Republica païsana : Diferéncia entre lei versions

Una republica païsana, republica de païsans, republica agricòla o republica d'agricultors (de l'alemand Bauernrepublik) descriu un tipe de societat, en vigor a l'Edat Mejana e especialament dins lo Sant Empèri, ont lo poder nòble e eclesiastic èra inabitualament feble, quitament inexistent, permetent las comunautats localas de gaudir d'un naut gra d'autonomia. Dins aquel contèxt, lo tèrme "republica" implica pas necessàriament l'existéncia de l'aparelh d'un Estat formal, e mai se aquò existissiá dins d'unas d'aquelas comunautats, mas puslèu simplament l'abséncia de poder feudau/eclesiastic efectiu. En règla generala, las republicas païsanas an durat lo mai longtemps dins de contradas reculadas e dificilas d'accès (zònas costièras, illas, paluns, torbièras, valadas montanhòlas...), dins las qualas las autoritats exterioras avián de mal a intervenir, e generalament tròp paures per atirar fòrça d'atencion.

Problèmas de terminologia / Sul mot "republica"

Es essencial de plan comprene la portada del tèrme «republica» dins la locucion de «republica paisana», tradusent lo tèrme alemand «Bauernrepublik». Uèi, una republica pòt far referéncia a l'encòp a un territòri e a un regim politic.

Dins lo contèxt istoric, lo mot "republica" es utilizat pels istorians principalament per soslinhar qu'aqueles territòris èran liures, sens lo poder dirècte d'un rei. S'agís de territòris pauc espandits, que correspondon uèi a l'espandida d'un arrondiment alemand o d'una comuna neerlandesa. Pasmens, los procediments decisionals democratics dins las republicas paisanas (relativament pichonas) s'averan, a pròpriament parlar, èsser una forma d'autonomia locala comparabla al principi de la corporacion municipala. Malgrat aquò, aquelas comunautats recercavan o èran obligadas de demorar vassalas d'entitats mai poderosas. Es pas donc pas susprenent qu'a l'epòca ont existissián las republicas paisanas, existissiá egalament de nivèls d'Estat als quals los òmes liures reials èran obligats. Aquò torna d'unes istorians reticents a utilizar lo tèrme de republica paisana.

La question se pausa egalament de saber a qual moment de la transformacion de las republicas paisanas en territòris del tip del que prevaliá a l'Edat Mejana (per exemple dins lo cas de la creacion del comtat de Frisa Orientala) las condicions son vengudas incompatiblas amb l'ideal de la "republica".

De mai, es dificil de saber se las zònas que los dirigents territorials avián mesas a la disposicion dels immigrants per la colonizacion son vengudas de las republicas paisanas en acordant de dreches a l'autonomia o en luchant per aqueles dreches, o se, dins aqueles cases, la sobeiranetat formala contunha de sobeirans recrutaires sus "lor" territòri es determinant. Aquel problèma jòga un ròtle central dins los paisatges de Stedingen e Bregenzerwald.

Exemples

Frisa e Bas Elba

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Rustringa

L'arquetip de la «Bauernrepublik» se tròba en Rustringa, e perdurèt dins aquela contrada reculada «per-delai Jade», al nòrd de las torbièras situadas cap a l'estuari de Weser, pendent mantes sègles. Aicí, son los «Redjeven», magistrats elegits pels paisans, que detenon lo poder de far lo drech e de tornar la justícia^[1]. La basa de l'exercici del poder dels redjeven de Rustringe se tròba dins l'Asegabuch (de). L'ofici dels redjeven mòstra lo fòrt desvolopament e l'independéncia del poder municipal al sègle XIII.

Lo tractat de 1220 intervengut entre la vila de Brèma e Rustringa menciona pel primièr còp un organ collegial fasent ofici d'institucion governanta. S'agís del «sedecim coniurati de terra», de saber las «setze jurats del país». Aqueles «coniurati» o «consules» de las fonts latinas semblan correspondre als «redjeven» dels tèxtes frisons, jogant lo ròtle de conselhièrs. Lo conselh es elegit cada annada, e constituís l'una de las compausantas de l'estructura constitucionala cooperativa mesa en plaça per aquela comunautat. Jòga lo ròtle d'instància deliberativa^[2].

