4. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu 4th International Symposioum on History Education Başka Ülkelerin Tarih Ders Kitaplarında Türk/Osmanlı İmajını Konu Eden Tez Araştırmaları Hakkında Bir İnceleme цhmetХНimОek İstanbul Üniversitesi HцYEF, ahmetsimsek@istanbul.edu.tr “KöyleriХyakıyorlarбХisyanХedenlerinХaileХveХakrabalarınıХyakalayıpХöldürüyorХveХtutuklamalaraХtabiХtutuyorlarбХyakalananХ çetecilerХkazıklaraХoturtturuluyorбХçengellereХasılıyorб diriХdiriХderileriХyüzülüyorбХbaОlarıХkesiliyorХveyaХömürХboyuХkürekХ cezasınaХçarptırılıyorlardıг” Istorija Na Makedonskiot Narods. Pecatnitsa na Makedonija. (Skopje, 1988), s.91 Özet зегХyüzyıldaХtümХdünyaХülkelerindeХkatıХbirХuluslaОmaХsüreciХyaОanmıОtırгХчuХsüreçХbilindiЛiХikiХbüyükХ dünyaХ savaОınaХ nedenХ olmuОturгХ ÖzellikleХ ikinciХ dünyaХ savaОındanХ sonraХ savaОınХ nedenleriХ üzerineХ pekХ çokХ çalıОmaХ yapılmıОtırгХ чuХ nedenlerdenХ biriХ uluslararasındaХ kinХ veХ nefretХ tohumlarıХ ekenХ ötekileОtirmeХ sorunununХ olduЛuХ tespitХ edilmiОtirгХ ÖtekileОtirmeninХ enХ sistemliХ izlenebildiЛiХ öЛretimХ materyalleriХ dersХ kitaplarıХ olmuОturгХ TarihХ dersХ kitaplarıХ buХ noktadaХmerkeziХ yeriХ teОkilХ etmiОtirгХ чuХ sebeptenХ tarihХ dersХ kitaplarındaХ ülkeХ veyaХ milletХ imajlarıХ üzerineХ çalıОmalarХ çokХ önemsenmiОtirгХ чuХ çerçevedeХ ьeorgeХ EckertХ EnstitüsüХ baОtaХ olmakХ üzereХ pekХ çokХ merkezХ çalıОmalarХ yapmıОtırгХ Türkiye’deyseХonХжкХyıldırХbaОkaХülkelerdekiХTürkдOsmanlıХimajıХüzerineХpekХçokХçalıОmaХyapılmıОtırгХ чuХçalıОmadaХbaОkaХülkelerdekiХTürkдOsmanlıХimajı üzerineХTürkiyeХmerkezliХyapılmıОХakademikХtezбХ makaleХveХbildiriХçalıОmalarınınХincelenmesiХkonuХedilmiОtirгХчahsiХgeçenХtezбХmakaleХveХbildirilerdekiХ durumХ çeОitliХ yönlerdenХ incelenecektirгХ ÇalıОmalaraХ göreХ TürkдOsmanlıХ imajınınХ bahsiХ geçenХ ülkelerdekiХdurumuХveХbunaХnedenХolanХgerekçelerХüzerindeХdurulmayaХçalıОılacaktırгХ Anahtar SözcüklerпХOsmanlıХimajıбХTürkХМmajıбХtarihХdersХkitaplarıбХtarihХeЛitimiг A Study About Turkish / Ottoman İmages Thread Research In the History Textbooks of Other Countries Abstract In the 20th century there has been a hard nation-building process in all countries of the world. It has been know that this process led to two world wars. Especially after the second world war it have been many studies on the causes of war. One of these reasons have been identified as otherization in the inter-national. This question as systematic could been monitored textbooks. History textbooks have constituted central place at this point. In this reason many studies have been studied images of the country or nation in history textbooks. Many centers, especially George Eckert Institute have worked this context. In Turkey for 15 years, about Turkish / Ottoman images in other countries' history textbooks it has been made on many studies. The studies about the Turkish / Ottoman image in other countries, it have been published as Turkey-based academic theses, articles and papers. In this study it will examine various aspects of the situation in thesis, articles and papers. It will be according to the studies of Turkish / Ottoman image of the situation in the said country and it will try to focus on the reasons that caused it. KeywordsпХOttoman’sХimagesбХTurk’sХimages, history textbooks, history education Giriş зеекХ yılındaХ editörlüЛünüХ ÖzlemХ Kumrular’ınХ yaptıЛıХ Dünyada Türk İmgesi kitabıбХ uluslararasıХ birХ katılımlaХ dünyanınХ çeОitliХ coЛrafyalarındaХ TürklerХ hakkındaХ neдlerХ düОünüldüЛüХ konusunaХ odaklanmıОХbirХsempozyumunХsonucuХortayaХçıkmıОtıгХKitabınХgiriОindeХKumrularбХчorges’tenХyaptıЛıХ tespitle durumuХОöyleХresmetmiОtirп 240 4. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu 4th International Symposioum on History Education “Kartaca’nınХ kötüХ imgesininХ Roma’nınХ eseriХ olduЛunuХ iddiaХ ederгХ YineХ onaХ göreХ TürkünХ kötüХ imgesininХ yaratıcısıХ daХ цvrupa'dırгХ НüphesizбХ цvrupaХ dünyadaХ TürkХ imgesininХ oluОupХ kemikleОmesindeХenХbüyükХrolüХoynamıОХveХbuХimgeyiХkendiХpolitikalarıХçerçevesindeХbirХpropagandaХ unsuruХ olarakХ kullanmayıХ ihmalХ etmemiОtirгХцkdeniz’inХ birХ ucundanХ diЛerineХ ulaОanбХ yoldaХ üzerineХ eklenenХ hikâyelerleХ süslenenбХ çoЛuХ zamanХ dönüОümlereХ uЛrayanХ TürkХ imgesiХ жкгХ veХ жлгХ yüzyıldaбХ ьiovanniХ Ricci’ninХ ObsessioneХ TurcaХ ЭTürkХ SaplantısıЮХ olarakХ nitelendirdiЛiХ kıtasalХ birХ hastalıЛınХ tohumlarınıХdaХatacaktırг” KuОkusuzХ birХ toplumХ içindeХ doЛanХ veХ geliОenбХ zamanХ içindeХ kendiniХ farkedenХ insanбХ toplumunХ kendisineХ doЛrudanХ yaХ daХ dolaylıХ sunduЛuХ davranıОХ kalıplarıylaХ hareketХ ederбХ düОünürбХ varlıЛınıХ sürdürürгХчuХdurumХhemХbireyХolarakХonunХiОiniХkolaylaОtırırХhemХdeХgüvenХduygusuХiçindeХyaОamanıХ sürdürmesiniХ saЛlarгХ чuХ süreçХ içindeХ pekХ çokХ bilgiХ veХ imajaХ sahipХ olurгХ чuХ davranıОХ kalıplarınıХ biçimlendirenХ unsurlardanХ biriХ deХ kuОkusuzХ “biz”Х dıОındaХ konumlandırılanХ veХ “biz”Х kavramınaХ anlamХkatanХ“öteki”dirгХÖtekiХhakkındaХsahipХolduЛumuzХherХbilgiХveХimajХdoЛrudanХyaХdaХdolayıХsözХ veХdavranıОХkalıplarımızıХbelirlerгХчolayХЭжоолпХжожЮХimajınрХzihindekiХçaЛrıОımбХhisбХtutumХveХizlenimler ileХ bunlarınХ olumluдolumsuzХ deЛerlendirmelerindenХ meydanaХ geldiЛiniбХ bununХ ilkХ olarakХ sembolikХ birХ resimХ biçimindeХ olduЛunuбХ imajınбХ duyumsanmıОХ olanХ ОeyinХ zihindeХ bıraktıЛıХ iziХ yaХ daХ tasarımХ olduЛunuХsöylemiОtirгХMalumХolduЛuХüzereХbunlarХimgelerХsayesindeХgerçekleОirгХшevizciбХЭжооопХйлзЮХ iseХimgeyiбХdıОХdünyadakiХnesnelerinХzihinselХresmiбХkopyaХyaХdaХtasarımıрХgerçekХyaХdaХgerçekХdıОıХbirХ ОeyХ yaХ daХ olgununХ zihindekiХ tasarımıрХ varХ olanХ ОeylerinХ zihindeХ oluОanХ suretiрХ resimselХ niteliЛiХ olanХ tasarımрХzihninбХduyusalХbirХniteliЛiХyaХdaХdıОХdünyadaХvarХolanХbirХОeyinХkopyasınıбХduyusalХuyarılarınХ yokluЛundanХmeydanaХgetirmesiХsürecininХürünüХolanХzihinselХnesneХolarakХtanımlamıОtırгХчuХhaliyleХ imajХtoplumsalХbilgiХileХОekillenenХduyguХveХinançlaraХgöreХolanХzihinlerdekiХçaЛrıОımбХhisбХtutumХveХ izlenimlerХileХbunlarınХolumluдolumsuzХdeЛerlendirmeleriХiçerirХЭTolungüçбХзееепХизЮг ÖtekiХkavramıХveХtanımlamasıбХontolojikХolarakХyukarıdaХbahsedildiЛiХgibiХkonumlanmasınaХraЛmenбХ çoЛuХ zamanХ olumsuzХ birХ içerikleХ anılırгХ зегХ YüzyılınХ baОındakiХ uluslaОmaХ veХ yeniХ ulusХ devletlerinХ kurulmasıбХtamХdaХbuХolumsuzХanlamlarıylaХtanımlanmasınıХbirlikteХgetirmiОtirгХÖzellikleХ“ОanlıХtarihiХ veХeskiХgeçmiОiyleХçokХeskiХolduЛu”ХiddiasındakiХuluslaОanХdevletlerХyeniХötekiler yaratarak kendileri içinХ idealХ kimlikХ tablolarıХ çizerkenбХ ötekilereХ bütünХ olumsuzluklarıХ yükledilerгХ чöylelikleХ “biz”Х veХ “ötekiдler”Х arasındaХ derinХ uçurumlarХ oluОturdularгХ чuХ durumХ МkinciХ щünyaХ SavaОındanХ sonraХ uluslararasıХgündemeХgelmiОtirгХÇünküХМkinci щünyaХSavaОınınХinsanlıkХiçinХbüyükХyıkıcılıЛıХkarОındaХ tümХ dünyaХ yeniХ birХ hesaplaОmayaХ gitmiОбХ yeniХ birХ savaОınХ ancakХ eЛitimdekiХ ötekileОtirmedenХ kurtularakХ ulaОılabileceЛiХ düОünülmüОtürгХ чuХ baЛlamdaХ hemХ uluslararasıХ kuruluОlarХ hemХ deХ ülkelerХ aralarındaХyaptıklarıХikiliХanlaОmalarlaХbuХsorunuХçözmekХiçinХçabaХsarfХetmiОlerdirгХчuХbaЛlamdaХtarihХ dersХ kitaplarındakiХ ötekiХ imajıХ üzerineХ incelemelerХ yoЛunlaОmıОбХ ötekileОtirmeyleХ ilgiliХ tümХ ifadeХ veХ tanımlamalarınХ tarihХ dersХ kitaplarındanХ çıkarılmasıХ amaçlanmıОtırгХ чuХ konudaХ Türkiye’deбХ UNESшO’nunХ önerileriyleХ bazıХ giriОimlerdeХ bulunulmuОбХ dersХ kitaplarındaХ diЛerХ milletleriХ küçümseyenХ ifadelerinХ düzenlenmesiХ içinХ çalıОmalarХ yapılmıОtırгХ чuХ konudakiХ çalıОmalarıХ SafranХ veХ цtaХ ЭжоолЮХ ileХ НimОekХ veХ цlaslanХ ЭзежкЮХ makalelerindeХ özetiniХ görmekХ mümkündürгХ чuХ ikiХ çalıОmaХ Türkiye’dekiХ tarihХ dersХ kitaplarındaХ ötekileОtirmeХ unsurlarınınХ taranmasıХ veХ tespitiХ içinХ önemliХ veriХ saЛlamıОtırгХчuХçalıОmalardaХolduЛuХgibiХbaОkaХülkelerinХtarihХdersХkitaplarındaХTürkХimajıдimgesinin incelenmesiХdeХyenidenХanlamХkazanmıОtırгХ TürkХ veХ OsmanlıХ imajınınХ eleХ alındıЛıХ çalıОmalaraХ bakıldıЛındaХ bunlarınХ birХ kısmınınХ makaleбХ birХ kısmınınХ bildiriХ veХ birХ kısmınınХ daХ ЭaЛırlıklıХ olmakХ üzereЮХ tezХ çalıОmasıХ olduЛuХ görülmüОtürгХ MakelelereХ birХ gözХ atıldıЛındaХ birininХ цlibasic’eХ ЭзеемЮХ aitХ olduЛuХ görülürгХ “чosnaХ эersekХ TarihХ KitaplarındaХOsmanlıХ Мmajı”Х isimliХ makalesindeбХ TürklereХ yönelikХ yerХ yerХdüОmanlıkХ içerenХ ifadeХ veХ imalaraХ rastlandıЛınıХ belirtmiОtirгХ чuХ baЛlamdaХ чosna-эersek’teХ tarihХ dersХ kitaplarınınХ yenidenХ yazılmasıХ gerektiЛiniХ söylemiОtirгХ щiЛerХ birХ çalıОmaХ Yılmaz’aХ ЭзеенЮХ aittirгХ эazırladıЛıХ “ErmenistanХ шumhuriyeti’ndeХ OkutulanХ жегХ SınıfХ TarihХ щersХ KitabındaХ TürklerХ цleyhindeХ МfadelerХ veХ SözdeХ ErmeniХSoykırımı”ХisimliХmakalesindeбХErmenistan’dakiХdersХkitaplarındaХTürklerleХilgiliХbölümleriХveХ ifadelerinХdüОmanХmilletХbilincininХyaratılmasınaХkaynakХoluОturduЛunuХvurgulamıОtırгХщahaХgüncelХ veХ benzeriХ iseХ YıldızХ щeveciХ чozkuО’unХ yazdıЛıХ “ErmeniХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ TürkХ Мmgesi”Х makalesidirгХ зежйХ yılındaХ yayımlananХ makaledeХ ErmeniХ dersХ kitaplarındaХ TürkХ imajınınХ tekХ taraflıХ olarakХ sunulduЛuХ veХ OsmanlıХ devletininХ ErmeniХ öЛrencilerceХ barbarХ veХ iОgalciХ olarakХ tanımlandıЛıХ 241 4. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu 4th International Symposioum on History Education belirtilmiОtirХ ЭщeveciбХ зежйЮгХ щiЛerХ birХ makaleХ цizharkyn’aХ aittirгХ зежзХ yılındaХ yayınlananХ “Kırgızistan’dakiХ OrtaokulбХ LiseХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ TürkiyeХ TarihininХ Okutulması”Х adlıХ makalesindeХ SSшчХ dönemiХ veХ KırgızistanХ шumhuriyeti’ndeХ kullanılanХ tarihХ dersХ kitaplarınınХ karОılaОtırmalıХ analiziХ yapılmıОtırгХ YeniХ dönemdeХ bazıХ bilgilerinХ deЛiОmiОХ olduЛunuХ belirtmekleХ birlikteХ çoЛunluklaХ “eskiХ anlatıma”Х baЛlıХ kalındıЛınıХ gösterilmiОtirгХKonuylaХ ilgiliХ diЛerХ kapsamlıХ birХ çalıОmaХiseХчiricky’eХaittirгХзежиХyılındaХ“TheХOttomanХцgeХinХSouthernХшentralХEuropeХasХRepresentedХ in SecondaryХ SchoolХ эistoryХ TextbooksХ inХ theХ шzeckХ RepublicбХ эungaryбХ PollandХ andХ Slovakia”Х baОlıЛıylaХ yayınlananХ makalesindeХ buХ ülkelerinХ tarihХ dersХ kitaplarındakiХ demirХ perdeХ ЭsosyalistЮХ dönemdeХveХ sonrasındakiХ OsmanlıХ algısınıХ incelenmiОtirгХцnaХ hatlarıylaХ sosyalistХ dönemХ sonrasındaХ tarihХdersХkitaplarındaХuzunХzamanХOsmanlıХçaЛınınХeleХalınıОındaХbüyükХfarklılaОmalarınХolmadıЛınıХ belirtmiОtirХ ЭчirickyбХ зежипХ жзйЮгХ ьüncelХ birХ çalıОmaХ iseХ RusyaХ TarihХ щersХ kitaplarındaХ TürkХ OsmanlıХ МmajıХ baОlıЛınıХ taОıyanХ MeherremovaХ шengizХ ileХ НimОek’eХ aitХ olandırгХ зежкХ yılındaХ yayınlanmıОХ buХ makaledeХdeХTürkХveХOsmanlıХkimliЛiХveХkültürüyleХötekileОtirmeХunsurunaХrastlanmıОtırг