Abraham Lincoln

...

Abraham Lincoln
Orde:	Presidente nu 16
Mandatu:	del 4 de marzu de 1861 al 14 d'abril de 1865
Predecesor:	James Buchanan
Socesor:	Andrew Johnson
Nació'l:	12 de febreru de 1809
Nació en:	Hardin, (Kentucky)
Profesión:	Abogáu
Partíu políticu:	Whig, Partíu Republicanu

Abraham Lincoln (12 de febreru de 1809 - 14 d'abril de 1865) foi un políticu y abogáu estaunidense, el 16^u (1861-1865) presidente de los Estaos Xuníos, y el primeru en selo pol Partíu Republicanu. Recuérdase-y por restaurar la unidá federal de la nación al vencer a los Estaos Confederaos d'América y por finar cola esclavitú nos Estaos Xuníos. Sicasí, los partidarios de los drechos de los estaos, siguen viendo a Lincoln como un gobernante autoritariu que suspendió les llibertaes civiles y desanició'l supuestu drechu llexítimu a dixebrase del estáu.

Vida y política[editar | editar la fonte]

Abraham Lincoln nació nuna familia de colonos cuáqueros. Demientres la so infancia y la so mocedá, marcaes pola probitú de so familia, percorrió'l Missisippi y vivió de cerca les condiciones infrahumanes qu'adolecíen los esclavos prietos.

Tenía ventitrés años cuando dexó la granxa onde trabayaba pa combatir como soldáu rasu na guerra escontra los indios. Mentanto, emprencipió la so formación autodidacta y hacia 1836 llogró llicenciase en derechu. Dos años enantes, la so actitú contraria a la esclavitú conduxéralu a intervenir en política, lo que-y valió la eleición como diputáu d'Illinois pal periodu 1834-1842. Arriendes de la so defensa de meyores condiciones de vida pa los prietos y por mor de ser falatible, algamó una gran popularidá en tol estáu.

En 1846 Lincoln consiguió la xefatura del partíu Whig, y como diputáu del Congresu federal apoyó a los abolicionistes de Washington. Sicasí, la so decidida oposición a la guerra escontra Méxicu fízo-y perder munchos votos, y fracasó nes eleiciones senatoriales de 1849 magar que, en finandola, obtuviera los territorios d'Alta California, Nuevo México, el norte de Sonora, Coahuila y Tamaulipas y la anexón definitiva de Texas.

Decepcionáu, Lincoln retiróse de la política y demientres seis años trabayó como procurador. El so regresu a la vida pública foi en 1854, cuando la cuestión de la esclavitú volvió al planu políticu por mor de que la Kansas-Nebraska Act propugnara estendela a los estaos del noroeste. Si bien él, nun entamu, nun apoyaba'l desaniciu de la esclavitú nos estaos nos que yá esistía, sobremanera nos del sur, oponíase a que s'instaurare n'aquellos otros nos que nun taba autorizada. Particularmente célebre pola vehemencia del so vierbu y lo fito de les sos argumentaciones foi'l so discursu antiesclavista Peoria, en 1854.

Comprometíu cola causa escontra la esclavitú, Lincoln afilióse al Partíu Republicanu dos años depués. Derrotáu de nuevo nes eleiciones al Senáu de 1858, la intensidá de la campaña antiesclavista y los duelos dialéuticos que caltuvo col candidatu demócrata Stephen A. Douglas, elixíu na ocasión, devolvieron-y la popularidá perdida. La moderación de les sos posiciones foi decisiva pa qu'en 1860 la convención republicana de Chicago lu elixera candidatu a la presidencia en detrimentu de William H. Seward, representante de los abolicionistes más radicales.

Al añu viniente, favorecíu poles xebres internes de los demócrates, ganó les eleiciones a la presidencia de la Unión, lo que desencadenó la reaición de los estaos sudistes. Enantes de qu'asumiere oficialmente la presidencia, éstos, encabezaos por Carolina del Sur, declaráronse independientes.

