In ‘Elisa’ zingzegde Serge Gainsbourg weer eens over zijn fixatie op (te) jonge meisjes

Elisa, Elisa
Elisa, cherche-moi des poux
Jane Birkin & Serge Gainsbourg, 1969

Het is tegenwoordig usance om de moeder aller hijgliedjes, Je t’aime... moi non plus, in verband te brengen met koningin Juliana. Zij zou het gekreun van Serge Gainsbourg en Jane Birkin een ferm opkontje hebben gegeven door te eisen dat de single uit de handel werd gehaald.

Dit vorstelijk-pophistorisch dwarsverband kent zijn oorsprong in 1971. Toen onthulde Gainsbourg in een interview met dagblad France Soir dat Juliana als aandeelhouder twee jaar eerder een flinke vinger in de pap had gehad bij Philips, zijn platenmaatschappij, om het nummer in de ban te doen. ‘Nog vóór het Vaticaanse dagblad L’Osservatore Romano onze chanson veroordeelde’, zei de Franse zanger en componist.

Philips zette de wereldwijde distributie stop nadat het gezucht in verschillende landen op de radio was verboden. Via een onafhankelijk label werd het opnieuw uitgebracht, met veel succes. Gainsbourg: ’Ik heb dus aan haar te danken dat vier miljoen exemplaren van de hand gingen. Een fortuin!’

Hoe Juliana druk zou hebben gezet op het Philips-hoofdkwartier, daar leverde hij geen keihard bewijs voor. Guuz Hoogaerts, Neerlands grootste Gainsbourg-kenner, gaat ervan uit dat het een door zijn held matig afgebakken relaas is. ‘Zijn hele leven staat bol van de half gelogen feitjes.’

Door de zegetocht van het duo werd er in 1969 snel een album uitgebracht, Jane Birkin, Serge Gainsbourg. Naast Je t’aime ... moi non plus, in eerste instantie opgenomen met Brigitte Bardot, en Les Sucettes (over orale seks) werd plek ingeruimd voor Elisa. De titel lijkt een verwijzing naar ex-scharrel Elisabeth Levitsky van Gainsbourg, maar insiders zien het vooral als een liefdesverklaring aan Jane en zijn fixatie op (te) jonge meisjes. In die zin was Elisa een prelude op Histoire de Melody Nelson uit 1971.

Net als in zijn lievelingsboek Lolita van Vladimir Nabokov gaat het in dit meesterwerk over een relatie tussen een meisje en een oude man. Feitelijk is het zijn veel jongere geliefde Jane Birkin op wie hij doelt, en evenals in Je t’aime... moi non plus kirt ze er op los. De Britse actrice staat bovendien op de hoes, halfnaakt, met een speelgoedbeest voor haar zwangere buik.

Nog bijna twintig jaar maakte Gainsbourg (echte naam: Lucien Ginsburg) muziek, altijd verrassend, van reggae tot hiphop. Vermeldenswaardig is zijn ode aan schetenkunstenaar Jevgeni Sokolov, zowel in boekvorm als op de plaat. Op het ritme van het reggaetandem Robbie Shakespeare en Sly Dunbar ruftte hij er op los.

Gainsbourg, die vijf pakjes ongefilterde Gitanes per dag rookte en een groot pastis-innemer was, stierf in 1991. Jane Birkin overleed in 2023. Samen met de Belgische zanger Arno Hintjens nam ze in 2002 nog een gloedvolle versie op van Elisa.

In zowel de necrologie van Birkin als Gainsbourg werd flink aandacht besteed aan Je t’aime... moi non plus. Om echt de liefde te bedrijven tijdens de opnamen, zei Gainsbourg, was ‘het plaatje te kort. Om tot een climax te komen had het toch een twaalf-inch-plaat moeten zijn.’

John & Paul