KonuylaХ ilgiliХ diЛerХ birХ yayınХ türüХ bildirilerdirгХ чunlardanХ biriХ olanХ Köstüklü’nünХ зежиХ yılındaХ UluslararasıХ TürkХ щiliХ veХ EdebiyatıХ Kongresi’ndeХ sunduЛuХ “KıbrısХ RumХ KesimiХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ TürkХ veХ TürkiyeХ Мmajı”Х adlıХ çalıОmasındaХ RumХ kesimiХ dersХ kitaplarındaХ “Türk”Х kavramınınХ öЛrencilereХ olumsuzХ biçimdeХ sunulduЛuбХ bununХ зеежХ yılıХ цvrupaХ KonseyiХ Önerisine aykırıХolduЛunuХbelirtmiОtirг чizimХbuХbildirimizdeХiseХbaОkaХülkelerinХtarihХdersХkitaplarındaХTürkдOsmanlıХimajınıХkonuХedenХtezХ araОtırmalarıХincelenmiОtirг Yöntem чuХincelemedeХbaОkaХülkelerdekiХtarihХdersХkitaplarındaХTürkдOsmanlıХimajınınХnasılХolduЛunaХiliОkinХ TürkçeХ tezlerХ konuХ edilmiОtirгХ чuХ çalıОmadaХ taramaХ yöntemiХ kullanılmıОtırгХ ÖncelikleХ literatürХ taranarakХ incelemeyeХ konuХ olacakХ tezlerХ tespitХ edilmiОtirгХ UlaОılanХ tezlerХ dokümanХ analizineХ tabiХ tutulmuОturгХ щokümanХ incelemesiбХ araОtırılması hedeflenenХ olguХ veyaХ olgularХ hakkındaХ bilgiХ içerenХ yazılıХ materyallerinХ analiziniХ kapsarХ ЭYıldırımбХ НimОekбХ зеелпжннбззйЮгХ TezlerinХ tamamındaХ hangiХ ülkelerinХdersХkitaplarınınХkonuХedildiЛiбХtezlerinХhangiХüniversitelerinХhangiХbölümlerindeХyapıldıЛıбХ nasılХ birХ kavramsalХ temellendirmedenХ hareketХ ettikleriбХ hangiХ yöntemleriХ kullandıklarıбХ hangiХ anaХ bulgularaХ ulaОtıklarıбХ bulgularınıХ yorumlamaХ durumlarınınХ neХ olduЛuХ araОtırılmıОtırгХ EldeХ edilenХ veriler niteliksel olarak betimlenecektir. Toplanan veriler betimselХanalizХyöntemiyleХçözümlenmiОtirгХ Araştırmada incelenen tezler 1. НenerХ чiljaliЭзеемЮгХ MakedonyaХ EЛitimХ KurumlarındaХ OkutulanХ TarihХ KitaplarındaХ OsmanlıХ МmajıбХЭYayınlanmamıОХYüksekХLisansХTeziЮбХьaziХÜniversitesiХEЛitimХчilimleriХEnstitüsüг 2. NursesХ YıldızгХ ЭзеенЮгХ жоне–жооеХ YıllarıХ цrasındaХ чulgaristan’daХ МlköЛretimХ veХ OrtaöЛretimХ KurumlarındaХ OkutulanХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ TürkХ veХ OsmanlıХ цlgısıгХ YayınlanmamıОХ YüksekХLisansХTeziбХьaziosmanpaОaХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsüгХ 3. MırnaХ ŽunıРгХ ЭзеенЮгХ эırvatistan’daХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ OsmanlıХ МmajıгХ YayınlanmamıОХ YüksekХLisansХTeziбХМstanbulпХYıldızХTeknikХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsüг 4. MehmetХ YiЛitгХ ЭзееоЮгХ цrapХ ÜlkelerindeХ OkutulanХ LiseХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ TürklerХ ЭÜrdünХ veХ SuriyeХ ÖrneЛiЮгХ YayınlanmamıОХ YüksekХ LisansХ TeziбХ цnkaraпХ ьaziХ ÜniversitesiХ EЛitimХчilimleriХEnstitüsüг 5. MahmutХULUчцНХ ЭзееоЮгХ ьünümüzХцmerikanХ TarihХщersХKitaplarındaХ TürkХ TarihiХ МleХ МlgiliХ KonularınХ EleХ цlınıОıХ ÜzerineХ чirХ МncelemeгХ ЭYayınlanmamıОХ YüksekХ LisansХ TeziЮгХ KonyaпХ SelçukХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsüг 6. VeneraХ ьatinaХ ЭзееоЮгХ RusХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ OsmanlıдTürkХ МmgesiгХ YayınlanmamıОХ YüksekХLisansХTeziбХМstanbulпХYıldızХTeknikХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsüг 242 4. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu 4th International Symposioum on History Education 7. ZehraХ чгХ ьÖKщEMгХ ЭзежеЮгХ SuudiХ цrabistanХ щersХ KitaplarındaХ TürklerХ veХ TürkХ МmajıбХ ЭYayınlanmamıОХYüksekХLisansХTeziЮбХМstanbulпХMarmaraХÜniversitesiХOrtadoЛuХцraОtırmalarХ Enstitüsüг 8. YenalХ ьöksunгХ ЭзежжЮгХ SuriyeХ МlkХ veХ OrtaöЛretimХ щersХ KitaplarındaХ TürklerХ veХ TürkХ Мmajı, ЭYayınlanmamıОХYüksekХLisansХTeziЮХМstanbulпХMarmaraХÜniversitesiХOrtadoЛuХцraОtırmalarıХ Enstitüsüг 9. MehmetХчatanгХЭзежжЮгХМranХМslamХшumhuriyetiХМlkХveХOrtaöЛretimХщersХKitaplarındaХTürklerХ veХTürkХМmajıбХЭYayınlanmamıОХYüksekХLisansХTeziЮХМstanbulпХMarmaraХÜniversitesiХOrtadoЛuХ цraОtırmalarıХEnstitüsüг 10. ыatihХ ыuatХ TUNшERгХ ЭзежзЮгХ KosovaХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ OsmanlıХ дХ TürkХ МmajıбХ ЭYayınlanmamıОХ YüksekХ LisansХ TeziЮбХ цntalyaпХ цkdenizХ ÜniversitesiХ SosyalХ чilimlerХ Enstitüsüг 11. яahjaХMuhasiloviРгХЭзежкЮгХчosna эersekХьüncelХTarihХщersХKitaplarındaХOsmanlıдTürkХМmajıгХ YayınlanmamıОХYüksekХLisansХTeziХМstanbulпХМstanbulХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsüХ 12. NigarХ MaharramovaХ шengizгХ ЭзежлЮгХ SovyetХ RusyaХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ TürkХ МmajıгХ YayınlanmamıОХYüksekХLisansХTeziбХSakaryaпХSakaryaХÜniversitesiХEЛitimХчilimleriХEnstitüsüг Bulgular Bulgu 1. МlkХ bulguХ olarakбХ TürkХ imajıХ üzerineХ yapılanХ veХ incelemeХ listemizdeХ olanХ tezlerdeХ hangiХ ülkelerinХtarihХdersХkitaplarıХkonuХedilmiОtirХsorusunaХcevapХaranmıОtırгХчunaХgöreХdaЛılımХОöyledirпХ            Rusya tarihХdersХkitaplarıХз Suriye tarihХdersХkitaplarıХз Makedonya dersХkitaplarıХж Hırvatistan dersХkitaplarıХж Bosna dersХkitaplarıХж Kosova dersХkitaplarıХж Bulgaristan dersХkitaplarıХж Ürdün dersХkitaplarıХж Arabistan dersХkitaplarıХж İran dersХkitaplarıХж Amerika dersХkitaplarıХж TezlerinХ konuХ edindikleriХ ülkelereХ bakıncaХ цmerikaХ dıОındakilerinХ hepsininХ eskiХ OsmanlıХ coЛrafyasınınХ birerХ parçasıХ olanХ yerlerХ olduЛuХ görülmüОtürгХ чununХ nedeniХ tesadüfiХ olmasaХ gerektirгХ ZiraХ eskiХ osmanlıХ coЛrafyasındaХ kurulmuОХ buХ ülkelerinХ tarihХ dersХ kitaplarıdnaбХ ülkeХ geçmiОiХ olarakХ TürkХveХOsmanlıХimajlarınaХdahaХfazlaХyerХverilmiОХolabileceЛiХtahminХedilebilirгХчuХdaХbuХülkelerdeХ ilgiliХkonunХaraОtırılmasınıХberaberindeХgetirmiОtirгХ Bulgu 2. İncelenen tezleri, yapıldıkları üniversite- bölüm dağılımları       MarmaraХÜniversitesiХOrtadoЛuХцraОtırmalarıХEnstitüsü’ndeХ-3 ьaziХÜniversitesiХEЛitimХчilimleriХEnstitüsüХTarihХEЛitimiХцчщ-2 YıldızХTeknikХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsüХUluslararasıХМliОkilerХчölümünde-2 ьaziosmanpaОaХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsüХSosyalХчilgilerХÖЛretmenliЛiХцчщ-1 SelçukХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsüХTarihХEЛitimiХцчщ-1 цkdenizХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsü UluslararasıХМliОkilerХчölümünde-1 243 4. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu 4th International Symposioum on History Education   МstanbulХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsüХTarihХчölümü-1 SakaryaХÜniversitesiХEЛitimХчilimleriХEnstitüsüХTarihХEЛitimiХцчщ-1 чunaХ göreХ tezlerinХ üçününХ bölgeХ araОtırmalarııХ konuХ alanХ OrtadoЛuХ цraОtırmalarıХ Enstitüsü’ndeбХ üçününХ UluslararasıХ МliОkilerХ чölümündeбХ dördününХ eЛitimХ bilimleriХ temelliХ bölümlerdeбХ birininse TarihХ bölümündeХ yapıldıЛıХ görülmüОtürгХ EЛitimХ bilimleriХ temelliХ bölümlerdeХ tezlerХ geneldeХ vatandaОlıkХeЛitimi-eЛitimХiliОkisiХiçindeбХdersХkitaplarındaХötekilikХЭdüОmanlıkЮХyaratmasıХbaЛlamındaХ iОlenirkenбХ uluslararasıХ iliОkilerХ bölümündeХ dahaХ çokХ kimlik-tarih-geçmiО-aidiyetХ baЛlamındaХ yerХ bulmuОturгХ OrtadoЛuХ цraОtırmalarХ enstitüsündeХ iseХ ülkeninХ siyasiХ durumuХ veХ coЛrafyasıylaХ birlikteХ verilmiОtirгХTarihХbölümündekiХtekХtezdeХiseХsadeceХilgiliХdersХkitaparındaХTürklerХveХOsanlılarlaХilgiliХ cümlelerdenХ alıntılarХ yapılmıОбХ neredeyseХ hiçХ birХ yorumaХ yerХ verilmemiОtirгХ чuХ durumХ Türkiye’dekiХ “yorumsuzХtarihçiliЛe”139 yönelikХbirХgöstergeХdeХsunarХgibidirгХ Bulgu 3. İncelenen Tezlerin Kavramsal Temellendirmesi EЛitimХ bilimlerindekiХ tezlerdeХ geneldeХ eЛitim-öЛretim-dersХ kitabıХ iliОkisiХ üzerindenХ barıОçıХ eЛitimeХ yapılanХ atıflaХ dersХ kitaplarınınХ nasılХ önemliХ olduklarıХ görüОüХ iОlenmiОtirгХ UluslararasıХ iliОkilerdeХ veХ OrtadoЛuХцraОtırmalarıХEnstitüsündeХyaptırılanХtezlerdeХiseХdahaХçokХilgiliХülkeninХkısaХsiyasiбХsosyal veХeЛitimselХgeçmiОindenХbahisleХincelenenХdersХkitaplarınınХnasılХbirХsiyasalХamacınХaraçlarıХolduklarıХ ayrıntılıХbiçimdeХiОlenmeyeХçalıОılmıОtırгХTarihХbölümündekiХtekХtezdeХiseХtarihХdersХkitaplarınınХönemiХ üzerineХbirХgiriОХdıОındaХkavramsalХbirХtemellendirmeyeХrastlanmamıОtırгХ Bulgu 4. İncelenen Tezlerin Yöntem Durumu EЛitimХчilimleriХEnstitülerindeХyaptırılanХtezlerdeХyöntemХkısmıХЭdokümanХincelemesiбХiçerikХanaliziЮХ dahaХ ayrıntılıХveХveriХ toplamaХ kısmıХdahaХteknikХ biçimdeХ açıklanmasınaХ karОınХUluslararasıХ МliОkilerбХ OrtadoЛuХцraОtırmalarıХveХTarihХчölümündeХyaptırılanХtezlerdeХyöntemбХayrıХbaОlıktaХiОlenmemiОtirгХ чununХ birХ istisnasıХMırnaХŽunıРгХ ЭзеенЮгХ “Hırvatistan’da Tarih Ders Kitaplarında Osmanlı İmajıбХ YüksekХ LisansХTeziХМstanbulпХYıldızХTeknikХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsü”ХkünyeliХçalıОmadırгХZunicбХ uluslararasıХ iliОkilerХ alanınınХ kuramsalХ imkanlarınıХ ciddiХ biçimdeХ kullanmıОtırгХ ÖzellikleХ tezindeХ kullandıЛıХ imajoloji-imgelemбХ toplumsalХ hafızaбХ toplumsalХ kimlik-tarihХ iliОkileriniХ kuramsalХ düzeydeХ çokХbaОarılıХbiçimdeХözetlemiОtirгХ EЛitimХ bilimleriХ enstitülerindeХ yaptırılanХ tezlerdeХ iseХ dahaХ çokХ Wirth’inХ dileХ getirdiЛiХ atlama, sabitlenme, yadsıma, yanıltma tekniklerinin ilgiliХ dersХ kitaplarındaХ nasılХ kullanıldıklarıХ daХ deОifreХ edilmiОtirгХTarihХbölümündeХyaptırılanХtezdeХiseХgerekХilgiliХ literatürХtaramasıХyeterliХyansıtılamadıЛıХ gibiХgerekseХincelenenХkitaplardanХeldeХedilenХbulgularınХneredeyseХhiçХyorumlanmadıЛıХgörülmüОtürгХ Bulgu 5. İncelenen Tezlerde Ulaşılan Ana Bulgular чunaХiliОkinХbulgularıХherХbirХtezХiçinХayrıХayrıХvermekХgerekmiОtirгХчunaХgöreп НenerХ чМLяцLМЭзеемЮгХMakedonyaХ EЛitimХKurumlarındaХ OkutulanХ TarihХ KitaplarındaХ OsmanlıХ МmajıбХ ЭYayınlanmamıОХYüksekХLisansХTeziЮбХьaziХÜniversitesiХEЛitimХчilimleriХEnstitüsüг MakedonХ TarihХ kitaplarındakiХ OsmanlıХ МmparatorluЛu’nunХ etnikХ yapısıХ meselesindeбХ yazarlarХ OsmanlıтTürkбХ OsmanlıтМslamХ veХ OsmanlıтХ ыeodalХ imajınıХ ortayaХ çıkartıpХ bunuХ üzerindeХ durarakбХ Osmanlı’nınХ çokХ kültürlüХ veХ çokХ dinliХ yapısınıХ çarpıtarakХ чalkanХ milletlerinХ ortakХ düОmanıХ halineХ getirmekХiçinХyadsımaХtekniЛiniХdahaХfazlaХkullanmıОlardırХЭsгижЮгХчuХdurumХaynıХzamandaХOsmanlıyaХ yüklenenХ olumsuzХ imajıХ oradaХ yaОayanХ TürklereХ deХ yansıtılmasınıХ beraberinde getirebilmektedir. ÇünküХ MakedonХ tarihХ kitaplarındaХ oluОturulmuОХ vahОiбХ katliamХ yapanбХ barbarбХ kuralsızбХ zulümleХ intikamХalanХgibisindenХOsmanlıХimajıХvardırХЭsгжмл-177). Türkiye’deХbazıХtarihçilerinбХeldeХettikleriХbelgelerdekiХbilgilerХaynenХvererekбХhiçХbirХyorumdaХbulunmayarakбХ yorumlamayıХ okucuyaХ bıraktıklarınıХ iddiaХ etmeleriХ sözХ konusudurгХ чuХ durumХ tarihçilikХ mesleЛiХ açısıdanХ trajikomikХbirХtavırdırгХZiraХbugünХtarihinХkanıtlardanХhareketleХbirХtakımХolgularınХzenginХbirХyorumХalanıХolduЛuХ genelХkabulХolarakХliteratürdeХkendiniХgöstermektedirгХХ 139 244 4. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu 4th International Symposioum on History Education NursesХ YıldızгХ ЭзеенЮгХ жоне–жооеХ YıllarıХ цrasındaХ чulgaristan’daХ МlköЛretimХ veХ OrtaöЛretimХ KurumlarındaХ OkutulanХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ TürkХ veХ OsmanlıХ цlgısıгХ YayınlanmamıОХ YüksekХ LisansХTeziбХьaziosmanpaОaХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsüг чulgaristanХ tarihХ dersХ kitaplarındaХ OsmanlıХ щevletiХ sıkХ sıkХ sömürgeciХ birХ devletХ olarak tanıtılmıОбХ OsmanlıХщevleti’ninХчulgarlarıХsömürdüЛüбХzulümХveХbaskıХuyguladıЛıХsürekliХtekrarlanmıОtırХЭsгонЮг OsmanlıХщevletiХsaldırganбХ istilacıбХ gaddarХveХ zorbaХ birХ devletХolarakХ gösterilmiОtirгХOsmanlıХщevletiХ Bulgarlara canavarca zulmeden, katliamlarХ uygulayanХ vahsiХ birХ tiranlıkХ sistemiХ olarakХ yansıtılmayaХ çalıОılmıОtırгХ щersХ kitaplarınınХ bazıХ yerlerindeХ padiОahlarlaХ ilgiliХ olumsuzХ veХ aОaЛılayıcıХ deЛerlendirmelerdeХ bulunulmuОturгХ ÖrneЛinХ sultanХ SelimleХ ilgiliХ namussuzбХ edepsizбХ imansızХ gibiХ ifadeler kullanılmıОtırгХ OsmanlıХ щevleti’ninХ TanzimatХ veХ юslahatХ fermanlarıХ ileХ toplumsalХ eОitliЛiХ veХ adaletiбХ kanunХ üstünlüЛünüХ hedeflediЛiniХ amaХ tümХ buХ giriОimlerinХ aldatmacadanХ baОkaХ birХ ОeyХ olmadıЛınaХvurguХyapılmıОtırХЭsгооЮг OsmanlıХ щevleti’ninХ эıristiyanХ halkaХ yönelikХ MüslümanlastırmaХ çalıОmalarınaХ önemХ verdiЛiбХ çoЛuХ zamanХbaskıХveХsiddetХyoluХileХinsanlarıХMüslümanХolmayaХzorladıЛıХyazılmıОtırХЭжееЮг MırnaХ ŽunıРгХ ЭзеенЮгХ эırvatistan’daХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ OsmanlıХ МmajıгХ YayınlanmamıОХ YüksekХ Lisans Tezi, МstanbulпХYıldızХTeknikХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsü ZunicбХ эırvatistanХ tarihХ dersХ kitaplarınıбХ siyasetenХ oluОanХ ciddiХ farklarХ nedeniyleХ йХ anaХ dönemdeХ incelemiОtirгХ МkinciХ щünyaХ SavaОıХ SonrasıХ щönemХ Эжойк-жолебХ ReformХ veХ щesentralizasyonХ щönemiХ (1960-жомзЮбХYugoslavya'nınХZirveХveХSonuХЭжомй-жоожЮбХSavaОХveХTuđman'danХьünümüzeХЭжоож–2006) ОeklindedirгХ чunaХ göreХ ilkХ dönemХ sosyalistХ ideolojininХ deХ yönlendirmesiyleХ bütünüyleХ olumsuzХ veХ emperyalistХ birХ OsmanlıХ imajıХ çizmesineХ karОınбХ oХ dönemdeХ yaОayan köylüХ TürklerinХ deХ bundanХ olumsuzХ etkilendiЛiniХ vurgulayarakХ sınıfsalХ birХ bakıОХ açısıХ ortayaХ koymuОturгХ ReformХ veХ щesentralizasyonХщönemineХkısmenХyumuОamanınХortayaХçıkmasıylaХörneЛinХyeniçeriХolanХçocuklarınХ OsmanlıХyönetimindeХüstХdüzeyeХkadarХgelebildikleriХgibiХbilgilerХdeХpaylaОılmayaХbaОlanmıОtırгХжомйжоожХ arasındaХ iseХ özellikleХ tarihХ dersХ kitabıХ Makek’inХ giriОimleriyleХ щuygusalХ VurguluбХ kanlıбХ vahОiбХ barbarХ birХ düОmanХ tasviriХ üzerindeХ yoЛunlaОıldıЛınıХ belirtmiОtirгХ MakekХ dersХ kitaplarındaХ yapıların veyaХ sanatХ eserlerininХ reprödüksiyonlarınınХ kullanılmasınıХ deЛilбХ kanlıХ çatıОmalarınХ veХ acımasızХ idamlarınХ betimlerininХ kullanılmasınıХ tavsiyeХ etmektedirХ ЭsгкиЮгХ SonХ dönemdeХ iseХ Makek’inХ dersХ kitaplarıХbirazХyumuОatılarakХokutulmayaХdevamХetmiОtirгХ MehmetХ YiЛitгХ ЭзееоЮгХ цrapХ ÜlkelerindeХ OkutulanХ LiseХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ TürklerХ ЭÜrdünХ veХ SuriyeХ ÖrneЛiЮгХ YayınlanmamıОХ YüksekХ LisansХ TeziбХ цnkaraпХ ьaziХ ÜniversitesiХ EЛitimХ чilimleriХ Enstitüsüг цrapХ ülkeleriХ tarihХ dersХ kitaplarındakiХ TürkХ anlatımıбХ buХ ülkelerХ ileХ ülkemizХ arasındakiХ günümüzХ iliОkilerineХgöreХfarklılıkХgöstermektedirгХщıОХpolitikadaХ”dostХveХkardeОХülke”ХdiyeХnitelendirdiЛimizХ veХ günümüzХ iliОkilerininХ oldukçaХ iyiХ olduЛuХ ÜrdünХ эasimiХ KrallıЛıХ ileХ sınırХ komsumuzХ olmasınaХ karsınХ gerginХ birХ iliОkimizХ olanХ SuriyeХ цrapХ шumhuriyetiХ tarihХ dersХ kitaplarındaХ kiХ anlatımХ birbirindenХ oldukçaХ farklıdırгХ Ürdün’deХ dahaХ köklüХ birХ OsmanlıХ kültürüХ anlatımıХ veХ sahiplenmeХ görülürkenбХSuriye’deХtamamenХbirХdıОlamaбХyadsımaХveХiОgalХkavramlarınınХkullanımıХgörülmektedir. эerХ ikiХ ülkedeХ deХOsmanlıХщevleti’ninХ sonХ dönemiХ dahaХ geniОХ anlatılmaktaХ amaХ цrapХ isyanınınХ asılХ nedeniХ olarakбХ sonХ dönemdeХ OsmanlıХ щevleti’ninХ yönetimindeХ sözХ sahibiХ olanХ “МttihatХ veХ TerakkiХ Partisi”ХgösterilmektedirгХчuХkonudaХherХikiХülkedeХdeХaОırıХbirХsabitlenmeХvardırХЭsгооЮг MahmutХ ULUчцНХ ЭзееоЮгХ ьünümüzХ цmerikanХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ TürkХ TarihiХ МleХ МlgiliХ KonularınХ EleХ цlınıОıХ ÜzerineХ чirХ МncelemeгХ ЭYayınlanmamıОХ YüksekХ LisansХ TeziЮгХ KonyaпХ SelçukХ ÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsüг ABщ’deХ enХ çokХ okutulmakХ жиХ tarihХ dersХ kitabıХ seçilerekХ incelemeХ yapılmıОtırгХ МncelemeninХ nasılХ yapıldıЛıбХ hangiХ yöntemХ veХ tekniklerinХ kullanıldıЛınaХ deЛinilmemiОtirгХ SonuçtaбХ OsmanlıбХ SafeviбХ чabürlüбХ ьazneliбХ SelçukluбХ TimurluХ devletleriХ oldukçaХ önyargıdanХ uzakХ iОlenirkenбХ ErmeniХ meselesiХ soykırımХ baОlıЛındaХ yerХ bulmuОturгХ чenzerХ biçmdeХ KürtlerinХ ayrımcılıЛaХ uЛradıklarıХ daХ iОlenmiОtirгХ чunaХ karОınХ MustafaХ KemalХ büyükХ birХ komutanХ veХ devletХ adamıХ olarakХ olumluХ birХ figürХ ОeklindeХ deЛerlendirilmiОtirгХ 245 4. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu 4th International Symposioum on History Education Venera GatinaХ ЭзееоЮгХ RusХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ OsmanlıдTürkХ МmgesiгХ YayınlanmamıОХ YüksekХ LisansХTeziбХМstanbulпХYıldızХTeknikХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsüг ÇarlıkХ dönemiХ tarihХ dersХ kitaplarındaХ OsmanlıyaХ iliОkinХ hemХ olumluХ hemХ deХ olumsuzХ imajХ oluОturacakХ bilgilerХ yanХ yanaХ yerХ almıОtırгХ Х ÖrneЛinХ sultanХ veХ komutanlarıХ sonХ dereceХ övücüХ tasvirХ edilmiОбХ OsmanбХ OrhanХ veХ чeyazıtХ sultanlarıХ “cesur”Х gösterilmekleХ beraberбХ ayrıcaХ sultanХ OsmanХ daХ “bilgili”Х veХ “içХ güzelliЛineХ sahip”Х olarakХ nitelendirmiОtirгХ Osmanlı ordusuХ “cesur”бХ “baОarılı”бХ “savaОmadanХteslimХolmayan”ХolarakХtanımlanmıОtırгХчunaХkarОınбХэıristiyanХhalkaХuygulananХbaskıХ veХ zulümХ tasvirleriбХ kuОkusuzбХ OsmanlıХ TürklerininХ “gaddar”Х olduЛunuХ göstermekleХ yükümlüХ imgelerdirгХ ЭsгонЮгХ SovyetХ dönemindeyseХ KurtuluОХ savaОınıХ öncelikleХ “devrimХ harekâtı”Х olarakХ deЛerlendirilmiОХveХSovyet-TürkХiliОkilerininХöneminiХönХplanaХçıkarmayaХçalıОmıОlarгХчuХiliОkilerdeХdeХ öncelikleХ RusХveХTürkХ iОçiХveХ köylüХsınıflarınınХ emperyalistХ güçlereХ karОıХortakХ mücadeleХ gerektiЛini dileХgetirmiОlerХЭsгжееЮг ZehraХчгХьÖKщEMгХЭзежеЮгХSuudiХцrabistanХщersХKitaplarındaХTürklerХveХTürkХМmajıбХЭYayınlanmamıОХ YüksekХLisansХTeziЮбХМstanbulпХMarmaraХÜniversitesiХOrtadoЛuХцraОtırmalarХEnstitüsüг SuudiХ цrabistanХ tarihХ dersХ kitaplarındaХ öЛrencilereХ МslâmХ devletleriХ veХ birliЛiХ hakkındaХ herХ dönemiХ kapsayacakХОekildeХbilgiХverilmesiХönХplandadırгХEmevîХveХцbbâsîХdönemininХzikredildiЛiХherХkitaptaХ MemlûklarбХ ZengîlerбХ EyyûbîlerХ veХ OsmanlılardanХ daХ mutlakaХ detaylıХ birХ sekildeХ veХ övgüХ ileХ bahsedilmiОtirХЭsгжкоЮгХOsmanlıХщevleti’ninХoldukçaХövgüyleХbahsedildiЛiХSuûdХkitaplarındaХolumsuzХ bilgilerХaОaЛıdakiХdörtХmaddeХüstündeХodaklanmaktadırп     жгХМbrahimХPasaб згХМttihadХveХTerakkîХшemiyetiб игХTürkçülükб йгХMustafaХKemalХцtatürkгХЭsгжлеЮг YenalХ ьöksunгХ ЭзежжЮгХ SuriyeХ МlkХ veХ OrtaöЛretimХ щersХ KitaplarındaХ TürklerХ veХ TürkХ МmajıбХ ЭYayınlanmamıОХ YüksekХ LisansХ TeziЮХ МstanbulпХ MarmaraХ ÜniversitesiХ OrtadoЛuХ цraОtırmalarıХ Enstitüsüг SuriyeХdersХkitaplarınaХgenelХolarakХbakıldıЛındaХцrapХülkeleriniХkültürelХveХsosyalХbirХbütünХolarakХ tanımlayanбХ sekülerХ цrapХ milliyetçiliЛiniХ temelХ alanХ birХ yaklaОımınХ hâkimХ olduЛuХ görülmektedirгХ KitaplardakiХ TürkХ imajıбХ buХ anlatımХ tarzınınХ tabiiХ birХ sonucuХ olarakХ olumsuzХ biçimdeХ ОekillendirilmiОtirгХÖrneЛinХцbbâsîХэalîfesiХMu‘tasımХzamanındaХTürklerбХцbbâsîХщevletiХçatısıХaltındaХ yönetimiХeleХgeçirmekХisteyenХdıОХgüçlerХolarakХyansıtılmıОбХhattaХTürklerinХМslâmiyet’eХ“çıkarХamaçlıХ girenlerden”Х olduЛuХ imâХ edilmiОtirгХ SelçuklularaХ iseХ tarihХ kitabındaХ yüzeyselХ olarakХ deЛinilmiОбХ liderlerininХyaptıklarıХicraatlerdenХolumluХbiçimdeХbahsedilmiОtirХЭsгжзеЮг TürklerбХ ancakХ цrapХ coЛrafyasınaХ katkılarındanХ dolayıХ ZengîlerХ dönemindeХ olumluХ birХ imajaХ kavuОabilmiОtirгХьaznelilerinХbilimeХyaptıklarıХkatkıХvurgulanmıОtırгХEyyûbîlerdenХiseбХözellikleХ SalâhХ ed-dînХ Eyyûbî’ninХ Kudüs’üХ эaçlılarınХ elindenХ geriХ almasıХ sebebiyleбХ övgüyleХ bahsedilmiОбХ ancakХ EyyûbîlerinХ kimlikleriХ hakkındaХ hiçbirХ bilgiХ verilmemiОtirгХ MemlûklarınХ iseХ TürkХ olduklarındanХ sözХ edilmemiОбХMoЛollaraХkarОıХkazanılanХzaferбХyineХцraplarınХbaОarısıХolarakХyansıtılmıОtırг MehmetХчatanгХЭзежжЮгХМranХМslamХшumhuriyetiХМlkХveХOrtaöЛretimХщersХKitaplarındaХTürklerХveХTürkХ МmajıбХ ЭYayınlanmamıОХ YüksekХ LisansХ TeziЮХ МstanbulпХ MarmaraХ ÜniversitesiХ OrtadoЛuХ цraОtırmalarıХ Enstitüsüг МranХ tarihХ dersХ kitaplarındaХ TürklerleХ ilgiliХ geneldeХ olumluХ yaklaОımlarХ görülmüОtürгХ OlumsuzlukХ olarakХTürklerinХ güçsüzХцbbasiХ halifeleriniХ kendilerinceХ yönlendirdikleriХvurgulanmıОtırгХ ьaznelilerбХ SelçuklularбХэarzemОahlarХ gibiХ TürkХdevletlerindenХ geniОХ bahsedilmekleХ birlikteХ bunlarınХ kullandıЛıХ resmiХ dilinХ farsçaХ olmasınınХ önemindenХ bahsedilmiОtirХ ЭжнмЮгХ цlparslanХ öncülüЛündekiХ MalazgirtХ zaferiХ üzerindeХ olumluХ durulmasınaХ karОınХ эarzemОahlarınХ MoЛolХ politikalarıХ çokХ eleОtirilmiОХ sonrasındakiХ MoЛolХ hakimiyetiХ sertХ ifadelerleХ eleОtirilmiОtirгХ OsmanlıХ sultanlarındanХ olumsuzХ 246 4. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu 4th International Symposioum on History Education bahsedilmezkenХ YavuzХ SultanХ SeliminХ Мran’aХ saldırmasıХ içinХ bahaneХ aradıЛınıХ belirtmiОtirгХ MustafaХ Kemal’inХМngilizlerХetkisiyleХyönetimiХeleХgeçirerekХyeniХdevletХkurduЛunuХsöylemiОlerdirХЭsгжноЮг Fatih ыuatХTUNшERгХЭзежзЮгХKosovaХTarihХщersХKitaplarındaХOsmanlıХдХTürkХМmajıбХЭYayınlanmamıОХ YüksekХLisansХTeziЮбХцntalyaпХцkdenizХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsüг KosovaХ tarihХ dersХ kitaplarıХ daХ bütünХ buХ tartıОmalarХ ıОıЛındaбХ buХ çalıОmaХ altındaХ incelenmiОХ veХ OsmanlıдTürkХ imgesiХ ileХ ilgiliХ olumluХ veХ olumsuzХ imgelerХ ortayaХ konulmuОturгХ ÇalıОmaХ boyuncaХ dikkatiХçekenХOsmanlıХveХyönetimХsistemiХüzerineХolanХolumsuzХnitelemelerdirгХOsmanlıХiçinХ“iОgalci”бХ “terörХ uygulayan”бХ “çocuklarıХ rehinХ alan”бХ “despot”бХ “ortaçaЛХ anlayıОlı”Х gibiХ tanımlamalarХ kullanılmaktaХveХözellikleХOsmanlıХdönemiХanlatılırkenХsürekliХ“iОgal”ХveХ“iОgalci”ХvurgusuХyüzlerceХ kezХtekrarlanmaktadırгХOsmanlıХveХSultanХimajındanХsonraХiОlenenХTürkiyeХveХцtatürkХimajınınХverilenХ OsmanlıХimajınınХtamХtersiХolduЛuХgörülmektedirгХTürkiyeбХdiЛerХdevletlerleХ“iyiХgeçinen”ХbirХdevletХ olarakХresmedilirkenХцtatürkХdeХ“vatansever”бХ“sultanaХkarОıХsavaОan”бХ“iyiХbirХasker”ХveХ“demokrat”Х olarakХtanımlanmaktadırгХчuХdurumХTürkiyeХveХOsmanlı’yaХkarОıХbakıОХaçısındaХfarklılıklarХolduЛunuрХ TürkiyeХ veХ OsmanlıХ imgesininХ tarihХ dersХ kitaplarındaХ güncelХ politikХ durumaХ göreХ yorumlandıЛınıХ göstermektedirг яahjaХ MuhasiloviРгХ ЭзежкЮгХ чosnaХ эersekХ ьüncelХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ OsmanlıдTürkХ МmajıгХ YayınlanmamıОХYüksekХLisansХTeziХМstanbulпХМstanbulХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsü TürkХveХOsmanlıХimajıХaçısındanХчoОnakçaХtarihХdersХkitaplarıХSırpçaХveХэırvatçaХtarihХdersХkitaplarınaХ göreХdahaХiyiХnoktadaХolsaХdaХчoОnakçaХkitaplardaХdaХsorunlarХvardırгХÖrneЛinХэunlarХherХüçХdildekiХ kitaptaХdaХolumsuzХiОlenmiОtirгХэunlarınХMoЛolХasıllıХolduklarıХterörХestirdikleriХsöylenmiОtirХЭsгие-34). чununХ dıОındaХ SelahattinХ Eyyübi’ninХ kürtХ asıllıХ olduЛuХ bugünküХ Kürdistan’ınХ neredeХ olduЛuХ sorulmuОturХ ЭsгикЮгХ OsmanlıХ tarihineбХ чoОnakХ tarihyazıcılıЛındaХ SırpХ veХ эırvatlarХ gibiХ kötümserХ bakılmamaktadırгХ чoОnaklarХ kendileriniХ OsmanlıХ dönemindeХ МslamıХ kabulХ etmelerindenХ veХ oХ medeniyetХ dairesineХ girdiklerindenХ dolayıХ Osmanlı’yıХ kendindenХ farklıХ olarakХ görmemektedirlerгХ OsmanlılarıХ onlarınХ baЛımsızlıЛınıХ yokХ edenХ birisiХ gibiХ görmemektedirlerгХ чoОnakХ dersХ kitaplarındaХ bazenХ OsmanlılarınХ чosna’yaХ МslamıХ getirmelerindenХ dolayıХ Osmanlı’yıХ idealleОtirmelerХ deХ ortayaХ çıkabiliyorХ ЭsгинЮгХ чoОnakçaХ veХ эırvatçaХ tarihХ dersХ kitaplarındaХ цtatürkХ veХ TürkiyeХ Cumhuriyeti olumluХ biçimdeХ iОlenirkenХ SırpçaХ dersХ kitaplarındaХ TürkiyeХ ileХ ilgiliХ birХ bilgiyeХ rastlanılmamaktadırХ (s.108). NigarХ MaharramovaХ шengizгХ ЭзежлЮгХ SovyetХ RusyaХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ TürkХ МmajıгХ ЭYayınlanmamıОХYüksekХLisansХTeziЮбХSakaryaпХSakaryaХÜniversitesiХEЛitimХчilimleriХEnstitüsüг SovyetХ RusХtarihХ dersХ kitaplarındaХTürkХ imajıХ “öteki”бХ zamanХzamanХ “barbarХ veХ yabani”бХ fakatХ bazıХ paragraflardaХ“adaletХtimsali”ХolarakХgösterilmiОбХNeХyazıkХkiХötekileОtirmedenХkurtulamamıОtırгХTürkХ imajınınХyazardanХyazaraХfarklılıkХgösterdiЛiбХbazıХkitaplardaХ“barbarХveХistilacı”ХTürkХimajıХverilmeyeХ çalıОılırkenХ bazıХ kitaplardaХ tarihiХ gerçekliklereХ dayananХ objektifХ düОüncelereХ deХ yerХ verilmiОtirгХ KitaplardaХ enХ tartıОmalıХ konularХ ikiХ devletХ arasındaХ çıkarХ çatıОmalarınınХ olduЛuХ konulardırгХ чunlarХ чalkanХSavaОlarıбХRusХTürkХsavaОlarıХveХKafkasya’dakiХçatıОmalardırгХчuХkonulardakiХyaklaОımlarХherХ devletinХkendiniХhaklıХgöstermeХçabalarıХileХilgilidirгХчalkanХSavaОlarıХileХilgiliХyazılardaХzamanХzamanХ Rus tarih yazarlarınınХ objektifХ davranarakХ Rusya’nınХ bölgedeХ çıkarlarınınХ olduЛunuХ veХ sadeceХ SlavХ halklarınaХ “yardımХ etme”Х düОüncesiХ ileХ davranmadıЛınıХ söylerгХ чunaХ karОınХ geneliХ TürklereХ karОıХ savaОanХ askerlereХ veХ savaОçılaraХ “kahraman”бХ чalkanХ savaОlarınaХ “milliХ özgürlükХ savaОları”Х olarakХ yaklaОmıОtırгХ чazenХ ”savaОХ esnasındaХ çokХ azХ savaОçıХ ileХ çokХ büyükХ savaОlarınХ kazanıldıЛı”Х eОitХ olmayanХsavaОlardaХRuslarınХTürkleriХyenmesiХgibiХanlatılarХ“ilahiХadalet”ХfikriniХönХplanaХçıkarmayaХ hizmet etmektedir (s.70). Sonuç ve Öneri Türkiye’deХ tamamıХ yüksekХ lisansХ teziХ olarakХ yaptırılanбХ baОkaХ ülkelerdekiХ TürkХ veХ OsmanlıХ imajınıХ ortayaХ çıkarmayaХ yönelikХ çalıОmalarбХ inceledikleriХ ülkeХ kitaplarıХ kadarХ kuramsalХ temellendirmeleriбХ kitaplarıХ incelemeХ tarzlarıбХ eldeХ edilenХ verileriХ sınıflamaХ veХ temalaОtırmaХ baОarılarıбХ yorumlamaХ yeterlilikleriХbakımındaХdaХfarklılıkХarzХetmiОlerdirгХьenelХolarakХözetlemekХgerekirseбХeЛitimХbilimleriХ disiplinlerindeХ yapıtırılanХ tezlerdeХ dersХ kitaplarındakiХ buХ imajlarınХ durumuбХ geneldeХ barıОcıХ tarihХ 247 4. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu 4th International Symposioum on History Education eЛitimiХ çerçevesindeХ iОlenirkenбХ bölgeХ araОtırmalarıХ yadaХ uluslararasıХ iliОkilerdeХ yaptırılanХ tezlerХ siyasalХ kimlikХ oluОumuХ eksenindeХ sorunaХ yaklaОmıОtırгХ чuХ baЛlamdaХ tezlerdeХ eЛitimХ bilimleriХ yaklaОımlarıХ ileХ siyasetХ bilimiХ yaklaОımıХ tezlerinХ nitelikleriniХ belirlemiОtirгХ TezХ konularınınХ чalkanбХ OrtadoЛuХ ülkeleriХ aЛırlıklıХ olmalarıХ kaydaХ deЛerХ birХ bulguХ sayılabilirгХ чuralardaХ yaОayanХ TürklerinХ varlıЛıХ yanındaХ herХ birininХ eskiХ OsmanlıХ bakiyesindeХ yaХ daХ bunaХ komОuХ olmasıХ dikkateХ deЛerХ görülebilirгХ щiЛerХ ülkelerdekiХ TürkдХ OsmanlıХ imajıХ üzerineХ deХ mutlakaХ incelemelerХ yapılarakХ literatüreХkatılmalıdırг TezlerdeХ цчщХ veХ цlmanyaХ dıОındaХ TürkХ veХ OsmanlıХ imajlarınınХ iОleniОininХ geneldeХ ilgiliХ ülkeninХ tarihselХ geçmiОindenХ izlerХ taОıdıЛıбХ buХ baЛlamdaХ ciddiХ sorunluХ bilgiХ hatalarıХ veХ ifadelereХ sahipХ olduklarıХgörülmüОtürгХOsmanlıХcoЛrafyasıХiçindeХyüzyıllarХboyuncaХyaОamıОХilgiliХülkelerinХtarihХdersХ kitaplarındakiХ TürkХ veХ OsmanlılaraХ yönelikХ olumsuzХ ifadelerinХ yoЛunluЛuбХ buХ ülkelerdekiХ mevcutХ uluslaОmaХ çabalarınınХ yaХ daХ cariХ siyasalХ yaklaОımlarınХ etkisiniХ gösterirХ gibidirгХ чuХ ülkelerleХ TürkiyeХ arasındaХ yapılacakХ ikiliХ anlatmalarlaХ buХ sorunlarınХ çözülmesininбХ ilgiliХ ülkeХ toplumlarındaХ TürklereХ yönelikХolumsuzХdüОüncelerinХönüneХgeçebileceЛiХsöylenebilirгХ Tezlerde benimsenen metotХ açısındanХ birХ karОılaОtırmaХ yapıldıЛındaХ yineХ yaptırıldıklarıХ enstitüХ veХ ilgiliХdisiplinХbaЛlamındaХbirХetkininХolduЛuХaçıktırгХщanıОmanlarınХtezХçalıОanlarınaХayırdıklarıХzamanХ veХ yaptıklarıХ kontrolünХ deХ tezlerinХ ilgiliХ incelemeleriХ baОarılıХ biçimdeХ eleХ almalarınıХ doЛrudanХ etkilemiОХolduЛuХdaХdüОünülmektedirгХчununХiçinХyapılacakХyeniХçalıОmalardaХdahaХdikkatliХincelemeХ veХ eldeХ edilenХ bulgularıХ zenginХ kuramsalХ çerçevedenХ hareketleХ temalaОtırmakХ veХ yorumlamakХ konusundaХdahaХtitizХdavranılabilirгХ Kaynakça цizharkynбХ цгХ KгХ ЭзежзЮгХ “Kırgızistan’dakiХ ortaokulбХ liseХ tarihХ dersХ kitaplarındaХ TürkiyeХ tarihininХ okutulması”бХUluslararası Sosyal ve Ekonomik чilimler Dergisi, 2, (1):79-83. цlibašiРбХцгХЭзеемЮгХ“юmagesХofХtheХOttomansХinХhistoryХtextbooksХinХчosniaХand Herzegovina (Bosna veХ эırvatistanХ tarihХ dersХ kitaplarındaХ OsmanlıХ imajıЮ”бХ İslâm цraştırmaları Dergisi, XVII, 103137. чirickyбХьгХЭзежиЮгХ“TheХOttomanХageХinХSouthernХшentralХEuropeХasХrepresentedХinХsecondaryХschoolХ history textbooks in the Czeck RepublicбХэungaryбХPollandХandХSlovakia”бХЭÇekХcumhuriyetiбХ MacaristanбХPolonyaХveХSlovakya’daХOrtaokulХTarihХщersХKitaplarındaХьüneyХOrtaХцvrupa’daХ OsmanlıХÇaЛınınХTemsiliЮХJournal of Educational Media, Memory, and Society, 5, (1): 108-129. Batan. M. (2011). МranХ МslamХ cumhuriyetiХ ilkХ veХ ortaöЛretimХdersХ kitaplarındaХTürklerХ veХTürkХ imajıбХ ЭYayınlanmamıОХYüksekХLisansХTeziЮХМstanbulпХMarmaraХÜniversitesiХOrtadoЛuХцraОtırmalarıХ Enstitüsüг чiljaliХ НгХ ЭзеемЮгХ MakedonyaХ eЛitimХ kurumlarındaХ okutulanХ tarihХ kitaplarındaХ OsmanlıХ imajıбХ ЭYayınlanmamıОХYüksekХLisansХTeziЮбХьaziХÜniversitesiХEЛitimХчilimleriХEnstitüsüг чozkuОбХYгщгХЭзежйЮгХ“ErmeniХtarihХdersХkitaplarındaХTürkХimgesi”гХYeni Türkiye, 60. ьatinaХ VгХ ЭзееоЮгХ RusХTarihХ щersХKitaplarındaХOsmanlıдTürkХ МmgesiгХYayınlanmamıОХYüksekХ LisansХ TeziбХМstanbulпХYıldızХTeknikХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsüг ьökdemгХ ZгХ чгХ ЭзежеЮгХ SuudiХ цrabistanХ щersХ KitaplarındaХ TürklerХ veХ TürkХ МmajıбХ ЭYayınlanmamıОХ YüksekХLisansХTeziЮбХМstanbulпХMarmaraХÜniversitesiХOrtadoЛuХцraОtırmalarХEnstitüsüг ьöksunгХ YгХ ЭзежжЮгХ SuriyeХ МlkХ veХ OrtaöЛretimХ щersХ KitaplarındaХ TürklerХ veХ TürkХ МmajıбХ ЭYayınlanmamıОХYüksekХLisansХTeziЮХМstanbulпХMarmaraХÜniversitesiХOrtadoЛuХцraОtırmalarıХ Enstitüsüг KöstüklüбХ NгХ ЭзежиЮгХ “KıbrısХ RumХ kesimiХ tarihХ dersХ kitaplarındaХ “Türk”Х veХ “Türkiye”Х imajı”бХ Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi, (17- жоХMayısХзежиЮбХSaraybosnaбХчosnaХэersekг MaharramovaХшengizбХ NгХ ЭзежлЮгХ SovyetХ RusyaХTarihХ щersХKitaplarındaХTürkХ МmajıгХЭYayınlanmamıОХ YüksekХLisansХTeziЮбХSakaryaпХSakaryaХÜniversitesiХEЛitimХчilimleriХEnstitüsüг 248 4. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu 4th International Symposioum on History Education MuhasiloviРгХ ягХ ЭзежкЮгХ чosnaХ эersekХ ьüncelХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ OsmanlıдTürkХ МmajıгХ YayınlanmamıОХYüksekХLisansХTeziХМstanbulпХМstanbulХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsü Oral, M. (2002). İmparatorluktan ulus devlete Türkiye’de tarih anlayışı (1908 -жоимЮгХ ЭYayımlanmamıОХ щoktoraХTeziЮгХцnkaraХÜniversitesiХTürkХМnkılapХTarihХEnstitüsüбХцnkaraг Pingel, F. (2003). Ders kitaplarını araştırma ve düzeltme rehberiбХ ÇevгХ NurettinХ ElhüseyniбХ Мstanbul: TürkiyeХEkonomikХveХToplumsalХTarihХVakfıХYayınlarıг SafranбХ MгХ &Х цtaбХ чгХ ЭжоолЮгХ “чarıОçıХ tarihХ öЛretimiХ üzerineХ çalıОmalarрХ Türkiye’deХ tarihХ dersХ kitaplarındaХ YunanlılaraХ iliОkinХ kullanılanХ dilХ veХ YunanlılaraХ iliОkinХ öЛrenciХ görüОleri”бХ GгÜг Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, I, 11-26. НimОekбХцг&ХMeherremovaХшengizбХ NгХ ЭзежкЮгХ “RusyaХtarihХdersХ kitaplarındaХTürk-OsmanlıХ imgesi”бХ Turkish History Education Journal, 2015: 4 (2), 225-258. НimОekбХ цгХ & цlaslanбХ ыгХ ЭзежиЮгХ “MilliyetçiХ tarihtenХ milliХ tariheбХ çatıОmacıХ eЛitimdenХ barıОçıХ eЛitimeХ doЛruХtürkiye’deХtarihХdersХkitapları”бХUluslararası цkademik чakış Dergisi, 40. TuncerгХыгХыгХЭзежзЮгХKosovaХTarihХщersХKitaplarındaХOsmanlıХдХTürkХМmajıбХЭYayınlanmamıОХYüksekХ LisansХTeziЮбХцntalyaпХцkdenizХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsüг UlubaОХ MгХ ЭзееоЮгХ ьünümüzХ цmerikanХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ TürkХ TarihiХ МleХ МlgiliХ KonularınХ EleХ цlınıОıХÜzerineХчirХМncelemeгХЭYayınlanmamıОХYüksekХLisansХTeziЮгХKonyaпХSelçukХÜniversitesiХ SosyalХчilimlerХEnstitüsüг YılmazбХ SгХ ЭзеенЮгХ “ErmenistanХ cumhuriyeti’ndeХ okutulanХ жегХ sınıfХ tarihХ dersХ kitabındaХ TürklerХ aleyhineХifadelerХveХsözdeХErmeniХsoykırımı”бХTürk Dünyası цraştırmaları Dergisi, (177). YıldırımбХцгбХveХНimОekбХэг (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri ЭкгХчaskıЮгХцnkaraпХSeçkinХ Yayınlarıг YıldızгХNгХЭзеенЮгХжоне–жооеХYıllarıХцrasındaХчulgaristan’daХМlköЛretimХveХOrtaöЛretimХKurumlarındaХ OkutulanХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ TürkХ veХ OsmanlıХ цlgısıгХ YayınlanmamıОХ YüksekХ LisansХ TeziбХьaziosmanpaОaХÜniversitesiХSosyalХчilimlerХEnstitüsüг YiЛitХ MгХ ЭзееоЮгХ цrapХ ÜlkelerindeХ OkutulanХ LiseХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ TürklerХ ЭÜrdünХ veХ SuriyeХ ÖrneЛiЮгХ YayınlanmamıОХ YüksekХ LisansХ TeziбХ цnkaraпХ ьaziХ ÜniversitesiХ EЛitimХ чilimleri Enstitüsüг ŽunıРгХ MгХ ЭзеенЮгХ эırvatistan’daХ TarihХ щersХ KitaplarındaХ OsmanlıХ МmajıгХ YayınlanmamıОХ YüksekХ LisansХ TeziбХ МstanbulпХ YıldızХ TeknikХ ÜniversitesiХ SosyalХ чilimlerХ Enstitüsüг 249