Iedereen wil weleens een punt zetten, ook de twijfelkonten, júíst de twijfelkonten

Dat het nieuwe kabinet me niet past als een jas zal u niet verbazen, al past het me net zo min me als slachtoffer op te stellen – ik ben me bewust van het feit dat er over het algemeen heel goed op mijn belangen wordt gepast, simpelweg omdat ik tot een meerderheid behoor.

Wat me wel bezighoudt, is dat de uitslag van de Kamerverkiezingen de overwinning lijkt te zijn van de mensen die het allemaal verschrikkelijk zéker weten, en ik geloof dat ik daar nog het meest last van heb.

Wie zijn oor her en der te luisteren legt hoort het galmen: de ijzeren mening is populair, de houding die rechtop staat, stellingen zonder stamelen, wat overigens geen exclusief rechts domein is, ter linkerzijde zie je het net zozeer, vaak nog eens versterkt door de pakketvorm – wie voor het klimaat demonstreert doet dat ook voor Gaza en voor transrechten, dat noemt men intersectioneel, wie van hard rijden houdt is ook voor elke dag een gehaktbal en Israël, dan heet het gewoon normaal doen.

Die identificatie met één groep, vaak door mensen die zelf geen snars met het onderwerp te maken hebben, leidt onherroepelijk tot ongelukken, al was het maar omdat die standpunten zelden op kalme wijze worden uitgeserveerd. De mensen naar wie we noodgedwongen luisteren zijn de mensen die zeggen hoe het zit en daarin geen nee accepteren, alleen amen – de mens is vatbaar voor rages, en opiniebrutalisme is de nieuwste.

Daartussenin zweven de twijfelaars, de mensen zonder microfoon en zendtijd.

Eerlijk is eerlijk: ik heb me vaak aangetrokken gevoeld tot het zelfvertrouwen dat van dit soort mensen uitgaat. Hoe wéten ze dat allemaal, dacht ik wanneer ik iemand iets hoorde beweren, of dat nou op televisie was of aan de stamtafel, zoveel te zeggen over zulke complexe onderwerpen, en ik dacht vooral: hoe weten ze het allemaal zo zéker, en dan luisterde ik net zolang tot ik er hetzelfde over dacht. Tot ik dan weer naar iemand anders luisterde, of iets anders las, want dat is de makke van de twijfelkont, je hebt iets nog niet bedacht of er gaat alweer een streep doorheen, of de bestaande ideeën worden dusdanig aangevuld dat de oorspronkelijke gedachte onherkenbaar werd.

Een verstandig mens laat zich corrigeren, zeker, maar het heeft ook iets buitengewoon irritants als je voorstellingsvermogen steeds maar weer voorbij je eigen gelijk reikt. Iedereen wil weleens een punt zetten, ook de twijfelkonten, júíst de twijfelkonten, punten willen we, of liever nog, een uitroepteken, graag!

Maar ze komen niet.

Ja, heel soms, bij racisme en dierenleed en kindermishandeling en al die andere zaken waarmee je naar de notaris kunt. Maar al het andere staat tot sint-juttemis ter discussie.

Bij veel mensen werkt dat enerzijds-anderzijds-denken als een rode lap op een stier, wat ik snap, want radicale tijden vragen nu eenmaal om radicale antwoorden. Maar wanneer is een gedachte af? Wanneer kom je over de streep? En is er dan echt maar één winnaar?

Nu helpt het, heb ik gemerkt, om ouder te worden.

De dingen worden er niet minder complex van, integendeel. Maar door al het verzamelde werk denk je wel steeds vaker: wacht eens even, zij weten het óók niet. En in sommige gevallen: zou je je mening niet een poosje opschorten, lieverd, als je ergens hardop over zit mee te kakelen terwijl je er net zo weinig van afweet als ik? En met lieverd bedoel ik dan natuurlijk flapdrol (m/v/x).

Eendimensionale oordelen zijn voor eendimensionale mensen, en die mensen bestaan niet: iedereen heeft zijn eigen context, geschiedenis en intentie. Alle reden dus om het huidige kabinet met zijn blinde volgelingen en blinde tegenstanders te wantrouwen, want het zijn mensen die zich schuldig maken aan onzorgvuldigheid, uit luiheid, of uit wraak.
Sprak ze genuanceerd.