Pólska

Z Wikipedije

Republika Pólska

geografiske połoženje:
wuzwólone gronko: -
zakładne daty:
mě swójske	Rzeczpospolita Polska
stolica	Waršawa
wobydlarje	38 636 157 (2006)
gustosć ludnosći	123 wobydlarjow/km²
płoń	312 683 km²
głowny reprezentant stata:	prezident Bronisław Komorowski (wót 4. julija 2010)
šef kněžarstwa:	premierminister Donald Tusk
pjenjeze:	złoty
oficielna rěc:	pólska
narodna hymna:	Mazurek Dąbrowskiego
casowa cona:	UTC+1
znamje za wósobowe awta:	PL
internetowa domena:	.pl
telefonowe pśedwólenje:	+48
kórta:

Pólska jo kraj w srjejźnej Europje.

Oficielna rěc w Pólskej jo pólšćina.

Wopśimjeśe 1 Geografija 1.1 Města 1.2 Rozrědowanje 2 Politika 3 Stawizny 4 Eksterne wótkaze

[wobźěłaś] Geografija

Pólska granicujo z Nimskeju na pódwjacorje, Českeju a Słowakskeju na pódpołdnju, z Ukrainu na krotkem zajtšu, z Běłoruskeju na dłujkem zajtšu, z Rusojskeju (Kaliningradski wobcerk), Litawskeju a Baltiskim mórjom na pódpołnocu. Nejwuše městno jo góra Rysy w górach Tatry (2499 m nad normalneju nulu), a nejniše Żuławy Wiślane (1,8 m pód normalneju nulu).

[wobźěłaś] Města

Nejwětše města su :

• Waršawa - 1 697 596 wobydlarjow
• Łódź - 767 628 wobydlarjow
• Krakow - 756 629 wobydlarjow
• Wrocław - 635 932 wobydlarjow
• Poznań - 567 882 wobydlarjow
• Gdańsk - 456 658 wobydlarjow
• Szczecin - 409 068 wobydlarjow
• Bydgoszcz - 363 000 wobydlarjow
• Lublin - 353 000 wobydlarjow

[wobźěłaś] Rozrědowanje

Pólska źěli se na wójewódstwa, kótarež źěle se na powiaty (wokrejsy), kótarež źěle se na gmejny. Wójewódstwem kněže se wojewoda a krajny sejm. Wót 1999 jo w Pólskej 16 wójewódstw.

Wójewódstwa

Pólske mě	Głowne město
dolnośląskie	Wrocław
kujawsko-pomorskie	Bydgoszcz/Toruń
lubelskie	Lublin
lubuskie	Gorzów Wielkopolski/Zielona Góra
łódzkie	Łódź
małopolskie	Krakow
mazowieckie	Waršawa
opolskie	Opole
podkarpackie	Rzeszów
podlaskie	Białystok
pomorskie	Gdańsk
śląskie	Katowice
świętokrzyskie	Kielce
warmińsko-mazurskie	Olsztyn
wielkopolskie	Poznań
zachodniopomorskie	Szczecin

Wót 1975 do 1998 jo w Pólskej 49 wójewódstwa byli. To jo teke telefoniske cony byli, dla togo něnto su w Pólskej 49 telefoniske cony.

[wobźěłaś] Politika

Prezident Pólskej jo był Lech Kaczyński (Prawo i Sprawiedliwość), ministarski prezident jo Donald Tusk (Platforma Obywatelska). 10. apryla 2010 jo prezident zemrěł we lětadłowej katastrofje w Smoleńsku. Wót togo casa sejmowy maršal Bronisław Komorowski komisariski jo w amśe.

W źinsajšnem parlamenśe su strony: Platforma Obywatelska, Prawo i Sprawiedliwość, Lewica, Polskie Stronnictwo Ludowe. Koaliciju twórtej Platforma Obywatelska a Polskie Stronnictwo Ludowe.

[wobźěłaś] Stawizny

Zachopjeńk Pólskej jo z kněžarstwom Mieszka I. był. W lěśe 966 jo dupjenje Pólskej było. Prědny kral Pólskej jo był w 1025 Bolesław Chrobry. Wón jo zebrał Łužycu wót Nimskej w lěśe 1002, kótaraž wóstała pśi Pólskej do lěta 1031.

Wót 1385 jo Pólska z Litawskej uniju stwóriła. Unija ta jo teke "Rzeczpospolita Obojga Narodów" ("Republika Dweju Narodowu") pomjenjowana była.

Aristokratija w Pólskej (szlachta) w běgu casa jo wjele pšaw dostała. Wót XV lětstotka jo źěłał w Pólskej parlament (Sejm). Wót lěta 1573 wše krale Pólskej su byli wuběrane wót aristokratiji, njejo źěłał princip slěda trona w dynastiji. Njejo było móžne aristokrata bźez wusuda suda popajźiś.

W lěśe 1795 jo Pólska pśestała eksistěrowaś a zemje Pólskej su Pšuska, Rusojska a Awstrisko-Hungorska wzeli.

Pólska jo njewótwisnosć slědk dostała pó prědnej swětowej wójnje.

W cas drugeje swětoweje wójny jo Pólska 5.600.00 luźi (16% populaciji z 1939) zgubiła.

W lětach 1945-1989 Pólska běšo komunistiska Pólska Republika Ludowa (pól. Polska Rzeczpospolita Ludowa, PRL).

Wót 1999 jo Pólska w NATO. Wót 1. maja 2004 jo Pólska w Europskej uniji.

[wobźěłaś] Eksterne wótkaze

• Portal Polska.pl
• Prezydent Pólskeje
• Kněžarstwo Pólskeje
• Sejm Pólskeje
• Senat Pólskeje
• Pólska online