L'independéncia de Rustringa pren fin en 1514, pendent la batalha de Hartward.

Frisa orientala e Frisa occidentala

Los organs politics de las liuras republicas paisanas èran plaçadas jos la dominacion d'una part dels grands proprietaris terrenals^[3], d'autra part jos l'influéncia dels senhors dels territòris vesins^[4]. De fach, las relacions entre las diferentas Bauernrepubliken èran sovent emprentadas d'ostilitat, Frísia se trobant trocejada en una miriada de pichonas entitats. Maridatges e successions son l'escasença de temptativas de concentracion dels poders.

Atal, las diferentas Bauernrepubliken de Frisa orientala (e dins d'unes cases en Frisa occidentala) son progressivament tombadas jos l'autoritat de l'ostal de Cirksena al sègle XV. Jos Ulrich I von Cirksena, Frisa orientala ven en 1464 un comtat d'Empèri. D'aquel temps, Frisa occidentala tomba jos la copa del Cercle de Borgonha. En 1648, las doas entitats se restacan a las Províncias Unidas independentas del Sant Empèri germanic en seguida del tractat de Münster.

Brèma e Oldenborg

Los paisans del país de Hadeln aguèron mai d'astre. Passant al sègle XIII jol contròtle del ducat de Saxònia-Lauenborg, aquel Estat del Sant Empèri s'avera puslèu feble. Aquò garantís als paisans l'exercici de lor regim en granda autonomia, e çò cap a la fin del sègle XIX^[5],[6].

Escandinàvia

Lo tèrme "republica paisana" es de còps aplicat a d'unas comunautats d'Escandinàvia a l'Epòca Vikinga e a la Plena Edat Mejana, sustot en Suècia, ont lo poder reial sembla èsser estat inicialament pro feble, e dins las regions de la Suècia modèrna qu'èran pas encara jol regne del rei suedés, aital coma en Islàndia, ont lo Estat liure d'Islàndia servís d'exemple de republica paisana inabitualament vasta e sofisticada, bastida sus las meteissas tradicions democraticas. D'unes istorians descrivon egalament lo mòde de governament de Gotland coma una Bauernrepublik abans l'arribada dels daneses en 1361.^[7] Las amassadas apeladas Thing èran al còr de las ancianas tradicions democraticas escandinavas.

Espaci alpenc

S'a trobat de similituds entre las Bauernrepubliken e los sistèmas de governament mes en plaça en Soïssa, en particular suls territòris dels actuals cantons de Glarona, d'Uri, de Schwyz e d'Unterwald ont lo Landsgemeinde èra elegit per l'ensemble dels abitants. Lo conselh, compausat de seissanta òmes, constituís l'organ executiu del canton. Aquelas comunautats independentas de paisans alpins se son amassadas en confederacion amb de vilas, las qualas dispausavan pas de constitucion democratica. Aqueles ensembles son arribats a resistir a las pretensions dels comtes e ducs a l'entorn, e çò fins a la fin del sègle XVIII.^[8]

La region de Bregenzerwald a conegut a la fin de l'Edat Mejana e a la debuta de l'epòca modèrna una Bauernrepublik, s'estant donat son pròpri conselh, sa pròpria constitucion (lo "Landsbrauch") e sa pròpria juridiccion.^[9]

D'unas fonts de lenga alemanda parlan egalament de Bauernrepublik per descriure lo cas de la republica dels Escartons de Briançon, amassa de territòris montanhòls avent gaudit de disposicions fiscalas e socialas particularas del XIV al sègle XVIII.^[10].

Nòtas e referéncias

Nòtas

Referéncias

• (es) Aqueste article es parcialament o en totalitat eissit d’una traduccion de l’article de Wikipèdia en castelhan intitolat « República campesina ».

Veire tanben

• Libertat frisona
• Dithmarschen
• Estat liure d'Islàndia
• Comuna medievala
• Anciana Confederacion Soïssa