Anque l'españíu de la guerra civil paecía inevitable, Lincoln intentó detenela y restaurar la unidá formando un gobiernu de coalición colos sudistes. Entamada la guerra de Secesión pese a tou, el presidente promulgó en 1862 la Homestead Act, pa la colonización del Oeste, y propunxo un desaniciu progresivu de la esclavitú, al envís d'afalar un averamientu a la Confederación sudista qu'acelerara la fin de la contienda.

Tres comprobar una vuelta más la intransixencia del otru bandu, el 1 de xineru de 1863 decretó la emancipación de los esclavos en tol territoriu de la Unión. Al añu viniente, cuando les fuercies del Norte yá dominaben cásique dafechamente la situación y la fin del enfrentamientu bélicu víase próximu, Lincoln foi reelixíu pa otru mandatu con un programa de reconstrucción nacional que nun pudo realizar: a los cinco díes de finar la guerra de Secesión foi asesináu.

El so asesinatu[editar | editar la fonte]

El tren del cortexu fúnebre de Lincoln

Lincoln tuvo reuniones davezu con Grant mientres terminaba la guerra. Los dos homes planiaron asuntos de la reconstrucción, y yera evidente pa todos que los dos homes se tuvieron un gran respetu l'ún al otru. Demientres la so cabera reunión, el 14 d'abril de 1865, Lincoln convidó al Xeneral Grant a un eventu social p'aquella tarde. Grant refugó la invitación.

Ensin el Xeneral, Lincoln y so muyer salieron p'asistir al teatru de Ford. La obra yera El Nuesu Primu Americanu, una comedia musical. Cuando Lincoln sentó nel balcón, John Wilkes Booth, un actor y simpatizante del Sur de Virxinia, disparó un únicu tiru, con pistola de bala redonda a la tiesta del presidente. Él glayó "Sic semper tyrannis!" ("asina siempre a los tiranos", lema del estáu de Virxinia. Booth saltó dende'l balcón al escenariu y al cayer rompió una pierna.

Booth algamó acoxando'l so caballu y fuxó, y el presidente, mortalmente firíu y tres ser atendíu pol médicu militar Charles August Leale, presente nel teatru, foi lleváu a una casa altravesando la cai onde entró en coma demientres dalgún tiempu eantes de morrer diez hores depués del atentáu. Booth y varios de los sos compañeros foron finalmente capturaos y aforcaos y encarcelaos, magar qu'años depués demostróse que dellos yeren inocentes.

El cuerpu de Lincoln foi lleváu en tren nuna magnífica procesión fúnebre por varios estaos. La nación ablayó por un home, al que munchos consideraron el salvador de los Estaos Xuníos y el proteutor y el defensor de lo que Lincoln llamó "el gobiernu de la xente, pola xente, y pa la xente." Los sos críticos argumenten que de fechu yeren los confederaos los que taben defendiendo'l derechu del "gobiernu pa la xente" y que foi Lincoln quien suprimió esi derechu.

Los sos restos asitiense nel cementeriu d'Oak Ridge en Springfield, (Illinois).

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Abraham Lincoln.
• Abraham Lincoln Research Site (inglés),
• Biography of Abraham Lincoln (inglés),
• Abraham Lincoln at Find a Grave

Presidentes de los Estaos Xuníos d'América
Washington | J. Adams | Jefferson | Madison | Monroe | J.Q. Adams | Jackson | Van Buren | W. Harrison | Tyler | Polk | Taylor | Fillmore | Pierce | Buchanan | Lincoln | A. Johnson | Grant | Hayes | Garfield | Arthur | Cleveland | B. Harrison | Cleveland | McKinley | T.R. | Taft | Wilson | Harding | Coolidge | Hoover | F.D.R. | Truman | Eisenhower | J.F.K. | L.B.J. | Nixon | Ford | Carter | Reagan | G.H.W. Bush | Clinton | George W. Bush | Barack Obama | Donald Trump