тди. Бутун дарёни кесиб о'тиш учун мавжуд ко'прик бо'йлаб чо'зилган катта галерея 1577-йилда баг'ишланган. Кетрин шунингдек, корпус де логиснинг шарқий томонида черков ва кутубхона о'ртасида хоналар, шунингдек, г'арбда хизмат ко'рсатиш қанотини қо'шди. кириш ҳовлисининг ён томони[5].

Дю Серсонинг 1579-йилги китобидан қасрни кенгайтириш лойиҳаси
Чатеау ва унинг бог'ларининг ҳаводан ко'риниши

Кетрин, Жак Андроуэт ду Серсо томонидан о'зининг Лес плус греац бастименц де Франcе китобининг иккинчи (1579-йил) жилдида нашр этилган гравюрада акс эттирилган саройнинг янада кенгайишини ко'риб чиқди. Агар бу лойиҳа амалга оширилган бо'лса, ҳозирги сарой мавжуд бинолар атрофидаги қисқичлар каби қурилган улкан манорнинг кичик бир қисми бо'лар эди[5].

Лоуисе де Лорраине[edit | edit source]

Луиза де Лотаринг

Кетрин вафотидан со'нг, 1589-йил январ ойида сарой унинг келини, қирол Генрих ИИИ нинг рафиқаси Лотарингия Луизасининг ҳузурига борди. Луиза 1589-йил августда эрининг о'лдирилиши ҳақида билгач, Ченонсода эди ва у руҳий тушкунлик ҳолатига тушиб қолди. Луиза кейинги 11 йилни, 1601-йилнинг январ ойида вафот этгунига қадар, мотам кийимида, бош суяги ва суяклари билан тикилган қора гобеленлар орасида сарой коридорларида мақсадсиз кезиб юрган.

Дуc де Вендôме[edit | edit source]

Генрих ИВ Луиза мерос қилиб олган ва уни вайрон қилиш билан таҳдид қилган Кетрин де Медиcининг қарзларини то'лаш орқали о'зининг бекаси Габриэл д'Эстрéэс учун Ченонсони олди. Бунинг эвазига Луиза саройни о'зининг жияни Франсуа де Лотарингияга қолдирган, о'ша пайтда олти ёшли ва то'рт ёшли Сезар де Бурбон, дук де Вендом, Габриэл д'Эстрéэс ва Генри ИВ нинг о'г'ли бо'лган. Чатеау юз йилдан ко'проқ вақт давомида Дук де Вендом ва унинг авлодларига тегишли эди[6]. Бурбонлар ов қилишдан ташқари қасрга унчалик қизиқмасди. 1650-йилда Луи ХИВ ташриф буюрган антик режимнинг охирги қироли эди[7].

Чатеау де Ченонcеау 1720-йилда Бурбон герцоги томонидан сотиб олинди. У аста-секин қал'адаги барча нарсаларни сотди. Ко'пгина ажойиб ҳайкаллар Версалда тугади. Бева қолган Клод Дупиннинг бувиси бо'лган биринчи хотини Мари-Ауроре де Саксдан Луи Клод исмли о'г'ли бо'лган[8].

Луиза Дюпиннинг Ченонсодаги адабий салонига ёзувчилар Волтер, Монтеске, Фонтенел, табиацҳунос Буффон, драматург Марива, файласуф Кондиляк, шунингдек, Маркиз де Тенсин ва Маркиз дю Деффанд каби ма'рифатпарварлик етакчилари жалб этилган[4]. Жан-Жак Руссо Дюпиннинг котиби бўлиб, ўғлига тарбия берган. Ченонсода Эмил устида ишлаган Руссо о'зининг Э'тирофлар асарида шундай деб ёзган эди: Биз у эрда мусиқа чалардик ва комедияларни саҳналаштирдик. Силви ё'ли, Чер бо'йлаб паркдаги ё'л номидан кейин[9].

Бева қолган Луиза Дюпин франсуз инқилоби пайтида бинони вайронагарчиликдан сақлаб қолди ва уни Инқилобий гвардия томонидан вайрон қилишдан сақлаб қолди, чунки бу дарё бо'йлаб ко'п миллар бо'лган ягона ко'прик бо'лган саёҳат ва тижорат учун зарур эди[10].

Маргуэрите Пелоузе[edit | edit source]

1851-йилда Рогуэ аралашувидан олдин кириш жабҳаси
Кириш манзараси 2007-йил

1864-йилда саройни бой меросхо'р Маргуэрите Пелоузе Тахминан 1875-йилда у ме'мор Феликс Рогуэга уни қайта тиклашни топширди. У ички маконни деярли бутунлай янгилади ва Кетрин де Медичининг бир нечта қо'шимчаларини, шу жумладан кутубхона ва черков о'ртасидаги хоналарни ва шимолий жабҳадаги о'згаришларни олиб ташлади, улар орасида Геркулес, Паллас, Аполлон ва Кибеле фигуралари ко'чирилган. Маргуэрите ушбу лойиҳалар ва зиёфатларга сарфлаган пуллари туфайли унинг молиявий аҳволи ог'ирлашди ва черков тортиб олинди ва сотилди[11].

Яқин тарихи[edit | edit source]

Кубалик миллионер Хосе-Эмилио Терри 1891-йилда Ченонсони Пелуза хонимдан сотиб олган. Терри уни 1896-йилда оила а'зоси Франсиско Террига сотган[10]. 1913-йилда шоколадлари билан машҳур бўлган Мениэр оиласининг аъзоси Анри Мениэр томонидан қўлга олинган бўлиб, у ҳанузгача унга эгалик қилади[12].

Биринчи жаҳон уруши пайтида Гастон Мениэр касалхона бо'лими сифатида фойдаланиш учун галереяни о'рнатди[10]. Иккинчи жаҳон уруши пайтида, 1940-йил июн ойида немислар томонидан бино бомбардимон қилинди[13]. Шунингдек, у Чер дарёсининг бир томонидаги фашистлар томонидан босиб олинган зонадан эркин ҳудудга қочиш учун восита эди. қарама-қарши банк[10]. Немислар томонидан ишғол қилинган черков 1944-йил 7-июн куни иттифоқчилар томонидан бомбардимон қилинган, ўшанда черковга зарба берилган ва деразалари вайрон қилинган[14].

1951-йилда Менерлар оиласи қасрни реставрация қилишни Бернард Вуазенга топширди, у вайронага айланган бино ва бог'ларни (1940-йилда Чер тошқинида вайрон бо'лган) аввалги шоншуҳратини акс эттирди[15].

Галерея[edit | edit source]

Манбалар[edit | edit source]

  1. Ҳансер 2006, п. 61, анд „Чер Ривер“, Энcйcлопедиа Британниcа онлине.
  2. Пресентатион оф тҳе Чатеаух оф тҳе Лоире Валлей он Эурочаннел[сайт ишламайди]
  3. Гарретт 2010, п. 107.
  4. 4,0 4,1 Гарретт 2010, п. 108.
  5. 5,0 5,1 Ҳансер 2006, п. 61.
  6. Wҳеэлер 1979, п. 67.
  7. Гаигнерон 1993, п. 17.
  8. Тҳе cонфусионс оф фатҳер анд сон анд оф Мариэ Ауроре анд Лоуисе Дупин ҳаве беэн cларифиэд бй тҳе Георге Санд счолар, Георгес Лубин (Гаигнерон 1993, п. 20).
  9. Транслатед анд қуотед ин Гаигнерон 1993, п. 20.
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 Беcк 2011, п. 454.
  11. Бабелон 1989, пп. 600–601; Ҳансер 2006, п. 61; Драпер & Папет 2014, п. 226–227.
  12. Гаигнерон 1993, п. 22.
  13. Ҳансер 2006, п. 61–62.
  14. Ҳансер 2006, п. 62.
  15. Воисин 1993.

Адабиётлар[edit | edit source]

  • Бабелон, Жеан-Пиэрре (1989). Чатеаух де Франcе ау сиècле де ла Ренаиссанcе. Парис: Фламмарион. ИСБН 9782080120625.
  • Беcк, Шари (2011). А Портраит ин Блаcк анд Wҳите: Диане де Поитиэрс ин Ҳер Оwн Wордс. Блоомингтон, Индиана: иУниверсе. ИСБН 9781462029815.
  • Драпер, Жамес Давид; Папет, Эдоуард (2014). Тҳе Пассионс оф Жеан-Баптисте Cарпеаух. Неw Ҳавен: Яле Университй Пресс. ИСБН 9780300204315.
  • Гаигнерон, Ахелле де (1993). "Севен Ладиэс оф Ченонcеау", пп. 7–22, ин Ченонcеау, Энглиш эдитион. Парис: Соcиéтé Франçаисе де Промотион Артистиқуэ. ОCЛC 34799004.
  • Wҳеэлер, Даниэл; эдиторс оф Рéалитéс-Ҳачетте (1979). Тҳе Чатеаух оф Франcе. Лондон: Оcтопус Боокс. ИСБН 9780706412604.