Pidgins ontstaan in een situatie waarin twee of meer taalgroepen die elkaars taal niet begrijpen en geen andere taal gemeenschappelijk hebben met elkaar moeten of willen communiceren. Aanleiding voor het onstaan van pidgins zijn in de regel vaak handelsinteressen. Gekenmerkt worden pidgins door een beperkte woordenschat en een eenvoudige grammatica. Een pidgin heeft geen moedertaalsprekers. Wanneer geen behoefte meer is aan een contacttaal tussen twee groepen (bijvoorbeeld wanneer handelscontacten verbroken worden) raakt een pidgin gauw buiten gebruik.

Pidgins kunnen echter ook in betekenis toenemen. Pidgins die in een groeiend aantal domeinen worden gebruikt en in het vervolg ook als eerste taal worden aangeleerd worden creooltalen genoemd.

Zijn er creooltalen met het Nederlands als 'lexifier language'? Ja en nee: er waren het Berbice Dutch en het Negerhollands, beide zijn echter vandaag (zo goed als) uitgestorven. Veel (maar lang niet alle) creooltalen zijn in het kader van de kolonisatie van overzeese gebieden door de grote Europese koloniale mogendheden ontstaan. De prestigieuze taal van de kolonisten fungeerde in de meeste gevallen als zogenaamde 'lexifier language' en leverde een groot deel van de woordenschat van de creooltaal. Daarom is vaak sprake van een 'Engels Creool' of een 'Portugees Creool'.

De grammatica van een creooltaal wordt doorgaans als 'eenvoudig' gekarakteriseerd. Dit kan ongetwijfeld mede verklaard worden door de ontstaangeschiedenis van creooltalen: ze werden in het begin voor beperkte communicatieve doeleinden gebruikt en konden daarom volstaan met de meest fundamentele grammaticale functies. Aan de andere kant moet de invloed van de 'inheemse' talen (bijvoorbeeld Westafrikaanse talen of Indianentalen) niet worden onderschat: zij vormden over het algemeen de fonologische en grammaticale basis voor de creooltalen en zij verschilden in typologisch opzicht in veel gevallen sterk van de Indoeuropese 'lexifier languages'.
Beide factoren samen maken het aannemelijk dat het Papiamentu, een creooltaal die op de Nederlandse Antillen wordt gesproken, in tegenstelling tot één van zijn 'lexifier languages', het Portugees, werkwoorden niet verbuigt, dat het echter anders dan het Portugees de mogelijkheid kent om met behulp van hoge en lage tonen betekenisverschil uit te drukken (biáhà = reis, biàhá = reizen).

Wat is kenmerkend voor een pidgin? Het heeft geen moedertaalsprekers! Creooltalen hebben over het algemeen een vrij lage status, vooral in vergelijking met de prestigieuze standaardtalen waaran ze veel van hun woordenschat ontleend hebben. Er zijn echter ook regio's waar creooltalen een belangrijke functie als lingua franca vervullen (bijvoorbeeld het Tok Pisin in Papua-Nieuwguinea) of als nationaal identiteitskenmerk dienst doen (bivoorbeeld het Jamaican Creole op Jamaica).

Voor meer informatie over Nederlandse creooltalen zie het hoofdstuk Overzees Nederlands Bekende creooltalen met een vrij groot aantal sprekers zijn het Haitian Creole met circa 5 miljoen sprekers, het Jamaican Creole met 2,5 miljoen sprekers en het Tok Pisin met 2 miljoen. Creooltalen met het Nederlands als 'lexifier language' waren het Berbice Dutch (in Guyana) en het Negerhollands (op de Maagdeneilanden) die echter inmiddels zo goed als uitgestorven zijn. De creooltalen Sranan Tongo (een Engels Creool, gesproken in Suriname) en Papiamentu (Iberisch Creool) laten sporen van Nederlandse invloeden zien. Het 'Hottentots-Hollands' dat bij het ontstaan van het huidige Afrikaans een niet te onderschatten rol heeft gespeeld, was eveneens een Nederlandse creooltaal.